Rektor Akademii Alfonsjańskiej: uczelnia teologiczna – miejscem formacji do solidarności z człowiekiem

Papież Franciszek uczy, że uczelnia teologiczna powinna być miejscem przekazywania nauki oraz formacji do mądrości i solidarności z człowiekiem. Teolog zaś ma mieć w naszych czasach otwarty umysł, a środowisko akademickie musi być rodziną – mówił o. prof. Andrzej Wodka, rektor Akademii Alfonsjańskiej z Rzymu podczas rozpoczętej w czwartek międzynarodowej konferencji teologicznej. Dwudniowemu spotkaniu zorganizowanemu przez Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie towarzyszy hasło „Czy teologia potrzebuje nawrócenia?”.

We wprowadzeniu do spotkania ks. prof. Krzysztof Pawlina, rektor PWT w Warszawie wyjaśnił, że ideą konferencji jest próba wzmacniania ośrodków teologicznych w Europie Środkowowschodniej. Ma jej służyć podjęta w trakcie spotkania refleksja „Quo vadis, teologia?” – na temat roli uczelni teologicznych i jej wykładowców wobec współczesnych wyzwań, o których nieustannie przypomina papież Franciszek.

Jedną z głównych myśli papieża jest potrzeba nawrócenia. Znakiem tej potrzeby jest przygnębiający widok kościołów, które zwłaszcza w krajach zachodnioeuropejskich zamieniają się w muzea, centra sztuki współczesnej lub restauracje.

Ale ta tzw. pełzająca sekularyzacja nie dotyczy tak naprawdę zmiany funkcji budynków sakralnych w przestrzeni miast, ale niepokojącej przemiany w ludzkich sercach.

„Coś niedobrego stało się z naszą wiarą. Wyglądamy jak chrześcijanie, ale chyba nie do końca już nimi jesteśmy. Przestaliśmy się modlić, a zaczęliśmy oglądać kościoły. Być może to samo dotyczy samej teologii. Mamy wydziały teologiczne, ale jak się im przyjrzymy, to one zaczynają zmieniać swoją tożsamość. Również sama teologia gubi dziś swoją tożsamość” – ubolewał ks. prof. Pawlina.

Ta przykra zmiana, jego zdaniem, dokonuje się na dwóch płaszczyznach. Rodzi się tzw. teologia nikomu nie służąca, rozumiana jedynie jako przedmiot akademicki. – Piszemy artykuły, nawet nie pytając, czy to komuś służy. Ważne, aby coś przerobić. A to coś oznacza wielki przeciąg myśli, w którym przeziębia się prawdziwa teologia – mówił rektor PWT.

„Nie wierzę, że ludzie nie są dziś ciekawi Boga, a więc dlaczego mówimy o Nim w sposób nieciekawy?” – zastanawiał się ks. prof. Pawlina.

Dodał też, że powinno martwić tworzenie na uczelniach „przedmiotów okołoteologicznych”, takich jak teologia kultury, czy teologia mediów – tylko po to, aby zdobyć i utrzymać studentów, a nie prawdziwie ich kształcić. – A prawdziwa teologia ginie gdzieś na marginesie – stwierdził.

Gościem pierwszego dnia konferencji był o. prof. Andrzej Wodka, rektor Akademii Alfonsjańskiej z Rzymu. Wygłosił on wykład pt. „Co papież Franciszek mówi współczesnym teologom?”.

We wstępie zaznaczył, że w Rzymie działają aż 23 instytucje wychowania teologicznego, w których kształci się 18 tys. studentów, a wiedzę przekazuje im ponad 2200 profesorów. Jednym z wyzwań w takim tyglu akademickim jest stworzenie wspólnoty tych ludzi – pochodzących z różnych kultur, mówiących różnymi językami, z dużym procentem początkujących, nie znających specyfiki tego miasta oraz jeszcze słabo mówiących po włosku.

W trakcie swojego wystąpienia nie nawiązał do oficjalnych dokumentów papieża Franciszka, ale do jego mniej formalnych wystąpień skierowanych do środowisk akademickich, w których zawarł refleksję na temat roli teologii we współczesnym, podatnym na wielkie zmiany świecie.

