Rocznica poświęcenia bazyliki prymasowskiej

Prymas Polski abp Wojciech Polak przewodniczył 1 lutego Mszy św. w intencji wszystkich wiernych archidiecezji gnieźnieńskiej, w 64. rocznicę poświęcenia bazyliki prymasowskiej. Dzień ten ustanowił kard. Stefan Wyszyński, konsekrując 1 lutego 1959 roku w regotyzowanej świątyni nieistniejący już neogotycki ołtarz.

„Dziękujemy dziś Bogu za naszą bazylikę prymasowską. Dziękujemy patrząc w przeszłość na wieki jej historii, na dzień dzisiejszy, ale i patrząc ku przyszłości, z nadzieją, że ten dom Boży będzie dla wielu ludzi bramą do nieba” – mówił Prymas rozpoczynając Eucharystię koncelebrowaną przez bp. Radosława Orchowicza i kanoników Kapituły Prymasowskiej. Z okazji rocznicy w zacheuszkach w nawach bocznych bazyliki płonęły świece.

Do wielowiekowych dziejów katedry gnieźnieńskiej nawiązał też w homilii jej proboszcz i kustosz ks. infułat Jan Kasprowicz, przypominając tragiczne wydarzenia jak najazdy i pożary, po których musiała niejednokrotnie podnosić się z gruzów. Kościół na Wzgórzu Lecha – mówił – ucierpiał podczas najazdu księcia Brzetysława w XI wieku, w czasie potopu szwedzkiego w XVII wieku, ale i w historii najnowszej, kiedy najpierw ograbiali go naziści, a potem okaleczyli sowieci. Przybyły tu po II wojnie światowej jako arcybiskup metropolita gnieźnieński Stefan Wyszyński podjął decyzję o regotyzacji katedry, czyli przywróceniu jej pierwotnego gotyckiego wyglądu, co stało się faktem w latach 1952-1965. Pod koniec prac Prymas Tysiąclecia poświęcił w świątyni nieistniejący już neogotycki ołtarz, ustanawiając jednocześnie 1 lutego dniem rocznicy poświęcenia bazyliki prymasowskiej.

W historycznej już uroczystości sprzed 64 lat uczestniczyli biskupi najstarszych polskich diecezji od początku związanych z Gnieznem. W wygłoszonej wówczas homilii Prymas Tysiąclecia mówił m.in. o pięknie wydobywanym spod nalotu dziejów.

„Zapewne wygląda to jeszcze surowo, jak surowe i trudne jest nasze życie, jak surowe było to «Nowe» co «szło» na polską ziemię. A jednak choć surowe, dało Narodowi siłę do przetrwania najcięższych chwil aż do czasów dzisiejszych. Surowa jest Ewangelia, jak surowe są te wspaniałe kolumny, ale prosta jest Ewangelia, jak one są proste. Piękna jest Ewangelia, jak piękne są one, porywająca serca ku górze, jak porywają nas te prześwity gotyckie wydobyte spod baroku” (kard. Stefan Wyszyński, homilia, 1 lutego 1959 Gniezno).

Dziś wydobyte „spod baroku” gotyckie piękno jest nadal odkrywane i zachowywane dla przyszłych pokoleń dzięki pracom konserwatorskim trwającym w katedrze od 2000 r.

Budowa gnieźnieńskiej katedry rozpoczęła się w 1342 roku, tuż po powołaniu na stolicę arcybiskupią w Gnieźnie Jarosława Skotnickiego herbu Bogoria, bliskiego współpracownika króla Kazimierza Wielkiego. Wcześniej w miejscu tym stała katedra romańska, w której koronował się m.in. Bolesław Chrobry. Budowa gotyckiej bazyliki trwała 260 lat. Za datę zakończenia prac przyjmuje się rok 1602, kiedy wykończona została wieża północna. Świątynia przetrwała dwa wielkie pożary miasta. Była też kilkakrotnie przebudowywana zyskując najpierw wygląd barokowy, a później klasycystyczny. Na przestrzeni wieków dobudowano do niej także wieniec kaplic, który wyróżnia ją na tle podobnych świątyń w Polsce i Europie.