Religia w teatrze – forum dyskusyjne przed premierą "Zwiastowania" P. Claudela

Teatr bez religijnego źródła jest teatrem niemożliwym, wręcz szalbierczym, i to mówię ja, niedowiarek – stwierdził filozof religii prof. Zbigniew Mikołejko. Wraz z ks. prof. Alfredem Wierzbickim, etykiem i filozofem uczestniczył on 25 lutego w forum dyskusyjnym pt. „Religia w teatrze”. Debata poprzedziła premierę „Zwiastowania” Paula Claudela w Teatrze Polskim w Warszawie.

Obaj filozofowie zwrócili uwagę na związki religii i teatru. – Ten związek zawsze był faktem, choć jesteśmy skłonni do dualistycznego myślenia i stawiania tych dwóch rzeczywistości w opozycji – stwierdził prof. Mikołejko. Z kolei ks. prof. Wierzbicki przypomniał, że teatr europejski zrodził się z religijnych obrzędów. Średniowieczny teatr misteryjny był niejako rodzajem paraliturgii – dodał duchowny.

Dyskusja, którą prowadził krytyk teatralny i publicysta Paweł Sztarbowski podjęła także temat bluźnierstwa w teatrze. Zdaniem prof. Mikołejki, w Polsce nie ma bluźnierców w teatrze gdyż uniemożliwia je „dewocyjna kultura samoobrony”. Od tej opinii zdystansował się ks. prof. Wierzbicki, który stwierdził, że bluźnierstwo staje się „zwykłym skandalizowaniem z niecnymi zamysłami komercyjnymi w podtekście”. – Oprócz tego w teatrze jest obecny pewien rodzaj bluźnierstwa. To jest ‘zawieszone’ bluźnierstwo, jak w „Dziadach” Adama Mickiewicza. Mało obecne jest natomiast bluźnierstwo wyrastające z bólu jednostki – wyjaśniał etyk.

Zdaniem prof. Mikołejki, teatr nie jest konfesją, wyznawaniem wiary. Wartość bluźnierstwa upatruje on w tym, że – jak twierdzi „bluźnierstwo czy szyderstwo, ale też patos wiary wymagają odpowiedzi natomiast bycie letnim nie zmusza do katharsis".

Uczestnicy dyskusji odnieśli się też do wystawianej na deskach Teatru Polskiego premiery „Zwiastowania” Claudela. Zwrócili m.in. uwagę na fakt, że ta rzadko wystawiana sztuka, zostaje przypomniana w czasach kryzysu. Jak stwierdził ks. prof. Wierzbicki, Claudel przypomina, że możliwy jest cud, ale po cudzie świat nie staje się baśnią.

„Zwiastowanie” Paula Claudela to jeden z najważniejszych tekstów dramatycznych XX wieku w opracowaniu wybitnego estońskiego reżysera Lembita Petersona. „Zwiastowanie”, którego akcja toczy się w średniowiecznej Francji, to poetycka opowieść o naturze wiary, zaufaniu do Boga i ludzi, a także o powołaniu, które może odmienić życie. W rolach głównych występują: Halina Łabonarska, Marta Kurzak, Lidia Sadowa, Dominik Łoś i Jerzy Schejbal.