Promocja książki „Ostatni taki Prymas” o kard. Glempie

O trudnym i pełnym wyzwań okresie prymasostwa kard. Józefa Glempa rozmawiano 16 listopada podczas spotkania promocyjnego książki „Ostatni taki Prymas” Mileny Kindziuk, które odbyło się w Pałacu Arcybiskupów Warszawskich. Publikacja zawiera m.in. nowe fakty z życia Prymasa i pozwala poznać motywy jego decyzji w kierowaniu Kościołem przez prawie 30 lat. Pierwsza biografia kard. Glempa, którą wydał Świat Książki, jest od dziś dostępna w księgarniach.

Milena Kindziuk jest szefową warszawskiej edycji Tygodnika „Niedziela”, autorką m.in. biografii ks. Jerzego Popiełuszki pt. "Świadek prawdy". W książce „Ostatni taki Prymas” przedstawia syntezę prymasostwa kard. Glempa. Kindziuk przeprowadziła rozmowy z osobami życia publicznego, przedstawicielami władzy oraz Kościoła, m.in. z gen. Wojciechem Jaruzelskim, prezydentem Aleksandrem Kwaśniewskim, kard. Stanisławem Dziwiszem, kard. Kazimierzem Nyczem, historykami i znawcami życia Kościoła, wśród nich m.in. z dr Andrzejem Grajewskim, prof. Janem Żarynem, Marcinem Przeciszewskim, Wiesławem Chrzanowskim, Andrzejem Gwiazdą.

„Chciałam pokazać prymasostwo kard. Glempa jako jeden z najważniejszych okresów Kościoła w Polsce” – mówiła podczas spotkania autorka. Zaznaczyła, że wiele fragmentów życia kard. Glempa, w tym dzieciństwo i młodość, jest do dziś mało znanych. Kindziuk dotarła do rodziny ks. Prymasa, udała się w jego rodzinne strony, rozmawiała z sąsiadami i kolegami z lat szkolnych. Dotarła też do najbliższych współpracowników prymasa Glempa, co pozwoliło jej opisać bardziej prywatny wymiar życia kardynała.

„Zadałam mu pytania o prymasowskie decyzje. Byłam też ciekawa, jaki Kościół przekazuje swoim następcom, jaką ma jego wizję oraz jak chciałby zostać zapamiętany” – tłumaczyła Kindziuk. Przypominając, że całe prymasostwo kard. Glempa przypadło na pontyfikat Jana Pawła II, autorka ukazała w książce także relacje Prymasa z papieżem-Polakiem.

Zaznaczyła, że choć Prymas Glemp jest hierarchą lubianym i szanowanym, to społeczne opinie o nim często bywały uproszczone i ukazywały jego postać w nie zawsze prawdziwym świetle. – Dlatego chciałam pokazać jego prawdziwe oblicze. Wiem, że jak się go uczciwie słucha i próbuje zrozumieć motywy jego postępowania, to obiegowe opinie o Prymasie przestają być ważne – powiedziała Kindziuk.

Wyjaśniając tytuł książki „Ostatni taki Prymas”, autorka przypomniała, że kard. Glemp przez okres swojego prymasostwa łączył wiele funkcji, a z jego odejściem na emeryturę „skończyła się pewna epoka w Kościele w Polsce”. Był ostatnim prymasem z tak szerokimi uprawnieniami. Do 1989 r. wypełniał obowiązki nuncjusza apostolskiego. Był przewodniczącym Episkopatu Polski, ostatnim prymasem związanym z Warszawą i ostatnim arcybiskupem sprawującym władzę jednocześnie w archidiecezji warszawskiej i gnieźnieńskiej, pełnił obowiązki ordynariusza dla wiernych obrządku wschodniego w Polsce, był duchowym opiekunem Polonii.

W panelu dyskusyjnym towarzyszącym promocji, prof. Jan Żaryn z IPN przypomniał, że pierwsze lata prymasostwa kard. Glempa, przypadające na stan wojenny i odradzanie się zdelegalizowanej „Solidarności”, były okresem niezwykle trudnym w relacjach między Kościołem a władzą komunistyczną. – Dokonany przez Jana Pawła II wybór kard. Glempa jako następcy kard. Wyszyńskiego, który z jednej strony miałby reprezentować Kościół bardzo mocno osadzony w tradycjach narodu, a z drugiej rozumiałby sposób postępowania komunistów, był trafiony – powiedział. Dodał, że w latach 90., stopniowe zrzekanie się przez kard. Glempa kolejnych funkcji było możliwe dzięki jego „niesamowitej osobistej pokorze”.

Kard. Kazimierz Nycz przypomniał, że kard. Glemp był „prymasem trudnych przełomów”. Od początku posługi prymasowskiej spoczywała na nim ogromna odpowiedzialność kontynuowania misji kard. Wyszyńskiego, który prowadził Polaków przez okres komunizmu do wolności. – Każda decyzja była obciążona wielkim ryzykiem, on jednak, choć oskarżany o brak odwagi, umiał z nich wyjść – podkreślał kard. Nycz.

Prowadzący dyskusję prezes KAI Marcin Przeciszewski przypomniał, że Kościół w Polsce jest jednym z nielicznych Kościołów lokalnych w Europie, w którym w nowej sytuacji historycznej, w obliczu rozwoju demokracji, wiara nie została zniszczona.

Grzegorz Polak, konsultant książki i dziennikarz Religia.tv przypomniał z kolei przykłady krytyki wobec kard. Glempa, które pojawiły się po upadku komunizmu. Prymasa krytykowano m.in. za to, że w stanie wojennym oraz przy sprawie ks. Popiełuszki był zbyt kompromisowy wobec komunistów, a w latach 90. miał nie stronić od pouczania władz za kierunek rozwoju demokracji. – Nigdy jednak nie zabiegał o popularność, ani nie unikał trudnych decyzji, nawet jeśli także w Kościele spotykały się one z oporem – dodał Polak.

Podczas spotkania kard. Glemp otrzymał statuetkę „Diamentowego Feniksa” przyznaną przez Stowarzyszenie Wydawców Katolickich za wieloletni patronat nad Targami Książki Katolickiej.

Wyrażając autorce podziękowanie, kard. Glemp powiedział, sam patrzy na swoje życie nieco inaczej, niż zostało to opisane w książce, a wielu dokumentów, m.in. teczki w IPN, nigdy nie czytał. Powiedział, że czuje się „człowiekiem wyciąganym z dołów społecznych”, który mozolnie pnie się po kolejnych szczeblach pełnionych przez siebie funkcji. – To, co dziś usłyszałem, zmusza mnie, by tę książkę przeczytać – powiedział. Dodał, że wielokrotnie namawiano go na udzielenie wywiadu-rzeki, jednak konsekwentnie odmawiał. – Milena okazała się jednak na tyle sprytna, że z naszych rozmów powstał właśnie wywiad-rzeka – przyznał Prymas-senior.

Książka „Ostatni taki Prymas” została wydana nakładem wydawnictwa Świat Książki. Jest od dziś dostępna w księgarniach.