Polscy i niemieccy biskupi spotkają się we Wrocławiu w ramach obchodów 60. rocznicy orędzia pojednania

Centralne obchody 60. rocznicy wystosowania orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich (1965) odbędą się 18 i 19 listopada we Wrocławiu. Wezmą w nich udział członkowie episkopatów Polski i Niemiec, Nuncjusz Apostolski w Polsce oraz przedstawiciele władz obu państw, których dotyczyło orędzie pojednania.

Przed 60 laty polscy biskupi wystosowali do biskupów niemieckich specjalne orędzie, które zmieniło historię Europy. Dokument ten – napisany przez ówczesnego wrocławskiego arcybiskupa Bolesława Kominka – zawierał słowa, które przeszły do historii: „Przebaczamy i prosimy o przebaczenie”.

List skierowany do biskupów niemieckich po obu stronach żelaznej kurtyny przełamywał jałtański podział Europy. Orędzie pojednania stało się fundamentem do przezwyciężania nienawiści oraz punktem zwrotnym do budowania nowych relacji polsko-niemieckich. Uznawane jest za jeden z najważniejszych dokumentów powojennej Europy.

Po 60. latach od tego wystosowania tego jakże ważnego dokumentu polscy i niemieccy biskupi – na czele z przewodniczącymi dwóch episkopatów – wezmą udział w uroczystych obchodach, przypominających orędzie pojednania i wieńczących obchodzony we Wrocławiu Rok Pojednania.

– Mamy zamiar nie tylko przypominać ten ważny, a wręcz wizjonerski krok polskich biskupów, ten gest wyciągniętej ręki w kierunku niemieckich braci w biskupstwie. Po 60 latach we Wrocławiu chcemy wspólnie powiedzieć naszym narodom, Europie i światu, jak ważne jest pojednanie oparte na prawdzie, dialogu i przebaczeniu – mówi abp Józef Kupny, metropolita wrocławski, wiceprzewodniczący Konferencji Episkopatu Polski i gospodarz uroczystości.

Przypomina, że wbrew obowiązującym narracjom, orędzie proponowało spojrzenie na tysiąc lat sąsiedztwa bez uprzedzeń, z odwagą i empatią. Zawierało katalog wartości, które do dziś pozostają fundamentem pokojowych relacji.

– Tego nie mógł przewidzieć autor orędzia, mój poprzednik kard. Bolesław Kominek, ale list wystosowany do niemieckich biskupów zaledwie 20 lat po wojnie okazuje się niezwykle aktualny również i dziś, w tych niespokojnych czasach. W momencie, kiedy relacje polsko-niemieckie przeżywają swoje zakręty. Dlatego szczególnie cieszę się, że we Wrocławiu dajemy przykład pojednania nie tylko przez słowa, ale i przez czyny – dodaje wiceprzewodniczący Konferencji Episkopatu Polski.

Uroczyste obchody rozpoczną się 18 listopada o godzinie 11 pod pomnikiem kard. Bolesława Kominka przy ul. Najświętszej Maryi Panny na Wyspie Piasek. Następnie przeniosą się do archikatedry wrocławskiej pw. św. Jana Chrzciciela, gdzie o godzinie 12.30 zostanie odprawiona Msza święta z udziałem polskich i niemieckich biskupów (wstęp wolny).

Częścią świętowania jest otwarcie stałej wystawy „Pojednanie dla Europy” w Muzeum Archidiecezjalnym przy pl. Katedralnym 16 we Wrocławiu, którą już 18 listopada od godziny 16 każdy będzie mógł zwiedzać.

O godzinie 17 w kościele NMP na Piasku (ul. św. Jadwigi 1 we Wrocławiu) rozpocznie się modlitwa ekumeniczna ze śpiewami z Taize z udziałem chrześcijan różnych wyznań (wstęp wolny). Natomiast zwieńczeniem całego dnia będzie wieczorny koncert „Wrocław dla pojednania” w Narodowym Forum Muzyki, poświęcony historii stosunków polsko-niemieckich wpisanych w dzieje Wrocławia (wstęp biletowany).

Na drugi dzień – 19 listopada – odbędzie się Międzynarodowa konferencja naukowa na Papieskim Wydziale Teologicznym pt.  „60. rocznica Orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich” z udziałem m.in. prof. Normana Daviesa (wstęp wolny).

Współorganizatorem obchodów jest Ośrodek Pamięć i Przyszłość (Centrum Historii Zajezdnia). Od lat propaguje on historię Orędzia Pojednania oraz wizjonerską postawę arcybiskupa wrocławskiego Bolesława Kominka, który zaproponował  nowe spojrzenie na relacje polsko-niemieckie.

– Orędzie stało się punktem zwrotnym, od którego zaczął się proces pojednania narodów polskiego i niemieckiego po II wojnie światowej. Do dzisiaj jest inspiracją dla działań mających na celu leczenie traum po międzynarodowych konfliktach – mówi dr Andrzej Jerie, dyrektor Centrum Historii Zajezdnia, pełnomocnik prezydenta Wrocławia ds. obchodów Roku Pojednania.

Słowa „Wir vergeben und bitten um Vergebung”, czyli „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”, zmieniły na zawsze relacje polsko-niemieckie, dając szansę na prowadzenie dialogu pomiędzy naszymi narodami i zarazem stając się jednym z najważniejszych elementów dziedzictwa europejskiego.

– Kard. Bolesław Kominek Jako pierwszy przełamał tabu, pisząc o opozycji antynazistowskiej w Niemczech i dostrzegając cierpienia wysiedlonych Niemców z terenów przyłączonych do Polski w 1945 roku. Mimo pamięci o trudnych i bolesnych momentach w historii stosunków polsko-niemieckich, dostrzegał także wiele pozytywnych elementów w tych relacjach – wyjaśnia dr hab. Wojciech Kucharski, zastępca dyrektora Centrum Historii Zajezdnia

Zwracając się do całego episkopatu niemieckiego, List ignorował pojałtański podział Europy na komunistyczny wschód i demokratyczny zachód. To wkraczało już w sferę relacji międzynarodowych, na które komunistyczny rząd chciał mieć monopol. W efekcie stojący na czele PZPR Władysław Gomułka przypuścił frontalny atak na Kościół katolicki w Polsce.

Orędzie prezentowało całkowicie odmienne od komunistycznej propagandy, która budowała obraz historii Polski i Niemiec jako odwiecznych wrogów. Bolesław Kominek zasugerował w liście odejście od schematu oprawca–ofiara i oparcie dialogu polsko-niemieckiego na prawdzie, otwartości na rozmowę, chęci poznania się i wzajemnego wybaczenia krzywd, bez licytowania się o ich skalę.