Drukuj Powrót do artykułu

Poznań: konferencja naukowa i wystawa „Sacrum Poloniae Millennium” z okazji 1050. rocznicy Chrztu Polski

07 kwietnia 2016 | 21:09 | msz Ⓒ Ⓟ

O przygotowaniach do obchodów Millennium chrztu Polski oraz o przebiegu tych uroczystości w archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej z perspektywy władz państwowych oraz Kościoła rozmawiali uczestnicy konferencji naukowej pt. „Wielka Nowenna i obchody Millennium Chrztu Polski w archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej”, zorganizowanej w czwartek w Poznaniu.

Sympozjum w Sali im. bp. Jana Lubrańskiego w Collegium Minus Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza poprzedziło otwarcie wystawy „Sacrum Poloniae Millennium w archidiecezji poznańskiej” na pl. Adama Mickiewicza, przypominającej przebieg obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski przede wszystkim na terenie archidiecezji poznańskiej. Na dwudziestu dwustronnych panelach zaprezentowano też fotografie z Gniezna, Jasnej Góry, Krakowa i wielu innych zakątków naszego kraju. Ekspozycja dokumentuje również konkurencyjne wobec zorganizowanych przez Kościół uroczystości Tysiąclecia Państwa Polskiego.

„Prezentowane dokumenty i zdjęcia świadczą o tym, że wydarzenie to miało swój oddźwięk w skali całego kraju. Kilka ostatnich plansz ukazuje wymiar obchodów przez pryzmat wydarzeń państwowych, tego co ówczesna władza komunistyczna przygotowała, by zmarginalizować uroczystości kościelne” − mówił, otwierając wystawę dr Rafał Reczek. Dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu podkreślił wagę milenijnych obchodów dla naszego kraju. „Gdyby nie rok 966, gdyby nie rok 1966 i poprzedzająca go dziewięcioletnia wielka nowenna przygotowująca do Millennium, miejsce geopolityczne Polski byłoby teraz gdzie indziej” − zaznaczył dr Reczek.

Ks. Roma Dworacki zauważył, że na jednej z plansz widnieje fotografia obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, który peregrynował po kraju. „Na jednej z fotografii widać tył obrazu, na którym zapisane są słowa: Maryjo, Królowo Polski, jestem, pamiętam, czuwam. Sądzę, że te słowa są bardzo adekwatne do dzisiejszego wydarzenia. 1050 lat temu Naród Polski, przyjmując chrzest, powiedział: jestem, 50 lat temu powtórzyliśmy jestem, a dziś powtarzamy: Maryjo, Królowo Polski, jestem, pamiętam, czuwam” − stwierdził dyrektor Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu.

Ks. prof. Hieronim Fokciński SJ z Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych podkreślił, jak wielką wagę papież Paweł VI przywiązywał do obchodów tysiąclecia chrztu Polski. Wskazał też na rozmach i zróżnicowanie uroczystości obchodów poza krajem. „Udział Stolicy Apostolskiej i niezwykłe osobiste zaangażowanie papieża Pawła VI w obchody sprawiły, że uroczystość polskiego Kościoła urosła do sprawy międzynarodowej. Przy centralnym ośrodku duszpasterstwa emigracyjnego powstał komitet, który objął Polonię rozproszoną po całym świecie” − mówił prelegent.

Przypomniał, że Centralny Komitet Obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski powstał w Rzymie przy kościele polskim. Ten komitet miał za zadanie koordynowanie wszystkimi przygotowaniami poza granica kraju.

Ks. prof. Fokciński zwrócił uwagę na utrudnienia, jakie czyniła władza komunistyczna, by zdyskredytować religijny i kościelny wymiar uroczystości. Wspomniał o tym, że komuniści nie zgodzili się na przyjazd papieża Pawła VI do Polski, nie wydali też paszportu prymasowi Wyszyńskiemu, by ten mógł udać się do Rzymu. Wskazał, że napięcie między komunizmem a religią i Kościołem we Włoszech było bardzo mocno odczuwane.

„13 stycznia 1966 r. otwarcie roku milenijnego w obecności papieża Pawła VI bez kard. Prymasa, któremu odmówiono paszportu, postawiło Watykan w trudnym położeniu. Trzeba było zmienić wszystkie plany i modyfikować program” − zauważył prelegent. Podkreślił, że mimo usilnych starań władz komunistycznych Kościół polski na emigracji konsekwentnie kontynuował cel odnowy religijnej i moralnej narodu.

Dr Jan Miłosz z Instytutu Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, omawiając przebieg Wielkiej Nowenny w archidiecezji gnieźnieńskiej, stwierdził, że paradoksalnie przetrzymywanie przez komunistów ks. prymasa Wyszyńskiego w miejscach odosobnienia, zaowocowało Ślubami Jasnogórskim narodu polskiego oraz projektem Wielkiej Nowenny, która miała przygotować Kościół i naród do obchodów Millennium chrztu.

Prelegent wskazał, że najważniejszym celem przygotowującym do uroczystości w 1966 r. w archidiecezji gnieźnieńskiej była odbudowa katedry metropolitalnej. „Podjęto starania, by na obchody milenijne w roku 1966 doprowadzić do pełnej odbudowy katedry, która została doszczętnie zniszczona przez żołnierzy Armii Czerwonej” − mówił dr Miłosz. Przypomniał, że prymas Wyszyński wystosował apel do diecezjan, prosząc o składania datków na ten cel.
Prelegent omówił też hasła towarzyszące Wielkiej Nowennie. „Wszystkie wielkie tematy poruszone w trakcie nowenny: wiara, życie, małżeństwo, rodzina, młodzież i jej wychowanie, sprawiedliwość społeczna i walka z wadami narodowymi są nadal aktualne, a wielkie rekolekcje narodowe, tak jak je widział Prymas Tysiąclecia, przygotowały Kościół polski na kolejne dziesięciolecia służby Bogu i Polsce” − stwierdził dr Miłosz.

