Rada KEP o działalności muzeów kościelnych

Prowadzenie muzeów kościelnych na wysokim poziomie nie będzie możliwe bez współfinansowania ze środków państwowych – uważa ks. prof. Piotr Maniurka. Tymczasem obecne ustawodawstwo państwowe nie akceptuje muzeów kościelnych, ponieważ na ogół nie mają one statutów.

O tych i innych problemach ochrony zabytków i muzealnictwa kościelnego dyskutowano w dniach 2-3 grudnia podczas obrad Rady Episkopatu Polski ds. Kultury i Dziedzictwa Kulturowego. Tym razem gremium to spotkało się w Opolu w związku z jubileuszem 25-lecia Muzeum Diecezjalnego.

W niedzielę 2 grudnia, w opolskiej katedrze została odprawiona pontyfikalna Msza św., której przewodniczył biskup włocławski Wiesław Mering – przewodniczący Rady ds. Kultury i Dziedzictwa Kulturowego przy KEP. Homilię wygłosił biskup opolski Andrzej Czaja, który podkreślił znaczenie piękna i rolę sztuki w kształtowaniu każdego człowieka. W tym zadaniu ważną rolę odgrywa muzeum diecezjalne, które przechowując to, co pochodzi z przeszłości, stara się w swym działaniu zachować dla przyszłości dobra kultury materialnej, zwłaszcza te o tematyce sakralnej.

W drugiej części uroczystości, mającej miejsce w siedzibie Muzeum Diecezjalnego ks. prof. dr hab. Piotr Maniurka ukazał historię tej placówki i jej znaczenie dla kultury Śląska Opolskiego. Z tej okazji została otwarta wystawa grafik o tematyce religijnej pt: „Z dziedzictwa wiary”.

W poniedziałek 3 grudnia odbyło się posiedzenie Rady ds. Kultury i Dziedzictwa Kulturowego. Oprócz członków Rady i konsultorów został zaproszony dr hab. Piotr Majewski, dyrektor Narodowego Instytutu Muzeów i Ochrony Zabytków MKiDN w Warszawie; pracownicy naukowi: dr. hab. Piotr Stec, prof. UO i dr Katarzyna Zalasińska z Uniwersytetu Warszawskiego oraz dr Alicja Korczyk-Chovanec, członek Rady ds. Kultury w Bratysławie.

Pierwsze wystąpienie dotyczące problematyki współpracy między organami państwowymi a kościelnymi na Słowacji przedstawiła dr Alicja Korczyk-Chovanec. Zwróciła uwagę na temat ochrony zabytków i muzealnictwa i ich współfinansowania przez państwo. Regulacje prawne w tym zakresie opierają się w dużej mierze na konkordacie między Stolicą Apostolską a Republiką Słowacji. Warty uwagi był przedstawiony przez nią program jubileuszowy 2012-2013 związany z patronami Europy – Cyrylem i Metodym.

Stan muzeów kościelnych z perspektywy zarządcy ukazał ks. prof. Maniurka. Swoje spostrzeżenia oparł nie tylko na działalności prowadzonego przez siebie muzeum, ale na rozmowach z innymi dyrektorami. Wniosek jest jeden, iż prowadzenie takiej placówki na wysokim poziomie nie będzie możliwe bez współfinansowania ze środków państwowych.

O koniecznych w tym względzie regulacjach prawnych mówił dr hab. Piotr Stec. Obecnie ustawodawstwo państwowe nie akceptuje muzeów kościelnych, ponieważ te ostatnie nie mają statutów. Rozwiązaniem może być uzyskanie statutu muzeum rejestrowego, a co za tym idzie częściowa możliwość współfinansowania np. ze środków ministerialnych lub marszałkowskich.

Wystąpienie dr. hab. Piotra Majewskiego dotyczyło prawnego funkcjonowania muzeum diecezjalnego i poszukiwania punktów stycznych między muzeum państwowym a kościelnym. Prelegent zwrócił uwagę, iż model prawa państwowego, co do muzeów, jest już przestarzały. Tak też zmiana ustaw w tym zakresie powinna obejmować również muzea diecezjalne.

Ciekawy temat, jakim jest ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego został przedstawiony przez dr Katarzynę Zalasińską z Uniwersytetu Warszawskiego. Wskazała na konieczność tworzenia wpisów na listę dziedzictwa, które może obejmować np. tradycyjne rzemiosło, obrzędy, procesje, pielgrzymki. Te wpisy zależne są od poszczególnych wspólnot, a w ich uzasadnieniach pomocne mogą być placówki muzealne, zarówno państwowe, jak i kościelne.

Rada skierowała prośbę do prof. Piotra Steca o pomoc w opracowaniu dokumentu na temat muzeów kościelnych i ich funkcjonowania od strony prawnej, by rozesłać go biskupom do konsultacji.