Prezydencki projekt nowelizacji ws. aborcji skierowany do konsultacji i opinii prawnych

Wady letalne będą jedynymi wadami, których wystąpienie będzie uprawniało do podjęcia decyzji o przerwaniu ciąży. Aborcja nie będzie natomiast możliwa w przypadku wystąpienia u dziecka innego rodzaju wad rozwojowych – brzmi uzasadnienie złożonego przez prezydenta Andrzeja Dudę w Sejmie projektu nowelizacji ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Projekt otrzymał już numer druku i został 2 listopada skierowany do konsultacji Biura Legislacyjnego Sejmu RP oraz opinii m.in. Sądu Najwyższego i Naczelnej Rady Lekarskiej.

Zgłoszenie projektu nowelizacji ustawy z 1993 r. jest następstwem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 22 października uznającego za niezgodną z Konstytucją RP jedną z trzech przesłanek, które zezwalały na legalną aborcję w Polsce. Wyrok TK wywołał olbrzymie społeczne emocje oraz falę protestów.

Jak informują strony Sejmu, projekt nowelizacji otrzymał już numer druku (nr 727) i został skierowany 2 listopada do konsultacji w Biurze Legislacyjnym Sejmu RP oraz w celu uzyskania opinii prawnej m.in. w Sądzie Najwyższym, Prokuratorii Generalnej, Naczelnej Radzie Adwokackiej, Krajowej Radzie Radców Prawnych i Naczelnej Radzie Lekarskiej.

Prezydent w projekcie zaproponował dodanie punktu do art. 4a. 1. ustawy z 1993 roku, który mówi, że aborcja może być dokonana wyłącznie przez lekarza, w przypadku gdy:

1) ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej,
2) badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu,
3) zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego.

Proponowany przez Andrzeja Dudę punkt 2a), dodany w ust. 1 po punkcie 2, brzmi:

„badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na wysokie prawdopodobieństwo, że dziecko urodzi się martwe albo obarczone nieuleczalną chorobą lub wadą, prowadzącą niechybnie i bezpośrednio do śmierci dziecka, bez względu na zastosowane działania terapeutyczne”.

Z kolei sam pkt 2, odnoszący się do zakwestionowanej przez TK przesłanki, został zastąpiony literą „pkt 2a”.

W uzasadnieniu prezydenckiego projektu czytamy, że przewiduje on „wprowadzenie, zgodnej z zasadami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, nowej przesłanki warunkującej możliwość przerwania ciąży w przypadku wystąpienia u dziecka tzw. wad letalnych”.

„Podkreślenia wymaga, że tzw. wady letalne będą jedynymi wadami, których wystąpienie będzie uprawniało do podjęcia decyzji o przerwaniu ciąży. Przerwanie ciąży nie będzie natomiast możliwe w przypadku wystąpienia u dziecka innego rodzaju wad rozwojowych” – napisano w uzasadnieniu.

Przyjęcie takiego rozwiązania – czytamy – wynika z przekonania, że prawo do życia jest wartością, którą należy bezwzględnie chronić. Jednak w przypadku wystąpienia tzw. wad letalnych śmierć dziecka jest nieunikniona nawet wówczas, gdy urodzi się ono żywe.

„Ochrona życia dziecka mającego tzw. wady letalne wykracza zatem poza możliwości ludzkie. Z tego względu, biorąc pod uwagę ochronę innych wartości konstytucyjnych, przede wszystkim zasady nienaruszalności i poszanowania godności człowieka, decyzję w zakresie przerwania ciąży należy w takich przypadkach pozostawić matce (rodzicom) dziecka, mając na uwadze fakt, że odbywa się to każdorazowo pod nadzorem lekarza.

Aby w danej sytuacji nowy przepis mógł znaleźć zastosowani – jak proponuje się w uzasadnieniu – konieczne będzie „jednoczesne zaistnienie następujących okoliczności, których wystąpienie zobowiązany będzie potwierdzić lekarz:

1) przeprowadzenie badań prenatalnych lub istnienie innych przesłanek medycznych;
2) ustalenie, w wyniku przeprowadzenia ww. badań bądź innych przesłanek medycznych, wysokiego prawdopodobieństwa, że dziecko urodzi się martwe albo obarczone nieuleczalną chorobą lub wadą, prowadzącą niechybnie i bezpośrednio do jego śmierci”.

Prezydent zaproponował, aby nowelizacja weszła w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Jego zdaniem, tak określony termin jest podyktowany ważnym interesem państwa. Chodzi o pilną potrzebę społeczną takiego ukształtowania przesłanek warunkujących możliwość przerwania ciąży, aby – z jednej strony zapewnić konstytucyjne prawo do życia nienarodzonym dzieciom, a z drugiej strony – „w sytuacji, gdy zgodnie z aktualną wiedzą medyczną nie ma możliwości ochrony tego życia – kobiecie pozostawić możliwość podjęcia decyzji o donoszeniu bądź przerwaniu ciąży”.

Dzień 2 listopada jest ostatnim dniem, w którym możliwe jest opublikowanie w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22 października. Do chwili opublikowania depeszy w serwisie KAI (2.10.2020, godz. 13:14) publikacja ta nie nastąpiła.