80 rocznica urodzin papieża Franciszka – kalendarium pontyfikatu

W sobotę 17 grudnia papież Franciszek obchodzi 80. rocznicę urodzin. Kard. Jorge Mario Bergoglio, arcybiskup Buenos Aires został wybrany na papieża 13 marca 2013 r.

Przedstawiamy najważniejsze daty z życia i pontyfikatu 266. następcy św. Piotra:

17 grudnia 1936: W Buenos Aires jako jedno z pięciorga dzieci w rodzinie włoskiego imigranta przychodzi na świat Jorge Mario Bergoglio. Jego rodzicami byli Mario Bergoglio i Regina z domu Sivori. Ma czworo rodzeństwa o imionach: Alberto Horacio, Óscar Adrián, Marta Regina i María Elena.

1955: Kończy technikum i broni dyplomu z chemii.

11 marca 1958: Wstępuje do Towarzystwa Jezusowego – nowicjat odbywał w Chile, gdzie kształcił się w zakresie przedmiotów humanistycznych, a następnie w Kolegium św. Józefa w podstołecznym San Miguel, gdzie uzyskał licencjat z filozofii. Studiował następnie literaturę i psychologię w Kolegium Maryi Niepokalanej w Santa Fe i w Kolegium Zbawiciela w Buenos Aires.

13 grudnia 1969: Przyjmuje święcenia kapłańskie, po czym kontynuuje studia w Hiszpanii.

22 kwietnia 1973: Składa śluby wieczyste w swym zakonie. Po powrocie do kraju był m.in. mistrzem nowicjatu, wykładowcą na wydziale teologicznym w swym dawnym kolegium w San Miguel,

1973-79: Prowincjał jezuitów w Argentynie.

1980-86: Rektor Colegio Maximo de San José w San Miguel.

20 maja 1992: Jan Paweł II mianuje 55-letniego wówczas jezuitę biskupem pomocniczym archidiecezji Buenos Aires; sakrę nowy hierarcha przyjął 27 czerwca tegoż roku z rąk ówczesnego arcybiskupa stolicy kard. Antonio Quarracino. Jego zawołaniem biskupim są słowa „Miserando atque eligendo”.

3 czerwca 1997: Jan Paweł II powołuje go na arcybiskupa koadiutora Buenos Aires z prawem następstwa.

28 lutego 1998: Jan Paweł II mianuje go arcybiskupem metropolitą tego miasta. 30 listopada tegoż roku papież mianował go jednocześnie ordynariuszem dla wiernych obrządków wschodnich w Argentynie, niemających własnego biskupa.

21 lutego 2001: Na konsystorzu Jan Paweł II włączył go w skład Kolegium Kardynalskiego, przyznając mu jako kościół tytularny w Rzymie świątynię pw. św. Roberta Bellarmina. Jako biskup i kardynał hierarcha uczestniczył w wielu ważnych wydarzeniach kościelnych z Synodami Biskupów na czele. W latach 2005-11 przez dwie trzyletnie kadencje był przewodniczącym Argentyńskiej Konferencji Biskupiej.

18-19 kwietnia 2005: Wziął udział w konklawe, które wybrało Benedykta XVI.

2013

12 marca: Początek konklawe. Trwało ono zaledwie 24 godziny. Odbyło się pięć głosowań, z których ostatnie zostało powtórzone z powodu błędu formalnego (do jednej z kart do głosowania przykleiła się inna kartka).

13 marca: O godz. 19.06 pojawił się biały dym. Papieżem został kard. Jorge Mario Bergoglio, przyjmując imię Franciszka. Jest pierwszym jezuitą, a od niemal 200 lat pierwszym zakonnikiem na tronie św. Piotra, pierwszym spoza europy od trzynastu wieków i pierwszym pochodzącym z Ameryki. „Zanim biskup pobłogosławi lud, proszę was, byście pomodlili się do Pana o błogosławieństwo dla mnie” – powiedział w pierwszym przemówieniu. A przyjmując 16 marca dziennikarzy wyznał: „Och, jakże bardzo chciałbym Kościoła ubogiego i dla ubogich!”. Franciszek zamieszkał nie w Pałacu Apostolskim, tylko w Domu św. Marty – watykańskim hotelu.

19 marca: Rozpoczęcie posługi Piotrowej nowego papieża. Na plac św. Piotra przybyło niemal 200 tys. ludzi, w tym delegacje 130 państw. W homilii Franciszek przekonywał, że „prawdziwą władzą jest służba” i także papież musi „otwierać ramiona, aby strzec całego ludu Bożego oraz przyjąć z miłością i czułością całą ludzkość, zwłaszcza najuboższych, najsłabszych, najmniejszych”.

