Drukuj Powrót do artykułu

Pogrzeb Janusza Zabłockiego, znanego działacza katolickiego

24 marca 2014 | 20:10 | mp / br Ⓒ Ⓟ

Żegnamy prawdziwego chrześcijanina, człowieka, który naukę społeczną Kościoła nosił głęboko w sercu – mówił ks. prałat Józef Maj, podczas pogrzebu Janusza Zabłockiego, który odbył się 24 marca na warszawskich Powązkach.

Na początku uroczystości, przedstawiciel prezydenta przekazał rodzinie Janusza Zabłockiego – przyznany mu pośmiertnie przez Bronisława Komorowskiego – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, za wybitne zasługi dla kraju w podejmowanej przezeń działalności społecznej.

Liturgii przewodniczył bp Tadeusz Pikus, który podkreślił, że Zabłocki był jednym z najwybitniejszych działaczy katolickich w powojennej Polsce. Przypomniał, że Zabłocki od 1962 r. – aż do ostatnich dni kard. Stefana Wyszyńskiego, był jego bliskim współpracownikiem i podzielał w pełni myśl duszpasterską i społeczną Prymasa Tysiąclecia. Kościół pw. św. Karola Boromeusza wypełnili po brzegi członkowie rodziny, przyjaciele i współpracownicy Zmarłego.

Ks. Józef Maj w homilii mówił o autentyzmie, a zarazem "twardym i pozytywistycznym" rysie wiary, jaki cechował Janusza Zabłockiego. Przypomniał, że był on współtwórcą miesięcznika "Więź" wraz z Tadeuszem Mazowieckim , ale że ich drogi później się rozeszły – gdyż inaczej definiowali podstawowe principia działalności katolickiej w warunkach komunistycznej Polski. Jako bardzo ważne dzieło Zabłockiego wymienił założony przezeń w 1967 r. Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych (ODiSS), który wykonał ogromną pracę dokumentowania społecznego nauczania Kościoła i stał się zarazem ważnym ośrodkiem jej propagowania.
W szczegółowy sposób sylwetkę Janusza Zabłockiego przedstawił prof. Jan Żaryn, który skupił się na najważniejszych jego życiowych dokonaniach. Zaliczył do nich najpierw służbę w Szarych Szeregach, a bezpośrednio po wojnie udział w antykomunistycznej konspiracji. Podkreślił, że Zabłocki należał do grona "żołnierzy wyklętych".

Następnie jako wielkie dzieło Zabłockiego wymienił wspomniany już ODiSS, który był jedynym ośrodkiem propagowania i publikowania katolickiej myśli społecznej w ówczesnej Europie sowieckiej. Podkreślił, że Zabłocki katolicką myśl społeczną traktował nie tylko jako teoretyczną refleksję, ale jako najpoważniejszą inspirację do budowy ładu i ustroju społecznego. Dlatego to właśnie on stał się wiarygodnym partnerem dla emigracyjnych działaczy dawnego, chadeckiego Stronnictwa Pracy.

Żaryn – za duży akt odwagi ze strony Zabłockiego – uznał przeciwstawienie się przezeń w Sejmie ustawie delegalizującej "Solidarność" w początkach stanu wojennego. Dodał, że w ramach represji władze pozbawiły go przewodnictwa i doprowadziły do usunięcia z założonego przezeń wcześniej Polskiego Związku Katolicko-Społecznego.

Ostatnim wielkim dziełem Zabłockiego – zdaniem Żaryna – było odtworzenie przezeń w 1989 r. chrześcijańsko-demokratycznego Stronnictwa Pracy. Niestety ruch ten nie zakorzenieni się na trwałe na politycznej scenie współczesnej Polski, co stanowi poważną stratę. Miejsce chadecji zajęły inne ugrupowania polityczne, nie wyrastające z tradycji II Rzeczypospolitej, co – jak podkreślił – jest słabością obecnego układu politycznego.

