Poznań: nieszpory prawosławne ku czci świętych Cyryla i Metodego (zapowiedź)

Nieszpory prawosławne ku czci świętych Cyryla i Metodego zostaną odprawione w Poznaniu 13 lutego, w wieczór poprzedzający święto tych żyjących w IX w. apostołów i nauczycieli Słowian oraz patronów Europy. Będzie to ostatnie wydarzenie w stolicy Wielkopolski związane z tegorocznym Tygodniem Powszechnej Modlitwy o Jedność Chrześcijan.

Nieszpory prawosławne odprawione zostaną w intencji jedności Kościoła w kościele pw. św. Wojciecha w Poznaniu. Celebrowane będą one w obrządku bizantyjskim, w języku staro-cerkiewno-słowiańskim, do którego pierwszy alfabet ułożył właśnie św. Cyryl. Przetłumaczył na ten język, używany obecnie m.in. w liturgii prawosławnej, również księgi Pisma Świętego i teksty liturgiczne. Wspólnej modlitwie chrześcijan przewodniczyć będzie ojciec mitrat Paweł Minajew, proboszcz poznańskiej parafii prawosławnej.

Nieszpory zakończą również tegoroczne poznańskie obchody tygodnia ekumenicznego. W Poznaniu bowiem Tydzień Powszechnej Modlitwy o Jedność Chrześcijan, przeżywany w dniach 18-25 stycznia, nie ogranicza się zazwyczaj jedynie do tygodnia. – Trwa on u nas właściwie od Epifanii do wspomnienia świętych Cyryla i Metodego, czyli właściwie od objawienia Chrystusa światu aż do objawienia Ewangelii Słowianom – zauważa ks. superintendent Jan Ostryk z Kościoła ewangelicko-metodystycznego, współprzewodniczący Poznańskiej Grupy Ekumenicznej będącej organizatorem tego wydarzenia.

Kult żyjących w IX w. świętych Cyryla i Metodego rozwinął się w Kościele zachodnim właściwie dopiero w XIX w. Przyczynił się do tego niewątpliwie postęp badań prowadzonych nad słowiańszczyzną oraz milenijne jubileusze narodzin dla nieba tych apostołów Słowian, obchodzone w 1869 i 1885 r. Z zapomnienia wydobyły ich również kolejne dokumenty Stolicy Apostolskiej im poświęcone. Do ważniejszych należy encyklika „Grande munus” Leona XIII z 1880 r. poświęcona omówieniu życia i zasług tych świętych i nazywająca ich „nauczycielami Słowiańszczyzny”, a zwłaszcza dokumenty autorstwa Jana Pawła II (List apostolski „Egregiae virtutis” z 1980 r. i encyklika „Slavorum Apostoli” z 1985 r.), który przyznał świętym Cyrylowi i Metodemu miano „współpatronów Europy”.

Konstantyn (ur. 826 r.), bardziej znany jest pod imieniem Cyryl, które przyjął wstępując krótko przed śmiercią do jednego z rzymskich klasztorów i jego starszy brat Metody (ur. ok. 815-820 r.) pochodzili z Tesalonik, które w IX w. było ważnym ośrodkiem miejskim bizantyjskim na Bałkanach. Obecnie to położone w północnej Grecji miasto nazywa się Saloniki, a jego słowiańska nazwa brzmiała Sołuń (stąd określenie Bracia Sołuńscy, używane w odniesieniu do Konstantyna i Metodego).

Konstantyn za młodu studiował w Konstantynopolu i prowadził nawet wykłady z filozofii. Zwano go również „Filozofem”, co w tamtych czasach oznaczało człowieka uczonego i wszechstronnie wykształconego. Metodemu z kolei wyznaczono drogę kariery urzędniczej. Obaj jednak porzucili „światowy” styl życia i wstąpili do klasztoru na górze Olimp w Bitynii. Stamtąd, na żądanie cesarza, wyruszyli z poselstwem do kraju Chazarów na Krym. Tam podobno, jak podaje „Żywot Konstantyna” mieli zetknąć się Ewangelią i Psalmami pisanymi w języku ruskim. Dzisiejsi badacze uważają za bardziej prawdopodobne, iż było to pismo syryjskie. Kontakt jednak z różnymi ludami, ich kulturami i religiami tamtych regionów nie pozostał zapewne bez wpływu na ich późniejszy stosunek co do sposobów ewangelizacji Słowian.

W 863 r. cesarz Michał III wysłał ich z kolejną misją dyplomatyczną, tym razem na słowiańskie Morawy. Mieli tam, na prośbę władcy tego kraju Rościsława, głosić świeżo nawróconym poganom naukę Chrystusa w ich rodzimym języku. Już przed udaniem się na Morawy Konstantyn miał ułożyć stosowny alfabet słowiański, wykorzystany następnie do przekładu najpierw tekstów liturgicznych (tzw. liturgii św. Piotra ułożonej przez papieża Grzegorza Wielkiego), a później także ksiąg Pisma Świętego.

Jednak takie włączenie „języka narodowego” do liturgii w czasach, gdy w praktyce Kościoła zachodniego funkcjonowała tylko łacina, wymagało zgody papieża. Bracia uzyskali ją od Hadriana II w 868 r., udając się specjalnie w tym celu do Rzymu. Historycy zgodnie podkreślają, iż ta decyzja papieska była, jak na owe czasy, bardzo odważna i stanowiła ogromną nobilitację dla języka słowiańskiego.

Podczas pobytu w Rzymie zmarł Konstantyn (14 lutego 869 r.) i na Morawy wrócił jedynie Metody. Powrócił jednak już jako arcybiskup morawski (pannoński) z misją odtworzenia struktur starożytnej metropolii ze stolicą w Sirmium, obejmującej Morawy, Czechy i zachodnią Słowację. Zmarł 6 kwietnia 885 r. na Morawach.

Po śmierci apostoła, w wyniku sporów politycznych jego uczniowie zostali wygnani z Moraw. Zarówno jednak alfabet, jak i liturgia słowiańska przyjęły się u Słowian Południowych: Bułgarów, Macedończyków, w Dalmacji i Chorwacji, z czasem rozszerzając swoje wpływy także w Grecji, Albanii, Rumunii oraz przede wszystkim na Rusi.