20 marca: Ekumeniczny patriarcha Konstantynopola Bartłomiej proponuje papieżowi wspólną pielgrzymkę do Ziemi Świętej w 50. rocznicę historycznego spotkania patriarchy Atenagorasa z papieżem Pawłem VI. Do podróży ma dojść w maju 2014 r.

23 marca: Spotkanie dwóch papieży: obecnego i emerytowanego. Franciszek odwiedził Benedykta XVI w Castel Gandolfo.

5 kwietnia: Franciszek zapowiada stanowczą walkę z nadużyciami seksualnymi duchownych. W rozmowie z prefektem Kongregacji Nauki Wiary abp. Gerhardem Ludwigiem Müllerem papież polecił, aby kontynuując linię obraną przez Benedykta XVI zdecydowanie działała ona w sprawach dotyczących nadużyć seksualnych duchownych wobec osób niepełnoletnich. Chodzi przede wszystkim o kontynuowanie środków ochrony nieletnich, pomoc dla osób, które w przeszłości były ofiarami nadużyć, postępowań wobec winnych oraz zaangażowanie konferencji episkopatów w sformułowanie i aktualizację wytycznych niezbędnych w tej dziedzinie, tak ważnej dla świadectwa i wiarygodności Kościoła.

7 kwietnia: Ingres papieża do jego katedry – bazyliki św. Jana na Lateranie. Przed objęciem katedry Franciszek wziął udział w ceremonii nadania imienia Jana Pawła II części placu przed świątynią. Burmistrz Wiecznego Miasta Gianni Alemanno odsłonił pamiątkową tablicę z napisem: „Plac błogosławionego Jana Pawła II – papieża od 1978 do 2005 roku”.

9 kwietnia: Sekretarz generalny ONZ u papieża. „ Narody Zjednoczone i Stolica Apostolska podzielają wspólne idee i cele” – powiedział Ban Ki-moon. Przedstawił papieżowi swój program na najbliższe pięciolecie, skupiony m.in. na zapobieganiu konfliktom, solidarności międzynarodowej oraz sprawiedliwym i zrównoważonym rozwoju gospodarczym.

13 kwietnia: Utworzenie ośmioosobowej Rady Kardynałów. Ma ona doradzać papieżowi w rządzeniu Kościołem i przygotować reformę Kurii Rzymskiej. Pierwsze posiedzenie Rady, której koordynatorem jest kard. Oscar Andrés Rodríguez Maradiaga z Hondurasu, odbyło się w dniach 1-3 października.

30 kwietnia: Prezydent Izraela z wizytą w Watykanie. Szimon Peres wraz z Franciszkiem wyrazili życzenie szybkiego powrotu do negocjacji pokojowych między Izraelczykami a Palestyńczykami. Szef państwa zaprosił papieża do odwiedzenia Izraela. 2 grudnia zaproszenie to ponowił podczas spotkania z Franciszkiem premier Beniamin Netanjahu.

10 maja: Wizyta patriarchy Kościoła koptyjskiego w Watykanie. Podczas spotkania z Franciszkiem Tawadros II zaproponował, aby w przyszłości dzień ten był obchodzony co roku jako święto braterskiej miłości Kościołów katolickiego i koptyjskiego. Obaj zwierzchnicy kościelni spotkali się dokładnie w 40. rocznicę historycznej pierwszej wizyty, jaką złożył Pawłowi VI poprzedni patriarcha koptyjski Szenuda III.

12 maja: Pierwsza kanonizacja za pontyfikatu Franciszka. Papież ogłosił świętymi 800 męczenników z Otranto z 1480 r. oraz dwie zakonnice: Laurę Montoya y Upegui z Kolumbii i Marię Guadalupe García Zavala z Meksyku.

26 maja: Pierwsza wizyta papieża w rzymskiej parafii. Franciszek odwiedził parafię świętych Elżbiety i Zachariasza w dzielnicy Valle Muricana w północnej części Wiecznego Miasta. Wcześniej, 17 marca, odprawił Mszę św. w watykańskiej parafii św. Anny.

14 czerwca: Spotkanie Franciszka z prymasem Wspólnoty Anglikańskiej. Abp Justin Welby modlił się przy grobie św. Piotra, a także – na specjalne życzenie – przy grobie bł. Jana Pawła II.