„Obchody milenijne nazywane są pierwszym zrywem Polaków po wojnie. Wówczas ludzie zobaczyli, ile nas jest myślących w podobny sposób i wyznających te same wartości” − mówił ks. dr Łukasz Krucki z Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie.

Zwrócił uwagę, że uroczystości związane z Millennium chrztu Episkopat Polski zapoczątkował właśnie w Gnieźnie w Wielką Sobotę 9 kwietnia 1966 r. Podkreślił, że uroczyste obchody w archidiecezji gnieźnieńskiej obejmowały nie tylko pierwszą stolicę Polski, ale i Kruszwicę. Objęły również swym zasięgiem parafie.

„Na uroczystej Mszy św. 14 kwietnia, według szacunków, przed katedrą zgromadziło się ponad 30 tys. wiernych z diecezji i z całej Polski, a warto zauważyć, że Gniezno było wówczas 50-tysięcznym miastem. Liczba wiernych była więc imponująca” − podkreślił prelegent.

Okazało się więc, że ludzie, mimo represji, nie lękali się manifestować swej wiary. Ks. dr Krucki, opisując uroczyste obchody z 14 kwietnia, zwrócił uwagę na ich niezapomniany charakter. „Wokół katedry odbyła się procesja z symbolami milenijnymi. Niesiono świece milenijne, obraz Matki Bożej oraz najważniejsze relikwie, dziś pieczołowicie strzeżone i przechowywane: ramię św. Wojciecha, relikwiarz bł. Bogumiła, złoty ewangeliarz z XII w. i kielich Dąbrówki” − wymienił ks. dr Krucki.

Wskazał, że obchody w Kruszwicy, będącej jednym z pierwszych biskupstw później przeniesionym do Włocławka, miały równie bogaty charakter co gnieźnieńskie.

Prelegent zaznaczył, że w całym roku milenijnym w parafiach archidiecezji gnieźnieńskiej odbywały się celebracje liturgiczne, misje i rekolekcje nawiązujące do uroczystości.

Obchody Millennium Chrztu Polski w archidiecezji poznańskiej omówił dr hab. Konrad Białecki z Instytutu Pamięci Narodowej. Podkreślił, że podczas poznańskich uroczystości zwracano uwagę na łączność z obchodami, które miały miejsce w Gnieźnie. Przypomniał, że 14 kwietnia 1966 r. w Poznaniu rozpoczęło się uroczyste dziękczynienie w duchu zjednoczenia z Episkopatem w Gnieźnie. „Następnego dnia miało miejsce Te Deum dziatwy i młodzieży w parafiach archidiecezji poznańskiej. Odbywały się nabożeństwa połączone z przypomnieniem o wartości sakramentu chrztu. Odgrywano misteria przygotowane przez dzieci i młodzież” − mówił.

Podkreślił, że uroczystą maryjną pasterkę o północy 17 kwietnia w poznańskiej farze odprawił abp Karol Wojtyła.

Zwrócił uwagę, że ówczesne władze nie wyraziły zgody na przeniesienie wizerunku Czarnej Madonny w procesji, motywując tę decyzję troską o bezpieczeństwo. „Według świadków tego wydarzenia w pewnym momencie zgromadzeni ludzie, wbrew zakazowi władz, wyjęli obraz i nieśli go na własnych barkach w stronę katedry” − przypomniał dr hab. Białecki.

Uczestnicy konferencji obejrzeli też dwa krótkie archiwalne dokumenty prezentujące uroczyste obchody z roku 1966. Dr hab. Konrad Białecki wskazał na różnice w ujęciu tematu tak przez filmowców pracujących na zlecenie Kościoła, jak i przez dokumentalistów TVP, którzy dokumentowali uroczystości na zlecenie władz państwowych, marginalizując wydarzenia religijne.

Wystawa „Sacrum Poloniae Millennium w archidiecezji poznańskiej” oraz konferencja naukowa zostały przygotowane przez poznański oddział IPN, Archidiecezję Poznańską, Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, Archiwum Państwowe w Poznaniu, Wydział Historyczny UAM, Instytut Historii UAM oraz Wielkopolskie Muzeum Niepodległości. Wystawa jest dwujęzyczna, polsko-angielska, i liczy 20 dwustronnych paneli.

Ekspozycję będzie można obejrzeć m.in. na Starym Rynku w Poznaniu przy budynku Odwachu (17 kwietnia-4 maja) oraz w miejscu posiedzenia Zgromadzenia Narodowego na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich (15–16 kwietnia).

Drogi Czytelniku,
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
Wersja do druku
Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Możesz określić warunki przechowywania cookies na Twoim urządzeniu za pomocą ustawień przeglądarki internetowej.
Administratorem danych osobowych użytkowników Serwisu jest Katolicka Agencja Informacyjna sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (KAI). Dane osobowe przetwarzamy m.in. w celu wykonania umowy pomiędzy KAI a użytkownikiem Serwisu, wypełnienia obowiązków prawnych ciążących na Administratorze, a także w celach kontaktowych i marketingowych. Masz prawo dostępu do treści swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu, a także prawo do przenoszenia danych. Szczegóły w naszej Polityce prywatności.