Radni z Tarnobrzega ustanowili rok 2026 rokiem lekarki pochodzenia żydowskiego

„Dwa tysiące ludzi znało moje imię, pochodzenie i nie wydało” – mawiała ocalona dr Olga Blanka Lilien. Po wojnie ta lekarka żydowskiego pochodzenia ofiarowała mieszkańcom miasta swoją pracę stając się matką tarnobrzeskiej pediatrii. Rada Miasta Tarnobrzega, jednogłośnie ustanowiła rok 2026 „Rokiem doktor Olgi Lilien”, upamiętniając wyjątkową lekarkę, społeczniczkę i patriotkę, której życie i działalność uosabiają wartości odwagi, humanizmu i służby drugiemu człowiekowi.

Dr Olga Lilien, ocalona przez mieszkańców Mokrzyszowa, dziś osiedla miejskiego w Tarnobrzegu, kiedyś wsi na Podkarpaciu, po 1944 roku, wraz z dr Starostką i Wołoszyńskim organizowała opiekę lekarską w mieście. Lilien stała się matką tarnobrzeskiej, powojennej pediatrii, tworząc Oddział opieki nad matką z dzieckiem. Wprowadziła również szczepienia. Była lekarzem niezwykle cenionym, znała kilka języków obcych, miała propozycję pracy w europejskich oraz amerykańskich szpitalach. Wybrała jednak wędrowanie (na piechotę) po rodzinach i wioskach, zaczynając swój dzień o godzinie piątej rano. Ostatnie lata pracy Olgi upłynęły w tarnobrzeskim Liceum Ogólnokształcącym, w „Koperniku”.

Olga urodziła się we Lwowie w 1903 roku w rodzinie lekarskiej. Ojciec Norbert był pediatrą, autorytetem jej najbliższym. Ukończyła studia medyczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie kadrę tworzyli wykładowcy europejscy.
Po dyplomie przyszedł czas na praktyki – Wiedeń, Stany Zjednoczone, Berlin, Szwajcaria. To, a także otwarty umysł, umysł humanisty, sprawił, że Olga stała się lekarzem chłonącym nowinki ówczesnej medycyny. Stabilne życie zasymilowanej rodziny żydowskiej Lilienów przerwane zostało wydarzeniami historycznymi – opanowaniem Lwowa przez wojska sowieckie we wrześniu 1939 roku. Wtedy rodzina  nazwana „pasożytniczą warstwą burżujów” została zesłana na prowincję Lwowa, gdzie Lilien leczyła wiejskie dzieci. Czerwony totalitaryzm rodzinę tę, jak i inne żydowskie familie, kierował na eksterminację.

Ucieczka dla życia

W getcie zginęła siostra Olgi, a kiedy we Lwowie zmarł w czasie wojny jej ojciec, lekarka podjęła decyzję, która zaważyła na całym jej życiu. Dzięki pomocy polskich przyjaciół przedarła się do Generalnej Gubernii – do rodziny Szymańskich w Sandomierzu. Potem musiała się ukrywać w Mokrzyszowie w Szkole Rolniczej, gdzie była pomocą kuchenną, doglądała obrządku w stajniach. To właśnie mieszkańcy Mokrzyszowa ocalili jej istnienie.

Wdzięczna do końca

Ogromna wola życia i siła ludzi uratowały Olgę, która w czasie ukrywania się w Mokrzyszowie trzykrotnie stawała w obliczu śmierci. Przyczynę stanowiło jej żydowskie pochodzenie. „Dwa tysiące ludzi znało moje imię, pochodzenie i nie wydało” – mówiła Lilien. Wygrała ludzka solidarność oraz braterska postawa społeczności Mokrzyszowa – „Sprawiedliwych wśród narodów świata”. To im a w zasadzie wszystkim tarnobrzeżanom, dr Lilien poświęciła swoją lekarską posługę.

Doskonale wpisała się w to miejsce również ze względu na horyzonty myślowe i charakter. Czytała bardzo dużo, także w obcych językach, była ciekawa świata, doskonaliła swą niedoskonałość. Leczyła i uczyła o świecie, opowiadając o podróżach do Włoch, Peru, Stanów Zjednoczonych. Do końca swoich dni działała dobrem, a jej życie życie nakierowana było na człowieka i dla człowieka.

Najmniejsza z najmniejszych

Na frontonie byłego Pałacyku Myśliwskiego należącego do rodziny Tarnowskich w Tarnobrzegu-Mokrzyszowie (dziś siedzibie Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli) widnieje tablica: „Pamięci Olgi Blanki Lilien (1903–1996), znakomitego lekarza pediatry, pochodzącej z asymilowanej, lwowskiej żydowskiej rodziny, osoby bezgranicznie oddanej posłudze drugiemu człowiekowi, od 1942 roku ukrywającej się w Mokrzyszowie, uratowanej przed niemiecką zagładą przez mieszkańców wioski”. Przytoczono tam hasło jej życia: „Chciałam być najmniejszą z najmniejszych”.

Sprawiedliwi z Mokrzyszowa

Dr Lilien do końca życia funkcjonowała w spartańskich warunkach. Była gorliwą katoliczką.
Ostatnie lata życia spędziła w domu opieki, gdzie zmarła 15 sierpnia 1996 r. Na jej grobie, na cmentarzu  parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Tarnobrzegu, umieszczona została płyta z symbolicznym napisem: „Judymowi Tarnobrzega – Przyjaciele”.

Dwadzieścia dwa lata później, podczas odchodów Dnia Judaizmu, córka i syn Mariana Stanisława Połowicza, który był zaangażowany w ocalenie lekarki, odebrali w obecności prymasa Polski abp. Wojciecha Polaka i naczelnego rabina Polski Michaela Schudricha, medal „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” przyznany pośmiertnie ich ojcu. Do dziś mówi się również o zasługach mieszkańców Mokrzyszowa.