Rada Europy na temat wolności mediów: wzrasta liczba ataków i dezinformacji

Rada Europy opublikowała 5 marca raport oceniający wolność prasy w Europie 2024 roku. Wynika z niego, że w ubiegłym roku fizycznym atakom i ograniczeniom byli poddawani m.in. również dziennikarze relacjonujący rosyjską wojnę przeciwko Ukrainie. Uczestniczące w projekcie krajowe stowarzyszenia dziennikarzy nadal wyrażają zaniepokojenie kwestią cyfrowego nadzoru nad pracownikami mediów i zawłaszczania mediów przez różne rządy.

Kształtowaniu opinii publicznej coraz bardziej zagraża dezinformacja, w tym treści generowane przez sztuczną inteligencję, czytamy w 69-stronicowym dokumencie. Ponadto coraz częściej propaganda państwowa jest wykorzystywana do manipulowania niezależnym dziennikarstwem i osłabiania jego pozycji.

W szeregu zaleceń stowarzyszenia wzywają Radę Europy wraz z jej 46 państwami członkowskimi i Komisję Europejską do poprawy ochrony prawnej dziennikarzy oraz podjęcia działań przeciwko dezinformacji i inwigilacji mediów. W swojej ocenie pozytywnie przyjęto nową europejską ustawę o wolności mediów oraz wytyczne UE sprzeciwiające się strategicznym pozwom przeciwko partycypacji publicznej (SLAPP), które stały się skutecznym narzędziem tłumienia debaty publicznej.

Ustawa UE o wolności mediów weszła w życie w maju 2024 r. Jej celem jest ochrona niezależności redakcyjnej i źródeł dziennikarskich, zapewnienie przejrzystości finansowania mediów oraz ochrona różnorodności mediów w państwach członkowskich. Większość nowych przepisów wejdzie w życie w sierpniu tego roku.

W swoim raporcie Rada Europy chwali Niemcy za szereg środków podjętych w celu ochrony reporterów, w tym lepszą współpracę z policją i szkolenia dla funkcjonariuszy wysyłanych na demonstracje. Wspomniano także o bardziej szczegółowej dokumentacji ataków na przedstawicieli prasy. Analizy te pozwoliły władzom zidentyfikować wzorce takich zdarzeń i wskazać regiony szczególnie narażone na ryzyko, takie jak Saksonia czy Berlin.

Jako dobry przykład programu, w ramach którego dziennikarze odwiedzają szkoły, aby wyjaśniać młodym ludziom rolę wolnych mediów w demokracji, Rada Europy wskazała Holandię.

Z danych wynika, że pod koniec 2024 r. w więzieniach w Europie przebywało 159 dziennikarzy, z czego 57 w samej Rosji i na okupowanych przez nią terytoriach Ukrainy. 44 osoby zatrzymano na Białorusi, 30 w Azerbejdżanie, 27 w Turcji i jedną w Gruzji.

W ubiegłym roku organizacje prasowe uczestniczące w projekcie Rady Europy zgłosiły 266 przypadków ataków fizycznych, zastraszania, aresztowań i represji wobec przedstawicieli prasy. Większość z nich dotyczyła terenów Ukrainy (40) i Rosji (32). Największy wzrost liczby ostrzeżeń odnotowano w Gruzji; liczba meldunków wzrosła trzykrotnie do 18, głównie w związku z proeuropejskimi demonstracjami przeciwko rządowi.