Płock: zakończyły się III Płockie Dni Żydowskie

Promocja książki o Żydach płockich i koncert pieśni sefardyjskich znalazły się w programie III Płockich Dni Żydowskich, które zakończyły się 4 września. Głównym organizatorem przedsięwzięcia było Muzeum Żydów Mazowieckich w Płocku.

Obchody III Płockich Dni Żydowskich (1-4 września) zainaugurowano wystawą w Muzeum Żydów Mazowieckim pt. „Spółdzielnia Pracy Dziewiarskiej im. Gerszona Dua w Płocku (1949 – 1969)”. Na ekspozycji umieszczono dokumenty oraz fotografie pracowników spółdzielni, założonej przez płockich Żydów (tych, którzy przeżyli Holocaust), a także projekty modeli wyrobów dziewiarskich i próbki materiałów. Można było na niej obejrzeć także rejestry członków tej spółdzielni, pochodzące ze zbiorów Archiwum Państwowego w Płocku.

Dużym zainteresowaniem płocczan cieszyła się promocja książki „Żydzi płoccy. Album pamięci”. Zawiera ona ponad 960 fotografii i biogramów mieszkańców Płocka pochodzenia żydowskiego, z okresu od końca XIX wieku do lat. 30 XX. Płoccy Żydzi stanowili wówczas jedną z najstarszych społeczności żydowskich na ziemiach polskich. W Płocku przed II wojną światową mieszkało około 9 tys. Żydów (1/3 wszystkich mieszkańców miasta). Holokaust przeżyli nieliczni, w większości po wojnie opuścili oni miasto, emigrowali głównie do Izraela i USA.

Najstarsza zamieszczona w albumie fotografia pochodzi z 1872 r., przedstawia Maksymiliana Lewinsohna, urodzonego w 1853 r. w Płocku, ucznia ówczesnego Gimnazjum Płockiego, późniejszego handlowca. Natomiast ostatnie ze zdjęć pochodzą z 1939 r. Fotografie pochodzące z wniosków dowodowych pokazują przekrój dawnej społeczności żydowskiej Płocka.

Wydawcą publikacji jest Muzeum Mazowieckie i Archiwum Państwowe w Płocku, natomiast autorką albumu jest Gabriela Nowak z Muzeum Mazowieckiego. Przy tworzeniu publikacji współpracowała z nią Magdalena Młodziejewska z Archiwum Państwowego w Płocku.

Interesującym projektem okazał się plenerowy spektakl „Żydzi płoccy”, wystawiony na Placu Trzynastu Straconych (miejscu straceń płocczan z okresu II wojny światowej). Reżyser sztuki – Mariusz Pogonowski, aktor Teatru Dramatycznego w Płocku i twórca Stowarzyszenia Teatr Per Se, pokazał pierwszą sztukę teatralną o społeczności żydowskiej Płocka. Postanowił z perspektywy współczesnej pokazać historię i zwyczaje płockich Żydów, wyjętych z „bezimiennej masy kilku tysięcy”.

Zaprezentowana opowieść rozpoczęła się od wizyty młodych Polaków, chłopaka i dziewczyny, w Muzeum Żydów Mazowieckich w Płocku, mieszczącego się w budynku dawnej synagogi. Przyszli tam ze swoim rówieśnikiem żydowskiego pochodzenia. Scenariusz sztuki został oparty m.in. na wspomnieniach płockiego Żyda Adama Neumana Nowickiego, a wystąpili w niej członkowie Stowarzyszenia Teatr Per Se.

Na zakończenie dni płocczanie mieli możliwość wysłuchania koncertu pieśni pt. „Zakhaar” w wykonaniu Macieja Fortuny. Ten polski trębacz, kompozytor jazzowy i producent muzyczny, jest jednym z najbardziej aktywnych polskich trębaczy jazzowych młodego pokolenia. W dorobku ma kilkanaście w płyt autorskich.

Koncertuje ze swoimi zespołami na całym świecie, wciąż poszukując nowych form wyrazu m.in. eksperymentuje z „live electronics” i elektronicznym przetwarzaniem dźwięku trąbki. W Płocku artysta wykonał utwory improwizowane, oparte na muzyce żydowskiej, zarówno etniczne, jak i inspirowane muzyką sefardyjską.
Głównym organizatorem Płockich Dni Żydowskich było Muzeum Żydów Mazowieckich. Działa ono w Płocku w odrestaurowanej zabytkowej bożnicy – tzw. Małej Synagodze. Było to możliwe dzięki inicjatywie

Stowarzyszenia Synagoga Płocka i środkom unijnym. Koszt restauracji obiektu wyniósł 9 mln zł, w tym 7,7 mln zł wyniosło dofinansowanie z Unii Europejskiej, przyznane przez zarząd województwa mazowieckiego. Znajduje się w dwukondygnacyjnym budynku w stylu klasycystycznym. W ramach projektu odtworzono wygląd budynku z lat 60. XIX wieku.

Muzeum jest nowoczesną, edukacyjną i interaktywną ekspozycją, znajdują się w niej kioski informacyjne, zdjęcia, judaica, pamiątki, kolekcja obrazów Feliksa Tuszyńskiego z Izraela i multimedialna prezentacja. Dwóm salom wystawowym towarzyszy zaplecze konferencyjno-dydaktyczne, dzięki któremu muzeum staje się płockim centrum spotkań kultur. Od początku istnienia placówka prowadzi aktywną działalność kulturalną, po raz drugi organizuje w tym roku Płockie Dni Żydowskie.