Polacy dbają o zabytki w udręczonej wojną Ukrainie

„Sytuacja była dla nas szczególnie przygnębiająca – zagrożone są już nie tylko zabytki, ale i nasi przyjaciele i współpracownicy w Ukrainie. Tych, którzy mogli, zaangażowaliśmy w projekty, przekazywaliśmy też materiały do pomocy humanitarnej – choć to kropla w morzu potrzeb” – mówi KAI Aleksandra Waszak, prezes Fundacji Dziedzictwa Kulturowego. Mimo wojny realizowano prace mające na celu ochronę przed zniszczeniami wojennymi i konserwację zabytków we Lwowie, Złoczowie, Ołyce, Żółkwi czy Rudkach.

Fundacja Dziedzictwa Kulturowego w 2022 r. obchodziła 10 lat swojego istnienia, w ciągu których przeprowadziła prace konserwatorskie ponad tysiąca obiektów i przeprowadziła projekty ratujące dziedzictwo. Wzięło w nich udział kilka tysięcy wolontariuszy. Fundacja działała w miejscach kluczowych dla pamięci przyszłych pokoleń w Polsce i poza jej granicami, w szczególności na Ukrainie – realizuje prace na cmentarzach katolickich, prawosławnych, żydowskich czy tatarskich.

– Sytuacja w 2022 r. była dla nas szczególnie przygnębiająca – zagrożone były już nie tylko zabytki, ale i nasi przyjaciele i współpracownicy w Ukrainie. Tych, którzy mogli, zaangażowaliśmy w projekty, przekazywaliśmy też materiały do pomocy humanitarnej – choć to kropla w morzu potrzeb – mówi KAI Aleksandra Waszak, prezes Fundacji Dziedzictwa Kulturowego.

W obliczu napaści Rosji na Ukrainę Fundacja organizowała zbieranie środków na zabezpieczenie zabytków na Ukrainie przed zniszczeniami wojennymi. W tym celu wraz z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Stołecznym Konserwatorem Zabytków M. St. Warszawy zorganizowała wspólną akcję gromadzenia oraz przekazywania m. in. setki gaśnic i kilogramów wełny mineralnej – wszystko dzięki ogromnej skali odpowiedzi wielu OSP czy prywatnych przedsiębiorców oraz pomocy wolontariuszy, którzy m. in. brali udział w przeładowywaniu transporty.

Ponadto dzięki wsparciu Fundacji PKO Bank Polski, która przekazała prawie 400 000 zł – zorganizowano pomoc materialną dla mieszkańców Czernihowa. Środki te zostały przekazane na zakup m.in. żywności, lekarstw, sprzętu medycznego dla osób najbardziej potrzebujących wsparcia.

– W ten sposób Fundacja Dziedzictwa Kulturowego włączyła się w nową dla siebie rolę: ratowania przyszłości tych, dla których dotychczas ratowała jedynie naszą wspólną materialną przeszłość od zapomnienia – dodała Aleksandra Waszak.

Cmentarz Łyczakowski we Lwowie

Pomimo wojny na Ukrainie, Fundacja nie zrezygnowała z realizowania swojej misji przywracania blasku wspólnemu dziedzictwu, dlatego również w szczególnym 2022 r. realizowano w panteonie polskiej kultury, jakim jest cmentarz Łyczakowski we Lwowie, prace konserwatorskie przy następujących obiektach: nagrobku Amelii z Szyców Gołębiewskiej, ogrodzeniu grobowca Jana Wilhelma Wyhery, nagrobku Rozalii Wartasiewiczówny, grobowcu Zdzisława Simodowicza, nagrobku Oleandra de Liwińskiego, nagrobku Władysława Bełzy czy pomnika nagrobnego Artura Schellenberga.

Również w 2022 r. na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie wyremontowano nagrobki przedwojennych ministrów II Rzeczypospolitej: Władysława Grzędzielskiego, Jana Łopuszańskiego, Maksymiliana Matakiewicza, Jana Moszczyńskiego, Andrzeja Nosowicza.