Janusz Zabłocki zmarł 13 marca br. w Warszawie, w wieku 88 lat. Był jednym z najbardziej znanych działaczy katolickich w Polsce okresu powojennego. Urodzony w 1926 r. w Grodzisku Mazowieckim, od najmłodszych lat związany był ze środowiskiem harcerskim. Podczas wojny działał w Szarych Szeregach (pseudonim "Pionier") i w Armii Krajowej, biorąc udział bezpośrednio w walkach jako dowódca oddziału. Po wojnie wraz ze swym oddziałem powrócił do konspiracji pod pseudonimem "Jan Grabowski". Jesienią 1945 r. podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W latach 1950-1955 – po wyjściu z konspiracji – działał w Stowarzyszeniu PAX, w 1955 r. popadł w konflikt z Bolesławem Piaseckim i został zawieszony w prawach członkowskich. We wrześniu 1955 r. wspólnie z Tadeuszem Mazowieckim opuścił PAX w ramach tzw. "frondy".

Od 1961 r. wewnątrz grupy "frondystów", zwłaszcza między Zabłockim a Tadeuszem Mazowieckim, zaczął narastać spór, skutkiem czego ich drogi zdecydowanie się rozeszły.

Po audiencji z 4 maja 1962 r. Zabłocki nawiązuje bezpośrednie osobiste kontakty z kardynałem Stefanem Wyszyńskim, Prymasem Polski, które będą trwały nieprzerwanie aż do jego śmierci. "Właśnie stosunek do Prymasa Polski i jego linii duszpasterskiej obrony Kościoła i narodu był jedną z głównych przyczyn rosnących rozbieżności między mną i Tadeuszem Mazowieckim oraz innymi działaczami ruchu " – wyjaśniał Zabłocki w swoich "Dziennikach".

Od 1965 r. wchodzi w skład 5-osobowego koła poselskiego "Znak". W kwietniu 1967 r. – w wyniku długotrwałego sporu wewnętrznego w "Więzi" i całym ruchu "Znak", gdzie coraz wyraźniej rysują się dwie odmienne orientacje – Zabłocki tworzy nowe środowisko w ruchu "Znak", a mianowicie Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych przy Klubie Inteligencji Katolickiej w Warszawie i redakcji "Więzi" (ODiSS). Zadaniem ośrodka jest studiowanie i upowszechnianie posoborowej katolickiej myśli społecznej, a pierwszym dziełem jego książka "Kościół i świat współczesny". W dwa lata później ODISS uzyskuje samodzielność prawno-organizacyjną.

Równocześnie Zabłocki zacieśnia swoje kontakty i współpracę z emigracyjnym Stronnictwem Pracy w Rzymie, na czele którego stoją Karol Popiel i Konrad Sieniewicz.

Zakreślony perspektywicznie program ODiSS – stwierdza Zabłocki – zawierał w sobie trzy kontrowersyjne dla polityki władz PRL postulaty, a mianowicie: współdziałanie z Prymasem Polski, kard. Stefanem Wyszyńskim; odbudowa zniszczonego przez komunistów po wojnie katolicyzmu społecznego w Polsce; tworzenie przesłanek dla reaktywowania w przyszłości w kraju stronnictwa chrześcijańsko-demokratycznego.

W 1976 r. w warszawskim KIK i w całym ruchu "Znak" dochodzi do głębokiego kryzysu wewnętrznego, w wyniku czego Zabłocki, wraz z większą grupą działaczy, występuje z szeregów KIK. Wspólnie z nimi i we współdziałaniu z nowym Kołem Poselskim "Znak", w którym grupa Zabłockiego uzyskuje większość, zakłada w lipcu 1976 r. Polski Klub Inteligencji Katolickiej (1976 – 1981), którego prezesem jest Konstanty Łubieński, a po jego śmierci od listopada 1977 r. sam Zabłocki.

Po sierpniu 1980 r. i powstaniu dzięki "Solidarności" warunków ku temu, Zabłocki zainicjował powołanie ogólnokrajowego stowarzyszenia Polski Związek Katolicko-Społeczny. Koło Poselskie PZKS jako jedyne ugrupowanie w Sejmie odmówiło aprobaty dekretów stanu wojennego, wstrzymując się po sejmowym wystąpieniu Zabłockiego od głosu (25 stycznia 1982 r).