16 czerwca: Papieski list przed szczytem G8. W liście do premiera Wielkiej Brytanii Davida Camerona Franciszek podkreślił, że „pieniądz i inne środki polityczne i gospodarcze powinny służyć, a nie rządzić, biorąc pod uwagę, iż wolna i bezinteresowna solidarność jest – paradoksalnie – kluczem do dobrego funkcjonowania światowej gospodarki”. Jego zdaniem poważne kryzysy gospodarcze i polityczne, jakim stawia czoło dzisiejszy świat „wymagają odważnej zmiany postaw”, która przywróci na właściwe miejsce zarówno cel (osobę ludzką) jak i środki (gospodarkę i politykę). Pierwszorzędne znaczenie ma tu postawienie każdego pojedynczego człowieka „w centrum wszelkiej aktywności politycznej i gospodarczej, krajowej i międzynarodowej”. „Każda teoria ekonomiczna i polityczna powinna starać się zapewnić każdemu mieszkańcowi Ziemi minimum dobrobytu, pozwalającego na godne życie w wolności, dającego możliwość utrzymania rodziny, wychowanie dzieci, oddawanie chwały Bogu i rozwijanie własnych możliwości ludzkich. To jest sprawa zasadnicza. Bez tej wizji wszelka działalność gospodarcza nie ma sensu” – wskazał papież.

5 lipca: Encyklika „Lumen fidei” (Światło wiary). Franciszek przejął i uzupełnił szkic przygotowany jeszcze przez Benedykta XVI, pomyślany jako zamknięcie tryptyku encyklik o wierze, nadziei („Spe salvi”) i miłości („Deus caritas est”). Powstała w ten sposób encyklika pisana „na cztery ręce”, jak mówił papież. Omawia ona zjawisko wiary, opisując czym wiara jest, wskazuje na obowiązek przekazywania wiary: w Kościele i przez Kościół, a także ukazuje w jaki sposób wiara przyczynia się do budowania relacji społecznych, rodzinnych i jaką rolę pełni w tak szczególnych sytuacjach jak choroba czy cierpienie.

8 lipca: Franciszek odwiedził wyspę Lampedusę. Podczas Mszy św. prosił Boga o wybaczenie obojętności wobec losu imigrantów. Papież przybył tam, by uczcić pamięć osób, które chcąc dostać się do Europy, utonęły w Morzu Śródziemnym. – Prosimy o przebaczenie dla tych, którzy wygodnie zamknęli się we własnym dobrobycie, który znieczula serce; prosimy o wybaczenie dla tych, którzy przez swoje decyzje na poziomie światowym stworzyli sytuacje, które prowadzą do tych dramatów – mówił Ojciec Święty. Wizyta na Lampedusie była jego pierwszą podróżą od czasu wyboru na Stolicę Piotrową.

11 lipca: Zmiany w kodeksie karnym Państwa Watykańskiego. Dostosowując Papież m.in. zniósł karę dożywotniego więzienia, wprowadził odpowiedzialność karną za tortury, ludobójstwo i apartheid, a także zaostrzył do 12 lat więzienia kary za nadużycia seksualne wobec niepełnoletnich. Szczegółowo przy tym wyjaśnił, co uważa się za przestępstwa seksualne wobec małoletnich: nakłanianie nieletnich do prostytucji oraz przemoc seksualną wobec nich, akty seksualne z ich udziałem, posiadanie i produkcję materiałów pornografii dziecięcej itp. Nowe przepisy zostały rozciągnięte na wszystkich pracowników Stolicy Apostolskiej, a więc także na jej personel dyplomatyczny.

19 lipca: Franciszek utworzył Papieską Komisję ds. Organizacji Struktury Ekonomiczno-Administracyjnej Stolicy Apostolskiej. Ma ona wypracowywać rozwiązania w kwestii lepszego zarządzania finansami, nieruchomościami, przejrzystości przy zakupie dóbr i zamawianiu usług, zapobiegania marnotrawstwu środków itp. W skład ośmioosobowej komisji weszli eksperci w kwestiach prawnych, ekonomicznych, finansowych i organizacyjnych. Przewodniczącym został 57-letni Maltańczyk Joseph Zahra.

