Prezentacja Papieskiego Orędzia na Światowy Dzień Pokoju

„Encyklika Pacem in Terris nieustannym zobowiązaniem” – taki tytuł nosi zaprezentowane 17 grudnia br. w Watykanie Papieskie orędzie na 36. Światowy Dzień Pokoju.

Dokument przedstawił nowy przewodniczący Papieskiej Rady „Iustitia et Pax” abp Renato Raffaele Martino. W tym samym czasie zaprezentowano go podczas konferencji prasowej w Warszawie.
W Watykanie abp Martino przypomniał kontekst historyczny, w jakim czterdzieści lat temu powstała encyklika Pacem in terris Jana XXIII, do której nawiązuje dokument Jana Pawła II: wzniesienie dwa lata wcześniej Muru Berlińskiego, kryzys w Zatoce Świń na Kubie, który o mało co nie zakończył się rozpętaniem wojny atomowej. Przy okazji abp Martino podkreślił, że właśnie Kuba, jako 188 państwo, przystąpiła niedawno do traktatu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej; nie uczyniły tego dotąd jeszcze Izrael, Indie i Pakistan.
Mówiąc o papieskim orędziu arcybiskup podkreślił, że jego przesłanie – w wielkim skrócie – można określić następująco: „autentyczna jest każda rewolucja, którą rodzi «rewolucja duchowa», oparta na przekonaniu, że pokój jest możliwy, jeśli jego buduje się go na przeświadczeniu o godności każdej istoty ludzkiej i wartościach praw człowieka”.
Nawiązując do analizy i oceny przez Jana Pawła II sytuacji na Bliskich Wschodzie i w Ziemi Świętej, abp Martino stwierdził: „Mamy nadzieję, że „orędzie-apel Ojca Świętego do ludzi dobrej woli poruszy serca tych wszystkich, którzy powołani zostali do tego, ażeby budować pokój, by krzewili i umacniali pokój w tym nowym tysiącleciu w oparciu o poszanowanie życia, o prawa ludzkie i podstawowe swobody i o zaprzestanie wszelkiego rodzaju przemocy i terroru oraz o zobowiązanie się na nowo do pokojowego rozwiązywania konfliktów”.
Arcybiskup Martino stwierdził, że „jeśli nowym imieniem pokoju ma być rozwój, rozbrojenie na rzecz rozwoju powinno stać się nakazem każdego dnia. Wystarczy przypomnieć, że każdego dnia na świecie wydaje się na zbrojenia ponad 800 miliardów dolarów”. Po czym dodał: „Po 11 września pokój zagrożony jest także przez 'nowotwór’ międzynarodowego terroryzmu, który zagraża w sposób nieprzewidywalny stabilności i bezpieczeństwu na szczeblu krajów, regionów i całego świata. Walka z terroryzmem nie może się jednak nigdy odbywać kosztem praw człowieka. Niedawno, podczas audiencji dla siedmiu nowych ambasadorów, Jan Paweł II rzucił podyktowany zaniepokojeniem apel: «Odpowiedzią na terroryzm i przemoc nie może być nigdy nowa przemoc. Pokój nie jest oznaką słabości, lecz siły»”.
Odpowiadając potem na pytania dziennikarzy o stanowisko Stolicy Apostolskiej wobec ewentualnej wojny w Iraku, abp Martino przypomniał, że między tzw. wojną sprawiedliwą a wojną prewencyjną istnieje zasadnicza różnica, ta pierwsza bowiem jest zawsze wojną obronną, druga oznacza atak na inny kraj, a tego Kościół nie może pochwalać.
Jak podkreślił podczas prezentacji dokumentu w Warszawie bp Piotr Jarecki, Jan Paweł II przypomina, że warunkiem pokoju jest ład, o czym pisał już św. Augustyn. Papież podkreśla też kategorycznie, że nie wolno wyłączać moralności ze strefy polityki i że szczególnie dotyczy to spraw Bliskiego Wschodu. Ojciec Święty wylicza przesłanki trwałego pokoju – respektowanie praw człowieka i realizację zobowiązań przyjętych wobec ubogich. Papież pisze też o gestach pokoju, które tworzą kulturę pokoju, otwierają na Boga nauczają duchowości powszechnego braterstwa i kultury solidarności.
Były ambasador RP w Watykanie Stefan Frankiewicz mówił o roli Jana Pawła II w utrwaleniu pokoju. Obrona praw człowieka to serce tego pontyfikatu, zarówno działań, jak i wydawanych przez Papieża dokumentów.
Dzięki Janowi Pawłowi II – zauważył Frankiewicz – utrwaliło się antropologiczne spojrzenie, które podkreśla, że każdy człowiek zasługuje na szacunek i miłość ze względu na swą niepowtarzalną godność i że z tego płyną jego niezbywalne prawa, także prawo do życia w pokoju.
Papież nieraz podejmował ryzyko, apelując o branie pod uwagę wszystkich, a nie tylko jednej ze stron konfliktów, jak np. konflikt w Zatoce Perskiej. Prawdziwą rewolucją kopernikańską – mówił ambasador Frankiewicz – było uznanie prawa do humanitarnej ingerencji państw w wypadku niebezpiecznych konfliktów międzynarodowych.
Występując w obronie i praw człowieka Jan Paweł II wykazywał, może jako jedyny, wiarę w znaczenie i sens działań instytucji międzynarodowych. Charakteryzuje przy tym Papieża mądry optymizm, świadomość, że nigdy nie zostanie idealna organizacja społeczeństwa. Organizował przy tym niezliczone inicjatywy, służące jedności – dialog ekumeniczny, mediacje pokojowe, modlitwy o pokój w Asyżu. Dzięki temu w ciągu ćwierćwiecza pontyfikatu Jana Pawła II niezwykle wzrósł autorytet papiestwa na arenie międzynarodowej – podkreślił ambasador Frankiewicz.