Po co nam ikony? – bp Michał Janocha w Instytucie Jana Karskiego

Z wykładem o historii, mistyce i duchowości ikony gościł w Kielcach bp prof. dr hab. Michał Janocha. Spotkanie pt. „Po co nam ikony, czyli o roli obrazu w modlitwie” zwieńczyło październikowy cykl, realizowany przez Instytut Kultury Spotkania i Dialogu Stowarzyszenia im. Jana Karskiego pn. „Duchowość dialogu. Mistyka spotkania”.

Prelegent mówił o aikonograficznej sztuce Starego Testamentu, „zmierzaniu” ku ikonie przez najstarsze przedstawienia malarskie od I wieków n.e., przez rzymskie katakumby po sztukę niemal współczesną. – „Kanon ikonograficzny kształtuje się równolegle do kanonu religijnego (…), sztuka jest nierozerwalnie związana z liturgią i dogmatem” – mówił bp Janocha.

Omówił okresy silnego rozwoju ikon, naprzemiennie z czasami ikonoklazmu i powszechnego niszczenia ikon, głównie wizerunków Chrystusa, jako „zdrady Biblii” oraz idolatrii. Omawiając różne typy ikon i ich rozwój, bp Janocha zauważył, że w „ikonie idzie o pokazanie natury rzeczy, a nie rzeczy naturalnych”. – „Pisanie ikon to szczególne doświadczenie, w którym łączy się modlitwa, czyli doświadczenie duchowe, z praktycznym” – podkreślał bp Janocha. Mówił także o konieczności właściwego zrozumienia słowa „kanon” w stosunku do ikony, który jest „cennym modelem i wzorcem (…) rzeczywistości, której nie umiemy ogarnąć zmysłowo”. Bp Janocha cytował także poezję ks. Pasierba.

Bp Michał Janocha jest biskupem pomocniczym archidiecezji warszawskiej, profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. Jego zainteresowania naukowe dotyczą sztuki i tradycji bizantyńskiej, teologii sztuki oraz badań porównawczych kultury chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu. Opublikował szereg artykułów i pięć książek, w tym „Missa in arte polona. Ikonografia Mszy świętej w średniowiecznej i nowożytnej sztuce polskiej”, „Polonika artystyczne w zbiorach watykańskich oraz „Ikony w Polsce. Od średniowiecza do współczesności”.

W spotkaniu uczestniczyli m.in. członkowie Szkoły Pisania Ikon, która ruszyła 24 października przy Stowarzyszeniu Akademickim WSEOŁA 54, adepci warsztatów ikonopisarstwa przy parafii św. Krzyża, działacze ekumeniczni i osoby zainteresowane ikoną. W ramach dotychczasowych spotkań w Instytucie Kultury Spotkania i Dialogu w październiku odbywały się wystawy przypominające społeczność i tradycję oraz kulturę żydowską, warsztaty i wykłady. Gośćmi przy ul. Planty 7, gdzie mieści się Instytut, byli m.in. Prymas senior abp Henryk Muszyński i teolodzy żydowscy.
5 października otworzono wystawę „Moi żydowscy rodzice, moi polscy rodzice” przygotowaną przez Stowarzyszenie Dzieci Holocaustu. Wystawie towarzyszyły warsztaty edukacyjne dla uczniów i nauczycieli kieleckich szkół. Z kielczanami spotkali się także: Zofia Radzikowska, teolożka żydowska i ks. Jan Kaczkowski – bioetyk zmagający się z chorobą nowotworową.

Instytut Kultury Spotkania i Dialogu powstał w kwietniu 2015 r. podczas obchodów 10-lecia Stowarzyszenia im. Jana Karskiego, realizującego w Kielcach wiele inicjatyw na rzecz porozumienia, tolerancji, upamiętniania historii. Instytut działa w oparciu o doświadczenia i bazę Stowarzyszenia.