Poznań: 60. rocznica Poznańskiego Czerwca (zapowiedź)

Msza św. w intencji ofiar wydarzeń pierwszego w PRL powstania przeciwko władzom komunistycznym, apel pamięci pod pomnikiem Poznańskiego Czerwca’56 oraz widowisko multimedialne przygotowane przez Jana Komasę złożą się na 60. rocznicę obchodów Poznańskiego Czerwca. Udział w uroczystościach 28 czerwca w stolicy Wielkopolski zapowiedzieli prezydenci Polski i Węgier.

Główne obchody wydarzeń sprzed 60 lat rozpoczną się 28 czerwca w Poznaniu od złożenia kwiatów pod tablicą pamiątkową na bramie Fabryki Pojazdów Szynowych (dawna W3) H. Cegielski. To właśnie pracownicy tych poznańskich Zakładów im. Stalina (później im. Hipolita Cegielskiego) 28 czerwca 1956 r. rozpoczęli strajk generalny, który przerodził się w wielotysięczną manifestację, a następnie w walki uliczne.

Przed południem, o godz. 11, odbędą się uroczystości przy pomniku Poległych w Powstaniu Poznańskim 28-30 czerwca 1956 r., które zakończy rekonstrukcja historyczna przygotowana przez ZHP. Następnie zostanie odsłonięta tablica pamiątkowa na gmachu Komendy Wojewódzkiej Policji w Poznaniu przy ul. Kochanowskiego 2 A.

Uroczystości upamiętniające uczestników Poznańskiego Czerwca odbędą się również przy dawnej zajezdni MPK przy ul. Gajowej, a także pod pomnikiem adwokatów-obrońców bohaterów Powstania Poznańskiego Czerwca 1956 r. oraz oskarżonych w procesach politycznych u zbiegu ul. Solnej i S. Hejmowskiego.

Mszy św. w kościele oo. Dominikanów o godz. 18, w intencji ofiar wydarzeń sprzed 60 lat, z udziałem najwyższych władz państwowych, będzie przewodniczyć abp Stanisław Gądecki.

Po Eucharystii uczestnicy uroczystości przejdą pod pomnik Poznańskiego Czerwca ’56 na pl. Mickiewicza, gdzie nastąpi złożenie kwiatów i odbędzie się apel pamięci. Wieczorem, o godz. 22, rozpocznie się multimedialne widowisko „Ksenofonia – symfonia dla innego”.

Autorem koncepcji artystycznej i scenariusza spektaklu jest pochodzący z Poznania, jeden z najbardziej cenionych młodych twórców polskiej kinematografii Jan Komasa. Reżyser filmów „Sala samobójców” i „Miasto 44” przedstawi opowieść o pierwszym w PRL buncie przeciw władzy komunistycznej, krwawo stłumionym przez wojsko. Jan Komasa zaprosił do współpracy m.in. choreografa Mikołaja Mikołajczyka, a muzykę stworzyli Bartek Wąsik i Miłosz Pękala z grupy Kwadrofonik. W spektaklu weźmie udział 40 artystów.

Uroczystości 60. rocznicy Poznańskiego Czerwca zaplanowano na kilka dni. W ramach obchodów odbędą się m.in. spotkania uczestników i kombatantów Poznańskiego Czerwca ’56, koncerty, wystawy, pokazy filmów dokumentalnych poświęconych tej tematyce, zostanie zorganizowana gra miejska „Śladami Poznańskiego Czerwca ‘56”. 27 czerwca w Ogrodzie Zamkowym im. Katynia i Sybiru zostanie otwarta wystawa plenerowa „1956: Polska – Węgry. Historia i pamięć”, przygotowana przez Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej, Węgierski Instytut Kultury w Warszawie i węgierski odpowiednik IPN – Komitet Pamięci Narodowej (Nemzeti Emlékezet Bizottságának – NEB).

Poznański Czerwiec 1956 był pierwszym w PRL strajkiem generalny i wystąpieniem ulicznym. Rankiem 28 czerwca robotnicy Zakładów Przemysłu Metalowego H. Cegielskiego rozpoczęli strajk i wyszli na ulice. Do protestu dołączali się inni mieszkańcy Poznania.

Tragicznym symbolem tamtych wydarzeń stał się Romek Strzałkowski, 13-letni uczeń niosący biało-czerwony sztandar, który przejął od rannych tramwajarek. Chłopiec został zastrzelony przez funkcjonariuszy bezpieki.

Demonstracje zostały krwawo stłumione przez komunistyczne władze. 29 czerwca wieczorem premier Józef Cyrankiewicz wygłosił przemówienie radiowe, w którym padła między innymi słynna groźba, że „każdy prowokator czy szaleniec, który odważy się podnieść rękę przeciw władzy ludowej, niech będzie pewien, że mu tę rękę władza ludowa odrąbie”.

Po pacyfikacji protestów zatrzymano blisko 700 mieszkańców Poznania, a ponad 300 poddano brutalnemu śledztwu. Oskarżono 21 osób, z których większość otrzymała kilkuletnie wyroki. Propaganda PRL bagatelizowała Poznański Czerwiec jako „wypadki czerwcowe” lub ostentacyjnie przemilczała.

Jan Paweł II podczas pierwszej wizyty w stolicy Wielkopolski w 1983 roku pragnął przybyć pod pomnik Ofiar Poznańskiego Czerwca, ale ówczesne władze Polski nie wyraziły na to zgody. Uczynił to podczas pielgrzymki do Polski w 1997 roku, kiedy po raz drugi odwiedził Poznań.

W 2006 roku, w 50. rocznicę tragicznych czerwcowych wydarzeń, Sejm ustanowił 28 czerwca Narodowym Dniem Pamięci Poznańskiego Czerwca 1956. Święto jest uhonorowaniem „bohaterów, których odwaga i patriotyzm stały się kamieniem węgielnym późniejszych antykomunistycznych zrywów w Polsce”.