Chociaż PZKS weszło do Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego (formacja ta zastąpiła w 1982 r. dawny Front Jedności Narodu), domagało się w dalszym ciągu reaktywowania zawieszonych związków zawodowych, a gdy to nie następuje, koło otwarcie opowiedziało się i głosowało przeciw delegalizacji "Solidarności" (8 października 1982 r.).

Zabłocki był też założycielem utworzonego w tym samym czasie tygodnika społecznego "Ład" i jego redaktorem naczelnym (od listopada 1980 do listopada 1981), a następnie przewodniczącym jego kolegium redakcyjnego (1981 – 1984 i 1987 – 1995).

W rezultacie trwającej ponad rok – a inspirowanej bezpośrednio przez SB – walki wewnątrz PZKS Zabłocki został w marcu 1984 r. zawieszony w prawach członka PZKS i prezesa jego Zarządu Krajowego i odsunięty od wpływu na dalszą drogę tej organizacji. Po zakończeniu zaś w sierpniu 1985 r. kadencji Sejmu zostaje mu zamknięta możliwość dalszego kandydowania, a tym samym obecności w oficjalnym życiu publicznym PRL.

W początkach 1989 r. środowisko ODiSS, nie biorąc udziału w obradach Okrągłego Stołu, przystąpiło do wznowienia w kraju Stronnictwa Pracy. W wyborach 4 czerwca 1989 r. Zabłocki startował jako kandydat niezależny Klubu Chrześcijańsko-Demokratycznego w okręgu Warszawa – Południe. Podobnie jak wszyscy kandydaci niezależni w tych wyborach, nie uzyskuje mandatu poselskiego. 28 kwietnia 1990 r. odbył się III Kongres Stronnictwa Pracy, po którym Zabłocki nie wszedł do nowych władz.

W roku 2011 kierowana przez Janusza Zabłockiego Fundacja „Spes” wznowiła przyznawanie Nagrody im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Jej celem jest „wspierania rozwoju myśli chrześcijańsko-demokratycznej oraz ruchu chrześcijańsko-demokratycznego w Polsce w sferze politycznej, społeczno-gospodarczej, kulturalnej i oświatowej”. W latach 2002 – 2007 r. Fundacja „Spes” była także wydawcą czasopisma „Znaki Nowych Czasów", którego redaktorem naczelnym był Michał Drodek.

Janusz Zabłocki jest autorem następujących książek:
"Kościół i świat współczesny" (Wyd. ”Znak”, Kraków 1967, II wydanie ODiSS 1986),
"Na polskim skrzyżowaniu dróg" (ODiSS 1972),
"Tożsamość i siły narodu" (Odnowa Londyn 1978),
"Kawałki pociętego sztandaru" (Fundacja Szarych Szeregów – ODiSS 1992),
"Chrześcijańska demokracja w kraju i na emigracji 1947–1970" (OSPiS Lublin 1999),
"Odwagę łączyć z rozwagą – Polski Związek Katolicko-Społeczny w latach 1980–1983" (OSPiS Lublin 2001),
"Prymas Stefan Wyszyński – Opór i zwycięstwo 1948–1956" (Bertelsmann 2002),
Dzienniki 1956–1965 t. 1 (Instytut Pamięci Narodowej 2008),
Dzienniki 1966–1975 t. 2 (Instytut Pamięci Narodowej 2011).

Drogi Czytelniku,
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
Wersja do druku
Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Możesz określić warunki przechowywania cookies na Twoim urządzeniu za pomocą ustawień przeglądarki internetowej.
Administratorem danych osobowych użytkowników Serwisu jest Katolicka Agencja Informacyjna sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (KAI). Dane osobowe przetwarzamy m.in. w celu wykonania umowy pomiędzy KAI a użytkownikiem Serwisu, wypełnienia obowiązków prawnych ciążących na Administratorze, a także w celach kontaktowych i marketingowych. Masz prawo dostępu do treści swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu, a także prawo do przenoszenia danych. Szczegóły w naszej Polityce prywatności.