Pontyfikat Franciszka oczami o. prof. Zdzisława Kijasa OFMConv

O teologicznym i duchowym wymiarze śmierci, jej znaczeniu w tradycji chrześcijańskiej i franciszkańskiej, a także o symbolice odejścia papieża Franciszka właśnie w tygodniu paschalnym, mówił w rozmowie na antenie „Anioła Beskidów” o. Zdzisław J. Kijas OFMConv.

Ten pochodzący z Pewli Ślemieńskiej profesor teologii, nauczyciel akademicki wielu uczelni w Polsce i za granicą, postulator generalny spraw kanonizacyjnych Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych oraz autor licznych książek, w tym trzech powieści o wyjątkowych kobietach XIX wieku, wspominał m.in. moment wyboru papieża w 2013 roku, kiedy przypadkowo znalazł się na placu św. Piotra, oraz pierwsze spotkanie z kard. Bergoglio, jeszcze przed jego wyborem na Stolicę Piotrową. Opowiedział również o nieodbytym spotkaniu w Domu św. Marty, które miało być ostatnią okazją do osobistego kontaktu z Ojcem Świętym, a zostało odwołane z powodu złego stanu zdrowia papieża.

Rozmowa dotyczyła także książek o. Kijasa poświęconych papieżowi Franciszkowi, m.in. „Papież Franciszek. Nasze marzenia o Kościele” oraz „Dziedzictwo papieża Franciszka”. W pierwszej z nich autor próbował przewidzieć kierunki przyszłego pontyfikatu, w drugiej – podsumował jego główne idee.

Ojciec Kijas wskazał słowa-klucze pontyfikatu papieża Franciszka: pierwszy papież spoza Europy, wybór imienia „Franciszek” jako wyraz programu opartego na ubóstwie, trosce o stworzenie, braterstwie, otwartości na peryferie i synodalności. Podkreślił, że ten pontyfikat domaga się jeszcze pogłębionej refleksji, ale już dziś widać, iż pozostawił po sobie silne duchowe dziedzictwo.

Rozmówca odniósł się również do powszechnego postrzegania papieża Franciszka jako postaci kontrowersyjnej, zwłaszcza w kontekście medialnym. Zaznaczył, że wiele nieporozumień wokół jego osoby i nauczania wynikało z interpretacji wypowiedzi wyrwanych z kontekstu – często tych wygłaszanych spontanicznie, np. podczas rozmów w samolocie. Media skupiały się na wypowiedziach pozbawionych szerszego tła teologicznego, co prowadziło do błędnych wniosków o rzekomej zmianie doktryny czy sprzecznościach w nauczaniu.

Ojciec Kijas podkreślił swoje zainteresowanie tekstami magisterialnymi papieża – czyli dokumentami oficjalnymi, niosącymi autorytet nauczania Kościoła. Porównał to z sytuacją Jana Pawła II, który również tworzył zarówno dokumenty magisterialne, jak i bardziej osobiste wypowiedzi (np. książki czy rozmowy), co często nie było rozróżniane przez odbiorców.

Skrytykował dominującą kulturę medialną, która opiera się na szybkich, często niedokładnych i wyrwanych z kontekstu informacjach. Zwrócił uwagę, że współczesny świat częściej operuje powierzchownymi wiadomościami – zasłyszanymi lub przekazanymi w formie plotki – zamiast zgłębiać treści dokumentów papieskich. Jego zdaniem, taki sposób odbioru sprawił, że obraz papieża Franciszka bywał często zniekształcony i niezrozumiany.

Zaapelował, by osoby wierzące były bardziej ostrożne i refleksyjne w ocenie papieży, szczególnie w kontekście następcy Franciszka. Zamiast kierować się plotkami czy skrótowymi relacjami medialnymi, powinno się sięgać po pełne teksty papieskie. „To pozwala nie tylko zrozumieć sens wypowiedzi, ale i ich głębokie zakorzenienie w tradycji Kościoła katolickiego” – zapewnił.

Prowadzący rozmowę ks. Piotr Bączek zauważył, że w porównaniu do poprzednich papieży – Benedykta XVI i Jana Pawła II – nauczanie papieża Franciszka cechuje się większą przystępnością językową. Jego teksty są zrozumiałe nawet dla osób nieposiadających głębokiego wykształcenia teologicznego. W nauczaniu Franciszka często pojawiały się proste obrazy i metafory (np. „lazaret”, „kanapa”), które zapadają w pamięć i trafiają do szerokiego grona odbiorców.

Jak wyjaśnił o. Kijas, papież Franciszek świadomie posługiwał się prostym, często obrazowym i świeżym językiem, mającym na celu ożywienie przekazu Ewangelii. Nie unikał sformułowań dziennikarskich, a jego celem było wybudzenie słuchaczy z duchowego letargu. Przywołał także swą książkę „Nasze marzenia o Kościele”, w której mówi o „zwyczajnej reformie Kościoła” poprzez przepowiadanie.

„Każdy papież wnosi coś nowego w dynamikę życia Kościoła, będąc prowadzonym przez Ducha Świętego” – stwierdził franciszkanin.

Zdaniem zakonnika, nie można postrzegać papieża wyłącznie z europejskiej perspektywy. Kościół coraz bardziej funkcjonuje poza Europą – w Afryce, Azji czy Ameryce Południowej – gdzie nie ma wielowiekowej tradycji teologicznej, a przekaz chrześcijaństwa odbywa się w innych kategoriach kulturowych. Papież Franciszek, pochodzący z Ameryki Łacińskiej, wyraża ducha Kościoła bardziej uniwersalnego, mniej zakorzenionego w europejskim, scholastycznym myśleniu. To również wpływa na sposób jego wypowiedzi i styl nauczania.

Papież Franciszek napisał przedmowy do trzech książek o. Kijasa poświęconych św. Franciszkowi z Asyżu – o regule franciszkańskiej, Greccio i stygmatach.