Galeria zdjęć (7 zdjęć)

Klasztor benedyktynek we Lwowie

Prowadzono także prace konserwatorskie w najstarszym żeńskim klasztorze benedyktynek we Lwowie. Odnowiony został zespół rzeźb: anioła w niszy wraz z obramieniem kamiennym na wieży Kościoła Wszystkich Świętych oraz trzech rzeźb na elewacji zachodniej klasztoru, wraz z obramieniem loggi. Ponadto Fundacja prowadziła prace konserwatorskie przy malowidłach: Matka Boska i święci adorujący św. Trójcę oraz św. Michał Archanioł na bramie południowej klasztoru.

Galeria zdjęć (10 zdjęć)

Cmentarz w Złoczowie

Na Ukrainie realizowano również prace na cmentarzu w Złoczowie, mieście szlacheckim założonym w 1494 r., w którym już od trzech lat prowadzi prace konserwatorskie. W tym roku prace przeprowadziła przy nagrobkach Stanisława Małego oraz Wandy Wodnickiej.

Galeria zdjęć (3 zdjęć)

Kolegiata Świętej Trójcy w Ołyce

Kontynuowano realizowane nieprzerwanie od 2013 r. prace konserwatorskie przy największym obiekcie – Kolegiacie Świętej Trójcy w Ołyce – powstałej w XVII wieku z inicjatywy fundatora Stanisława Albrechta Radziwiłła. Kolegiata ta jest przykładem najwyższej klasy sztuki i architektury barokowej, uznawana była za najpiękniejszy polski kościół na Wołyniu. W 2022 r. Fundacja odrestaurowała następujące elementy Kolegiaty: pas drewniany ze złoconymi literami, opaski dookoła dzwonnicy, podjęła się rekonstrukcji apostoła z prezbiterium, rekonstrukcji apostoła Bartłomieja z nawy głównej, 5 sztuk konsol w prezbiterium. Przeprowadzono położenie posadzki w obejściu i w skarbcu Kolegiaty, dokonano rekonstrukcji i konserwacji 10 aniołów alabastrowych. Zabezpieczono ołtarze, posadzki i kapitele. Wykonano i wstawiono okna w przyziemiu Kolegiaty, doprowadzono także wodę do podziemi.

Kolegiata św. Wawrzyńca w Żółkwi

Wraz z Towarzystwem Tradycji Akademickiej, którego Fundacja jest partnerem w pracach konserwatorskich, kontynuowano w tym roku prowadzone od 2017 r. prace przy Kolegiacie św. Wawrzyńca w Żółkwi.

Kolegiatę ufundował hetman wielki koronny Stanisław Żółkiewski, została wzniesiona w latach 1606–1618. W zamierzeniu świątynia miała być Panteonem Rycerstwa Polskiego. Ideę tę opisuje sformułowany przez samego Żółkiewskiego program wyryty na powierzchni szerokiego fryzu obiegającego budowlę od zewnętrznej strony. Jest to rozwiązanie bardzo wyjątkowe jak na standardy sztuki ówczesnej europejskiej. W roku 2022 Fundacja poddała konserwacji tambur od strony południowo-zachodniej i północną część fryzu wzdłuż nawy.

Sanktuarium Matki Bożej w Rudkach

Również z Towarzystwem Tradycji Akademickiej prowadzono prace w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Rudkach – sanktuarium Matki Bożej w Rudkach, przy sarkofagu znajdującym się w podziemiach krypty należącej do Rodziny Fredrów, m.in. Aleksandra Fredry, wybitnego polskiego pisarza epoki romantyzmu.

Galeria zdjęć (2 zdjęć)

***
Prace konserwatorskie Fundacji Dziedzictwa Kulturowego w Ukrainie zostały sfinansowane lub dofinansowane ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z funduszu Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA, w ramach programów „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą 2021” i „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą 2022″, a także – na Cmentarzu Łyczakowskim – dofinansowane ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach zadania publicznego dotyczącego pomocy Polonii i Polakom za Granicą 2022.

Więcej informacji o działalności Fundacji Dziedzictwa Narodowego oraz możliwościach wolontariatu i wsparcia inicjatyw znaleźć można na stronie: dziedzictwo.org