W wystąpieniu do środowiska uniwersyteckiego na Sardynii, na początku swojego pontyfikatu, papież wskazuje na zawód we współczesnym świecie wywołany wielopłaszczyznowym kryzysem – egzystencjalnym i moralnym, ekonomicznym i wychowawczym – który ma miejsce przede wszystkim w cywilizacji zachodniej, ale rozlewa się na cały świat, nie ma natomiast w centrum zainteresowania człowieka, ale wyłącznie pieniądz.

Papież mówi, że mamy przed sobą nie tyle epokę zmian, ile zmianę epoki, choć na własnej skórze nie bardzo temu dowierzamy. Stawia też pytanie, czy to prawda, że w minionych 400 latach nie było aż takich wstrząsów, jakich doznajemy współcześnie? Jakie będą tego konsekwencje lokalne i globalne?

W tym miejscu wskazuje na kluczową rolę uniwersytetu oraz środowiska teologicznego. Ma to być miejsce przekazywania nauki, formacji do mądrości i solidarności z człowiekiem, czego znakiem jest sam Chrystus dzielący się z nami w Eucharystii swoim życiem, całym sobą.

Według Franciszka uczelnia wyższa to miejsce, gdzie dokonuje się rozeznanie współczesnych problemów. Trzeba bowiem umieć odczytywać rzeczywistość, ale też żyć w niej bez lęku. Kryzys jest bowiem przejawem zmian w ogóle, a nie jakąś szczególną cechą towarzyszącą tylko naszym czasom.

Mówiąc o roli uniwersytetu w stawianiu czoła współczesnym wyzwaniom, Franciszek zaznacza, że potrzebny jest powrót do postawy antropocentrycznej. Przestrzega, by w kontekście kryzysu nie używać instytucjonalnej nomenklatury, nie mówić o „zasobach ludzkich”, ale o „osobie ludzkiej”.

Gdzie w tym rola samych teologów? Teolog ma mieć w naszych czasach bardzo otwarty umysł, a środowisko akademickie musi być rodziną. Konieczny jest ożywczy naukowo dialog tego środowiska z innymi kulturami, nie pozna się bowiem inaczej natury współczesnych wyzwań, a co za tym idzie – nie znajdzie remedium na problemy, przed jakimi stoi świat.

Teolog musi też „być z ludu”, a zatem umieć przekazywać sens życia środowisku, z którego sam się wywodzi. Musi też być – przede wszystkim – człowiekiem wierzącym, który sam doświadczył Jezusa i „nie może już bez niego żyć”.

W programie dwudniowej konferencji znajdzie się dyskusja na temat jakości kształcenia teologicznego, którą poprowadzi o. Franco Imoda SJ, przedstawiciel AVEPRO – Agencji Stolicy Apostolskiej do Spraw Oceny i Promocji Jakości Kształcenia na Uniwersytetach Kościelnych.

Konferencja ma charakter międzynarodowy. W pierwszym dniu głos zabiorą m.in. o. prof. Matthew Levering OP (Mundelein Seminary, Illinois, USA), o. dr Mateusz Przanowski OP z Instytutu Tomistycznego w Warszawie, prof. Mihály Kránitz z Katolickiego Uniwersytetu Pétera Pázmánya w Budapeszcie. Po każdym z wykładów przewidziano dyskusję.

Drugi dzień konferencji będzie zarazem dorocznym spotkaniem profesorów Papieskiego Wydziału Teologicznego w Warszawie i Warszawskiego Towarzystwa Naukowego.

Głównymi prelegentami będą: o. prof. Wodka z Alfonsianum w Rzymie oraz o. Imoda, przedstawiciel AVEPRO. Rektor Akademii Alfonsjańskiej przedstawi temat: „Teologia i jej konieczne „nawrócenia’ – profetyczne prowokacje Papieża Franciszka” natomiast o. prof. Imoda będzie mówił o roli teologicznych uczelni w misji Kościoła.

Wokół jego wykładu przewidziano dyskusję nt. jakości kształcenia bowiem Agencja Stolicy Apostolskiej do Spraw Oceny i Promocji Jakości Kształcenia na Uniwersytetach Kościelnych, której przedstawicielem jest jezuita stawia sobie za cel podnoszenie jakości kształcenia oraz ścisłą współpracę z wydziałami i uniwersytetami kościelnymi w całej Europie. AVEPRO dba, aby uczelnie z nią współpracujące spełniały standardy międzynarodowe.

Obrady teologów podsumuje Wielki Kanclerz PWTW kard. Kazimierz Nycz.