Radom: uroczystości upamiętniające Teresę Grodzińską, sanitariuszkę z 1920 r.

W 120. rocznicę śmierci Teresy Jadwigi Grodzińskiej, sanitariuszki 4. Pułku Piechoty Legionów, poległej w czasie wojny polsko-bolszewickiej, damy Orderu Wojennego Virtuti Militari odbędą się za dwa tygodnie w Radomiu. 13 grudnia w miejskiej Bibliotece Publicznej w Radomiu odbędzie się wykład otwarty dr Adama Duszyka „Wspomnienie o bohaterce wojny 1920 roku Teresie Grodzińskiej” a w niedzielę biskup polowy Józef Guzdek będzie celebrował Mszę św. w kościele garnizonowym pw. św. Stanisława Biskupa w Radomiu. Nad obchodami Patronat Narodowy objął prezydent Andrzej Duda.

Obchody organizują parafia wojskowa w Radomiu we współpracy z Urzędem Miasta Radom, Instytutem Pamięci Narodowej, 42 Bazą Lotnictwa Szkolnego, Miejską Biblioteką Publiczną oraz miejscowymi liceami ogólnokształcącymi.

Teresa Jadwiga Grodzińska urodziła się 20 grudnia 1899 roku w Jaszowicach pod Radomiem, w ziemiańskiej rodzinie Feliksa Grodzińskiego (1860 – 1923) i Bronisławy z Arkuszewskich (1868-1932). Miała cztery siostry i jednego brata. Wychowywała się w rodzinie patriotycznej i aktywnej społecznie. W latach 1914-1918 uczęszczała do prywatnego Gimnazjum Żeńskiego Marii Gajl w Radomiu, będącym znanym ośrodkiem wychowania patriotycznego i obywatelskiego.

Działając w tajnej Organizacji Młodzieży Narodowej przyczyniła się do założenia w gimnazjum żeńskiej drużyny harcerskiej w 1916 roku. Z jej inicjatywy powstał również Samorząd Szkolny im. Emilii Plater. Była zdolną, lubianą i cenioną uczennicą. Po ukończeniu gimnazjum w 1918 roku rozpoczęła naukę w Szkole Ogrodniczej w Warszawie.

Podczas wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku ukończyła kurs sanitarny i odbyła praktykę w Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie. W lipcu 1920 roku wyruszyła wraz ze swoją kuzynką, Janiną Zdziarską w rejon Hrubieszowa. Pomogła im Maria Zdziarska, starsza siostra Janiny, pełniąca w 4. Pułku Piechoty Legionów funkcję asystenta lekarza. Dziewczęta zostały przydzielone jako sanitariuszki, do II batalionu 4. Pułku Piechoty Legionów.

21 sierpnia bolszewicy zaatakowali Hrubieszów, odcinając II batalion, znajdujący się na drugim brzegu rzeki Huczwy. Grodzińska z poświęceniem życia przeprowadzała rannych przez płonący most, ratując życie między innymi kapralowi Janowi Fołtynowi.

W dniu 1 września 1920 roku 4. Pułk Piechoty Legionów został otoczony przez oddziały Armii Konnej Budionnego, a Grodzińska, ratując rannych, dostała się do niewoli we wsi Stepankowice. W dniu 1 września w Czortowicach została w okrutny sposób zamordowana przez Kozaków. Miejscowa ludność pochowała ją nieopodal miejsca, gdzie zginęła.

Po wyparciu bolszewików zwłoki jej zostały ekshumowane i pochowane z honorami wojskowymi na cmentarzu w Chełmie, skąd rodzina przewiozła je do Radomia. Uroczysty pogrzeb, który odbył się 18 września 1920 roku zamienił się w manifestację patriotyczną. Teresa Grodzińska odznaczona została pośmiertnie Krzyżem Virtuti Militari V klasy i Krzyżem Walecznych.

Spoczywa w grobowcu rodzinnym na starym radomskim Cmentarzu Rzymskokatolickim przy ul. B. Limanowskiego.