Renowacja najstarszego radomskiego kościoła św. Wacława

Najstarszy radomski kościół św. Wacława, pochodzący z początków XIII wieku zostanie poddany gruntownej renowacji. Proboszcz parafii ks. Andrzej Tuszyński uważa, że należy podjąć jak najszybciej dalsze badania naukowe i poszukiwanie pozostałości wyposażenia świątyni. Podczas dzisiejszej konferencji prasowej, parafia otrzymała dwa szkice autorstwa prof. Wiktora Zina, które przedstawiają kościół św. Wacława. Darczyńcą jest Bractwo Kurkowe św. Sebastiana, które działa od kilku dni w Radomiu.

– Niestety brakuje oryginalnego wyposażenia kościoła, dlatego tym bardziej cenne są szkice rekonstrukcyjne prof. Zina, mające również niemałą wartość materialną. Obrazują one proces rekonstrukcji kościoła – powiedział Sławomir Adamiec, hetman Bractwa Kurkowego. – W ten sposób Bractwo, dla którego ten kościół stał się od dnia proklamacji swego rodzaju świątynią patronalną, chce wyrazić swoją wdzięczność za przyjęcie nas w najstarszej świątyni miasta – dodał Sławomir Adamiec.

Jeden ze szkiców prof. Zina przedstawia świątynię około 1802 roku, kiedy to Austriacy zamienili ją na magazyn. Drugi to wyobrażenie, jak kościół św. Wacława mógł wyglądać w XIV-XV wieku. Nie zachowały się bowiem żadne szkice czy rysunki lub choćby opisy staromiejskiego obiektu, więc zespół naukowców pod kierunkiem prof. Zina rekonstruował świątynię kierując się wyglądem istniejących do dzisiaj w Polsce gotyckich kościołów. Radomska wzorowana jest prawdopodobnie na krakowskich kościołach.

O planach konserwatorskich mówił proboszcz ks. Andrzej Tuszyński. Ze ścian zostanie zdjęta boazeria, świątynia zostanie pomalowana i lepiej oświetlona. Prace będą prowadzone także na zewnątrz. Konieczna jest poprawa odwodnienia i uzupełnienie ubytków w cegłach. W kolejnych latach planowane są badania archeologiczne na zewnątrz, a także rewitalizacja pobliskiego parku.

Ks. Tuszyński zaapelował o przekazywanie wszelkich pamiątek związanych z kościołem św. Wacława. – Od jednego z parafian dostałem rosyjski dokument, paczkę po papierosach oraz pudełko zapałek. Wszystko było zamurowane w kościele, a pochodzi z czasów, kiedy w nim urządzono carskie więzienie – opowiada ks. Tuszyński. – Chcemy jak najwięcej dowiedzieć się i o kościele, i o tym miejscu, by jego świetność móc przypomnieć innym. Niedaleko powstanie przecież skansen archeologiczny i kościół św. Wacława będzie naturalnym etapem wycieczek od najstarszej do nowszej historii Radomia. W przeszłości miasta była to świątynia znacząca, dlatego chcemy przywrócić jej pierwotny blask – mówił ks. Tuszyński.

Jedną z najcenniejszych pamiątek dziś znajdujących się w kościele św. Wacława jest fragment płyty nagrobnej z XIII wieku, ustawionej w prezbiterium, a odsłoniętej 30 lat temu. Po jej renowacji odsłonięto wierzch, na którym znajduje się wyobrażenie miecza nieznanego rycerza, być może krzyżowca. Wskazują na to inne pochówki, jakie odkryto w podziemiach pod posadzką kościoła, gdzie na jednej z trumien widniał krzyż maltański. Kolejnym eksponatem znajdującym się poza świątynią jest dzwon gotycki, który znajduje się obecnie w kościele w Pasztowej Woli oraz krzyż z 1380 roku, będący w zbiorach Muzeum Czartoryskich w Puławach. Zachowały się też drzwi Piotra Prasma z Klwowa z drugiej połowy XV wieku, obecnie przechowywane w zbiorach Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu.

Drewnianą świątynię wzniesiono na Starym Mieście w drugiej połowie XII wieku. Pod koniec XIII wybudowano obiekt z cegły palonej. Rozbudowany został najpierw w XV wieku, a później w XVI wieku. W 1802 roku kościół zajęli Austriacy na magazyn wojskowy. W okresie Księstwa Warszawskiego był częściowo przebudowany i nadal używany jako magazyn. Dalszej przebudowie kościół został poddany w połowie XIX w., kiedy zamieniono go przez władze rosyjskie na etapowe więzienie, skąd wywożono zesłańców na Syberię. W latach 1922/1923 był szpitalem epidemicznym, przeznaczonym dla chorych na tyfus podczas szalejącej wówczas w Radomiu epidemii. W okresie międzywojennym (1930-1939) użytkowany był jako dom starców, potem mieścił się w nim oddział psychiatryczny szpitala miejskiego, a gdy ten został przeniesiony do nowych budynków w Krychnowicach, w kościele utworzono znowu magazyn, a potem oddział archeologiczny Muzeum Regionalnego.