Płock: otwarcie Muzeum Żydów Mazowieckich

Kulturę, historię, obyczaje, obrzędy religijne i kuchnię żydowską można poznać w Muzeum Żydów Mazowieckich, które 14 marca otwarte zostało w Płocku. Placówka będzie oddziałem miejscowego Muzeum Mazowieckiego. W wydarzeniu uczestniczył m.in. naczelny rabin Polski Michael Schudrich i ambasador nadzwyczajny Izraela w Polsce Zvi Rav-Ner. Bp Piotr Libera podczas inauguracji muzeum stwierdził, że to przedsięwzięcie było możliwe dzięki „poczuciu braterstwa”.

„Odbudowa tej synagogi stała się możliwa dzięki poczuciu braterstwa wobec narodu, który został wymordowany w czasie ostatniej wojny światowej. Niektórzy ze współczesnych mieszkańców Płocka nie tylko o nim nie zapomnieli, ale zmobilizowali siebie i innych do dobrych czynów, których owoce możemy dzisiaj oglądać w postaci pięknie odrestaurowanej synagogi – muzeum. Niech Muzeum Żydów Mazowieckich stanie się miejscem pamięci o wszystkich naszych starszych braciach w wierze, którzy pracowali dla rozkwitu Płocka i Mazowsza” – życzył miastu bp Piotr Libera.

Leonard Sobieraj, dyrektor Muzeum Mazowieckiego w Płocku, w skład którego wejdzie Muzeum Żydów Mazowieckich przypomniał, że 1 marca minęła 72. rocznica likwidacji przez Niemców getta żydowskiego w Płocku. Stwierdził, że powstanie tej placówki muzealne jest „symbolicznym zamknięciem koegzystencji Polaków i Żydów w Płocku”, otwiera perspektywę „współpracy i dialogu”, stanowi narzędzie do budowania dialogu. Obiecał, że Muzeum Mazowieckie przekaże nowo otwartemu Muzeum Żydów Mazowieckich posiadaną szafę na zwoje Tory aron ha-kodesz.

„Historia Mazowsza to ponad 800 lat koegzystencji wielu narodów. Przez wieki wiele miast i miasteczek stanowiło wielonarodowe wspólnoty. Tę koegzystencję zniszczyła hekatomba II wojny światowej. Dzięki Stowarzyszeniu Synagoga Płocka udało się uratować fragment tej przestrzeni. To miejsce świadczy o naszej tożsamości. Marzy mi się, żeby było miejscem styku kultur, otwartym dla wszystkich, mówiącym o wspólnej cywilizacji, opartej na szacunku i uczuciach wyższych” – mówił marszałek województwa Adam Struzik.

Z kolei prezydent Płocka Andrzej Nowakowski podkreślał, że synagoga została odrestaurowana dzięki grupie ludzi, która nie pozwoliła na zapomnienie o jednym z ważnych zabytków Płocka – oni „ocalili to miejsce”. Natomiast Jerzy Janiak, przewodniczący Stowarzyszenia Synagoga Płocka, które zainicjowało remont budynku, przyznawała, że członkowie stowarzyszenia od początku mieli świadomość wyjątkowości tego projektu.

Ambasador nadzwyczajny i pełnomocny Izraela w Polsce Zvi Rav-Ner podkreślał, że miejsce to będzie ważnym punktem odwiedzin grup z Izraela czy Ameryki. W nim odnawia się kultura setek tysięcy Żydów, którzy przed laty żyli w Polsce. Natomiast naczelny rabin Polski Michael Schudrich przypomniał, że w judaizmie jest obowiązek dziękowania za coś dobrego: „To jest dzień, który dał nam Bóg, byśmy dziękowali za to miejsce”, komentował rabin. Odmówił także modlitwę za zmarłych.

W gronie gości był także Piotr Kadlcik – przewodniczący Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich RP oraz Jakub Guterman, były mieszkaniec Płocka: „500 metrów stąd spędziłem, swoje dzieciństwo. 20 kroków stąd doświadczałem tragedii życia w getcie. 100 metrów stąd mieszkali moi rodzice. 20 kroków stąd zaczęła się straszna droga wygnania z Płocka”, wymieniał płocczanin.

Wnętrze muzeum wypełniają nowoczesne ekspozycje przybliżające codzienne życie społeczności żydowskiej w minionych czasach. Charakter instytucji, mimo historycznej siedziby, jest bardzo nowoczesny. Kultura, obyczaje, obrzędy religijne Żydów na Mazowszu zostały przedstawione za pomocą najnowocześniejszych technik multimedialnych. W ten sposób wystawa pozwala zwiedzającym nie tylko poznać historię narodu żydowskiego, obejrzeć pamiątki materialne, ale i w sposób sensualny doświadczyć atmosfery i klimatu obrzędów religijnych, obyczajów czy choćby tradycyjnej kuchni żydowskiej.

Podczas otwarcia muzeum zaprezentowane zostały judaica, pamiątki, kolekcja 40 obrazów Feliksa Tuszyńskiego oraz multimedialna prezentacja, o historii Płocka i kulturze żydowskiej, która będzie zazwyczaj wyświetlana na oknach bożnicy. Muzeum posiada też zaplecze konferencyjno-dydaktyczne.

W otwarciu Muzeum Żydów Mazowieckich uczestniczyli przedstawiciele organizacji żydowskich w Polsce, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, samorządu miasta i województwa, duchowni płockich Kościołów chrześcijańskich.

O oprawę muzyczną wydarzenia zadbała klezmerska formacja „Sztetl” z Białegostoku.

Muzeum Żydów Mazowieckich w Płocku powstało w odrestaurowanej zabytkowej bożnicy – tzw. Małej Synagodze. Było to możliwe dzięki inicjatywie Stowarzyszenia Synagoga Płocka i środkom unijnym. Koszt restauracji obiektu to 9 mln zł, w tym 7,7 mln zł wyniosło dofinansowanie z Unii Europejskiej, przyznane przez zarząd województwa mazowieckiego. Płocka synagoga to budynek murowany, dwukondygnacyjny, wzniesiony w stylu klasycystycznym. W ramach projektu odtworzono wygląd budynku z lat 60. XIX wieku. Ze względu na historyczny charakter obiektu prace odbywały się pod nadzorem miejskiego konserwatora zabytków. Przeprowadzono roboty budowlane (m.in. wzmocnienie fundamentów, całkowita wymiana dachu, stropu czy tynków, zadbano o konserwację jedynego oryginalnego fragmentu zachowanego tynku w kolorze gołębiego błękitu, który pozostał we wnęce na szafę na rodały. Ponadto budynek muzeum został dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Muzeum Żydów Mazowieckich będzie oddziałem Muzeum Mazowieckiego w Płocku, finansowanym przez gminę miasta Płocka oraz Urząd Marszałkowski w Warszawie. Kierownikiem placówki został Mariusz Wojtalewicz. Przez najbliższych 5 lat wstęp do muzeum będzie bezpłatny. Będzie można je zwiedzać: do końca kwietnia od wtorku do niedzieli w godz. 10.00-16.00, a w sezonie od 1 maja do 14 października w godz. 10.00-17.00.