Pomoc Jasnej Góry w śląskiej drodze do wolności

W obchodzony w tym roku po raz pierwszy Narodowy Dzień Powstań Śląskich wpisuje się także pamięć o wsparciu Jasnej Góry w walce o odzyskanie przez Polskę Górnego Śląska. W klasztornych kronikach znaleźć można wiele dokumentów potwierdzających wielowymiarową pomoc, nie tylko modlitewną, ale także inną łącznie z materialną.

W historycznych zapisach Jasnej Góry znajduje się potwierdzenie o licznych pielgrzymkach Ślązaków, które odbywały się tu na początku XX wieku.

Sama tradycja pielgrzymowania Ślązaków ma tu długą tradycję. Już Jan Długosz (1460) i Grzegorz z Sambora (zm. 1587) pisali o pielgrzymach ze Śląska. Zaborcy, okupanci, komuniści zakazywali tej formy kultu lub uporczywie przeszkadzali, jednak z każdym stuleciem liczba pątników rosła.

Na Śląsku w pierwszych latach XX w. nastąpiło wyraźne ożywienie ruchu narodowego w wyniku działalności Wojciecha Korfantego i innych polskich działaczy. Jednym z elementów wchodzących w skład przeobrażeń politycznych i narodowych były pielgrzymki do miejsc o szczególnym znaczeniu dla polskiej sprawy.

Jak podaje ks. prof. Jerzy Myszor badacz historii Górnego Śląska, to właśnie w Częstochowie pielgrzymi znajdowali sprzyjający klimat dla uzewnętrznienia swych uczuć narodowych, także wśród paulinów znalazło się wielu, którzy jawnie manifestowali łączność Śląska z resztą ziem polskich, którzy angażowali się w działalność społeczną przed i w czasie akcji plebiscytowej. Właśnie po plebiscycie w 1921 r. na Górnym Śląsku w sprawie przynależności państwowej tych terenów wiele pielgrzymek parafialnych datuje swoje początki.

O. dr Grzegorz Prus, historyk Zakonu Paulinów przywołuje list z 18 lipca 1920 r. nadesłany przez władze polskiego komitetu plebiscytowego Górnego Śląska do przeora Jasnej Góry, o. Piotra Markiewicza, w którym czytamy m.in. „pielgrzymi wracają pokrzepieni na duchu jako zwolennicy sprawy polskiej. Jest to sprawa wielkiej doniosłości politycznej, która może wpłynąć decydująco na wynik plebiscytu. Słyszeliśmy od pątników, jak wiele trudów i zabiegów zadają sobie ojcowie paulini koło nich, toteż uważam za miły obowiązek podziękować i przeprosić, że ojcowie mają więcej pracy. Niech odzyskanie starej dzielnicy piastowskiej będzie i dla przewielebnych ojców najlepszą podzięką za ich pracę”.

Paulin wylicza, że w pomoc Ślązakom zaangażowanych było wielu paulinów na czele z przeorem Jasnej Góry. Wyróżniali się tu także o. Marek Paszkiewicz i o. Aleksander Łaziński, który oprowadzał grupy pielgrzymkowe, opracował nawet specjalny przewodnik dla Ślązaków.

Wyjątkową formą wsparcia były organizowane na placu pod Szczytem jasnogórskim, szczególnie w niedzielę i święta, wiece o charakterze religijno-patriotycznym. – Brali w nich udział działacze społeczni, posłowie, miejscowa ludność i ludność ze Śląska, czasami nawet 30 tys. osób. Rozpoczynały się wspólną modlitwą, śpiewem patriotycznych pieśni. Wiece były okazją do publicznego dyskursu, tu kształtował się duch, przekazywane były informacje. Te wiece miały ważne znaczenie – podkreśla o. Prus.

Paulin zauważa, że w czasie III powstania śląskiego jasnogórski przeor udostępnił powstańcom arsenał, gdzie mogli mieć magazyn broni. – To bardzo ułatwiało przerzucanie potrzebnej np. amunicji na Śląsk – dodaje.

2 lipca 1921 r. w Kaplicy Matki Bożej miało miejsce poświęcenie sztandaru ufundowanego przez przedstawicieli mieszkańców Lwowa dla powstańców śląskich, który poświęcił jasnogórski przeor.

O. Grzegorz Prus mówi także o organizowaniu dla Ślązaków konkretnej pomocy materialnej, o licznych ogłoszeniach zachęcających do ich wsparcia. Np. 8 września 1919 r. odbyła się tu zbiórka na rzecz uchodźców śląskich.

12 grudnia 1919 r. na Jasną Górę przybyła pielgrzymka organizatorów plebiscytu na Górnym Śląsku. Modlono się o pomyślne dla Polski przeprowadzenie tej akcji.

Wiele z przybywających w lecie pielgrzymek pieszych ze Śląska, swoje początki wywodzi właśnie z okresu zmagań o przynależność Ślązaków.

Narodowy Dzień Powstań Śląskich – polskie święto państwowe niebędące dniem wolnym od pracy – przypada 20 czerwca w rocznicę wkroczenia wojsk polskich na Górny Śląsk w 1922 r. po ostatecznych rozstrzygnięciach granicznych w wyniku powstań i plebiscytu.