Prof. Sowiński: dobro wspólne kluczem właściwego rozumienia relacji państwo – Kościół

– Polski model relacji państwo – Kościół, wypracowany przez twórców Konstytucji, jest bardzo dobry: nowoczesny, odwołujący się do najlepszych tradycji, na wskroś europejski – przekonywał prof. Sławomir Sowiński z UKSW w swoim wystąpieniu podczas konferencji „Relacje państwo – Kościół. Podstawowe zasady państwa prawa”, która odbywa się dziś w Sekretariacie KEP. Prof. Sowiński wyjaśniał, że kluczem do właściwego zrozumienia tego modelu relacji jest pojęcie dobra wspólnego. Temu dobru służy obecność Kościoła w przestrzeni publicznej, choć nie w roli czynnika politycznego.

Wszystkie teksty z Konferencji „Relacje państwo-Kościół. Podstawowe zasady państwa prawa” publikujemy TUTAJ.

Prof. Sławomir Sowiński z UKSW scharakteryzował w swoim wystąpieniu model relacji między państwem a Kościołem w Polsce oraz społeczne i polityczne konsekwencje wynikające z tego modelu a także pewne trudności i wyzwania, które się z tym wiążą.

– Można powiedzieć, że jesteśmy karłami na barkach olbrzymów – powiedział. – Dzięki dalekowzroczności twórców Konstytucji, tych, którzy zajmowali się wypracowywaniem jej postanowień w zakresie relacji między państwem a Kościołem, otrzymaliśmy bardzo dobry model tych relacji, nowoczesny, a jednocześnie odwołujący się do najlepszych polskich tradycji, gwarantujący wolność religijną zarówno w sensie pozytywnym jak i negatywnym, odpowiadający na różne wyzwania i na wskroś europejski – mówił.

Zwrócił uwagę, że model ten polega na dostrzeżeniu, że Kościół nie jest instytucją tylko prywatną. Ma swoje miejsce w przestrzeni publicznej choć nie jako aktor polityczny. Podkreślił, że kluczowe jest w tym kontekście pojęcie dobra wspólnego. Zarówno państwo jak i Kościół uznają, że nie da się budować dobra wspólnego w oderwaniu i wzajemnej wrogości ale również nie w taki sposób, by państwo i Kościół się ze sobą utożsamiały.

Prof. Sowiński przypomniał, ze takie właśnie rozumienie wzajemnych relacji obecne jest w wielu państwach Unii Europejskiej, takich jak Austria, Niemcy, Włochy czy Hiszpania.

Jak wyglądają te wzajemne relacje w praktyce? Prelegent zauważył, że często dużo lepiej niż nam się wydaje i niż to jest przedstawiane w mediach, czego przykładem może być sytuacja w czasie epidemii Covid – 19 czy po wybuchu wojny na Ukrainie.

Zwrócił jednak również uwagę na pewne trudności. Zaznaczył, że politycy – z różnych stron sceny politycznej – mają pokusę instrumentalizacji Kościoła, który wciąż w Polsce pozostaje istotnym punktem odniesienia. Ze strony partii określających się bardziej jako prawicowe następuje pokusa „pozytywnej instrumentalizacji”, przyjmowanie politycznej pozy „obrońców wiary” i przedstawiania katolicyzmu jako swoistego programu społecznego, wzmacniającego tożsamość narodową.  Ze strony partii lewicujących natomiast instrumentalizacja polega na budzeniu nieuzasadnionego lęku przed Kościołem i graniu na antyklerykalnej emocji.

Wymienił również pokusy, które w odniesieniu do polityki pojawiają się po stronie kościelnej: pokusę bezpieczeństwa politycznego, pokusę bycia jedną z grup interesu oraz pokusę abdykacji ze sfery publicznej. – Kościół zbyt rzadko zabiera głos w ważnych sprawach. A jak milczy, czasem zamiast niego albo nawet w jego imieniu zabierają głos inni – powiedział prof. Sowiński.

Konferencja „Relacje państwo-Kościół. Podstawowe zasady państwa prawa”, która odbywa się dziś w Sekretariacie KEP w Warszawie,  zorganizowana została przez Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL, Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski i Katolicką Agencję Informacyjną. W konferencji biorą udział Współprzewodniczący Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu abp Józef Kupny i min. Tomasz Siemoniak a także Prymas Polski abp Wojciech Polak oraz liczne grono ekspertów. Zaplanowany jest również udział premiera Władysława Kosiniaka – Kamysza.