Przełomowy krok

Wspólna deklaracja Kościołów rzymsko- i greckokatolickiego w Polsce i na Ukrainie to przełomowy krok. Po raz pierwszy ze strony zwierzchnika Kościoła greckokatolickiego – występującego w imieniu społeczności ukraińskiej – padły jednoznaczne słowa przeproszenia za zbrodnię wołyńską.

„Pragnę przeprosić Braci Polaków za zbrodnie popełnione w 1943 roku” – napisał w niej Światosław Szewczuk, arcybiskup większy kijowsko-halicki.

Krytycy zarzucają, że w deklaracji nie użyto słowa „ludobójstwo”. Tymczasem „ludobójstwo” jest pojęciem prawnym, natomiast zadaniem Kościołów jest wypowiadanie się na płaszczyźnie moralnej. Z tego punktu widzenia zbrodnia wołyńska została w dokumencie jednoznacznie potępiona. Wyraźnie też został napiętnowany „skrajny nacjonalizm i szowinizm”, który był ideologią uzasadniającą czystki etniczne na Wołyniu.

Deklaracja świadczy o wielkim duchowym poziomie jej polskiego sygnatariusza abp. Michalika, który uznał, że należy poprosić o wybaczenie także Ukraińców – za „postawę tych Polaków, którzy wyrządzili im zło i odpowiadali przemocą na przemoc”. Przewodniczący KEP jest świadom, że pojednania się nie osiągnie, gdy będzie mowa o winach tylko jednej strony. Nawet jeśli były one nieporównywalnie większe.

Istotny jest też apel o wspólne świadectwo chrześcijan z Polski i Ukrainy w jednoczącej się Europie. To ważne z punktu widzenia ukraińskich aspiracji do integracji z UE. Sygnatariusze dokumentu wskazują, że obecność Ukraińców może być tam pomocna, m. in. ze względu na potrzebę obrony przed sekularyzmem.

Deklarację wieńczy gest „braterskiego pozdrowienia Braci Prawosławnych”. Słowa te pokazują, że dialog rzymsko-greckokatolicki nie jest skierowany przeciw komukolwiek, ale zawiera pragnienie jedności i z rosyjskim prawosławiem.

Marcin Przeciszewski