Drukuj Powrót do artykułu

11. rocznica podpisania konkordatu

28 lipca 2004 | 12:19 | mp //mr Ⓒ Ⓟ

Wzajemne stosunki pomiędzy państwem i Kościołem reguluje konkordat, podpisany przez przedstawicieli rządu polskiego i Stolicy Apostolskiej 28 lipca 1993 roku, a ratyfikowany w pięć lat później. Mija 11. rocznica podpisania tego dokumentu.

Poprzedni Konkordat między Polską a Stolicą Apostolską, obowiązujący w okresie międzywojennym został jednostronnie i bez uzasadnienia wypowiedziany przez stronę polską bezpośrednio po wojnie. Rozmowy na temat nowej umowy konkordatowej mogły zostać podjęte dopiero pod koniec lat 80. w okresie liberalizacji związanej z upadkiem władzy komunistycznej.
W październiku 1991 r. nuncjusz apostolski w Polsce przekazał Ministerstwu Spraw Zagranicznych projekt konkordatu. Ale dopiero 12 marca 1993 r. ówczesna premier rządu Hanna Suchocka zgłosiła projekt rządowy. Negocjacje trwały krótko i zakończyły się podpisaniem umowy 28 lipca 1993 r.
Konkordat nie został jednak ratyfikowany, gdyż przeszkodziło temu rozwiązanie Sejmu, a następnie przejęcie władzy w Polsce przez koalicję o rodowodzie postkomunistycznym. Nastąpił gwałtowny zwrot w polityce wyznaniowej państwa. W czasie swych czteroletnich rządów koalicja SLD-PSL (z której czasem w tej sprawie wyłamało się PSL) prowadziła agresywną kampanię propagandową przeciwko praktycznie wszystkim zapisom konkordatu i posługiwała się wszelkimi możliwymi procedurami parlamentarnymi dla zablokowania jego ratyfikacji. Styl krytyki, język i argumentacja w niej stosowana przypominały to wszystko, co o Kościele i religii powtarzano przez dziesiątki lat rządów komunistycznych.
We wrześniu 1997 r. powróciły do władzy partie solidarnościowe: Akcja Wyborcza Solidarność i Unia Wolności. Nastąpił powrót do założeń polityki wyznaniowej z lat 1989-1993. Konkordat został ratyfikowany 8 stycznia 1998 r. i wszedł w życie 25 kwietnia tego roku.
Zapisy Konkordatu pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Stolicą Apostolską zawierają standardowe już dziś ustalenia wynikające z doktryny Soboru Watykańskiego II i z zasad demokratycznego państwa.
Głęboką prawdę na temat istoty relacji między wspólnotą polityczną, którą stanowi państwo, a Kościołem, którego zadaniem jest być równocześnie i znakiem, i obroną transcendencji osoby ludzkiej (por. GS 76) ukazał Sobór Watykański II w „Konstytucji Duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym”. „Wspólnota polityczna i Kościół – czytamy – są, każde na własnym terenie, od siebie niezależne i autonomiczne. Jednak i wspólnota polityczna, i Kościół, choć z różnego tytułu, służą osobistemu i społecznemu powołaniu tych samych ludzi. Służbę tę będą mogli pełnić dla dobra wszystkich tym skuteczniej, im lepiej prowadzić będą ze sobą zdrową współpracę, uwzględniając także okoliczności miejsca i czasu. Człowiek bowiem nie jest ograniczony do samego tylko porządku doczesnego.”
Konkordat między Stolicą Apostolską a Rzeczpospolitą Polską w art. 1 odwołuje się do przytoczonej nauki Soboru Watykańskiego II na temat właściwie rozumianych relacji państwa i Kościoła katolickiego. Tak więc pierwszą z podstawowych zasad konkordatu jest wyrażenie w nowy sposób wzajemnych stosunków. Nie przyjęto zasady rozdziału Kościoła od państwa, gdyż była ona obciążona negatywną, ideologiczną interpretacją i praktyką lat komunizmu. W to miejsce konkordat wyraża formułę wzajemnej „autonomii i niezależności” wypracowaną przez Sobór Watykański II.
Strony uznały, że państwo i Kościół to byty odrębne, z których jeden nie podlega drugiemu i w swojej dziedzinie każdy rządzi się stanowionym przez siebie prawem. Niezależnie od tego konkordat postuluje współdziałanie państwa i Kościoła na rzecz dobra wspólnego.
Drugą ideą przewodnią konkordatu jest uznanie prawa do wolności religijnej każdej jednostki i wspólnot religijnych za podstawę wzajemnych stosunków państwa i Kościoła.
Konkordat zapewnia ponadto prawne skutki małżeństwa kościelnego i grzebanie zmarłych niewierzących na cmentarzach katolickich, potwierdza dobrowolny udział w katechezach szkolnych i przedszkolnych, itd. W imię autonomii zapewnia Kościołowi prawo do swobodnego i publicznego pełnienia jego misji duszpasterskiej i wykonywania jurysdykcji, swobodnego tworzenia swoich struktur i obsadzania urzędów kościelnych bez ingerencji władzy świeckiej.
W celu realizacji postanowień Konkordatu 7 maja 1998 r. Stolica Apostolska powołała Kościelną Komisję Konkordatową pod kierownictwem bp. Tadeusza Pieronka, a 25 maja 1998 r. rząd utworzył Rządową Komisję Konkordatową. Komisje te, będące obecnie ważną płaszczyzną relacji Episkopat-rząd Rzeczypospolitej Polskiej, czuwają także nad realizacją innych postanowień konkordatu, a wśród nich nad zapewnieniem właściwego miejsca katechezy w reformowanym systemie edukacji, stworzeniem materialnego zabezpieczenia dla opieki duszpasterskiej w szpitalach i zakładach karnych, nowym statusem szkół katolickich itd.
Wprowadzenie konkordatu w życie umożliwiło też powrót wydziałów teologicznych na państwowe uniwersytety.

Drogi Czytelniku,
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
Wersja do druku
Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Możesz określić warunki przechowywania cookies na Twoim urządzeniu za pomocą ustawień przeglądarki internetowej.
Administratorem danych osobowych użytkowników Serwisu jest Katolicka Agencja Informacyjna sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (KAI). Dane osobowe przetwarzamy m.in. w celu wykonania umowy pomiędzy KAI a użytkownikiem Serwisu, wypełnienia obowiązków prawnych ciążących na Administratorze, a także w celach kontaktowych i marketingowych. Masz prawo dostępu do treści swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu, a także prawo do przenoszenia danych. Szczegóły w naszej Polityce prywatności.