22-28 lipca: Papież przebywał w Brazylii na obchodach XVIII Światowego Dnia Młodzieży. Zakończył się on ogłoszeniem, że w 2016 r. Światowy Dzień Młodzieży odbędzie się w Krakowie. Papież Franciszek – zgodnie ze słowami Jezusa „Idźcie i nauczajcie wszystkie narody”, które były hasłem spotkania – zachęcał młodych do odważnego pójścia za głosem wiary i niesienia jej na wszystkie krańce świata. W wielkim święcie wiary wzięło udział ok. 3 mln młodych ludzi z całego świata. W ramach ŚDM papież 24 lipca odwiedził także brazylijskie sanktuarium Matki Bożej w Aparecidzie. Po raz pierwszy spotkał się 25 lipca z młodymi na plaży Copacabana w Rio de Janeiro, gdzie tłumaczył czym jest wiara i co z niej wynika. Ojciec Święty przekonywał młodych, że obecność Chrystusa w naszym życiu czyni je sensownym, owocnym, pozwalającym rozwijać wiarę, nadzieję i miłość. Wskazał, iż miłość Chrystusa daje nam bezpieczeństwo, siłę i nadzieję. Zachęcił młodych, by byli Jego uczniami i misjonarzami, świadkami Ewangelii, wnosząc w świat promień światła, którego coraz bardziej zdaje się brakować. W piątek 26 lipca wieczorem uczestnicy ŚDM odbyli Drogę Krzyżową. Miała ona niezwykłą oprawę w formie olbrzymiego artystycznego, nowoczesnego misterium, jakie zostało zrealizowane na rozstawionych na plaży 14 podiach, symbolizujących kolejne stacje. Zaangażowanych zostało kilkuset artystów, orkiestra, chór i liczni soliści. W sobotę 27 lipca wieczorem odbyło się modlitewne czuwanie z młodymi pielgrzymami na plaży Copacabana. Papież wzywał: „Drodzy młodzi, bądźcie prawdziwymi «atletami Chrystusa»!” i dodał, że Jezus daje więcej niż Puchar Świata.

W niedzielę 28 lipca podczas Mszy św. wieńczącej ŚDM Franciszek zachęcał młodych z całego świata do odważnego świadczenia o Jezusie i Jego Ewangelii. Podkreślił, że zadanie to będące nakazem Chrystusa, wypełniać trzeba we wspólnocie wraz z innymi, przy wsparciu duszpasterzy. Stałym i wielokrotnie powtarzanym przesłaniem papieskim – towarzyszącym Światowym Dniom Młodzieży – był nieustanny apel o Kościół otwarty, dynamiczny, wychodzący „na peryferie” ku wszystkim zagubionym i potrzebującym. Ponadto papież spotkał się m.in. z mieszkańcami faweli Varginha, z więźniami, chorymi i biskupami Ameryki Łacińskiej. Pobłogosławił też flagi olimpijskie (Rio de Janeiro będzie gospodarzem letnich igrzysk w 2016 roku).

2 sierpnia: Przesłanie do muzułmanów na zakończenie ramadanu. Po raz pierwszy papież wystosował życzenia do muzułmanów na zakończenie miesiąca postu, modlitwy i jałmużny. Dotychczas kierowała je Papieska Rada ds. Dialogu Międzyreligijnego. – Postanowiłem sam podpisać te tradycyjne życzenia i wysłać je do was, drodzy przyjaciele, jako wyraz szacunku i przyjaźni wobec wszystkich muzułmanów, a szczególnie do ich przywódców religijnych – wytłumaczył Franciszek. Tematem przesłania jest promocja wzajemnego szacunku za pośrednictwem wychowania, gdyż to właśnie na bazie szacunku dochodzi do wzajemnego zrozumienia.

8 sierpnia: Franciszek ustanowił Komitet Bezpieczeństwa Finansowego. Jego zadaniem jest koordynacja działalności kompetentnych władz Stolicy Apostolskiej i Państwa Watykańskiego w dziedzinie zapobiegania i przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy, finansowaniu terroryzmu i upowszechnianiu broni masowego rażenia. Jest to kontynuacja działań podejmowanych jeszcze przez Benedykta XVI. Papież wzmocnił też funkcję nadzorczą i regulującą Urzędu Informacji Finansowej.

5 września: Wizyta zwierzchnika Kościoła syromalankarskiego. Przyjmując katolikosa Morana Baseliosa Marthomy Paulose’a papież zwrócił uwagę, że wspólna wiara w boskość Chrystusa, Jego panowanie nad naszym życiem oraz Jego zwycięstwo nad grzechem i śmiercią łączy katolików i syromalankarczyków, nawet jeśli jeszcze nie mogą dzielić Stołu Eucharystycznego.

5 września: List do Władimira Putina przed szczytem G20. Za jego pośrednictwem papież zaapelował do przywódców największych gospodarczo krajów świata o przyczynienie się do przezwyciężenia konfliktu syryjskiego na drodze dialogu i negocjacji oraz do zaniechania prób jego rozwiązania militarnego. Dodał, iż moralnym obowiązkiem wszystkich rządzących jest sprzyjanie wszelkim inicjatywom na rzecz pomocy humanitarnej dla osób cierpiących z powodu konfliktu, zarówno wewnątrz Syrii, jak i poza jej granicami. W ciągu roku Franciszek wielokrotnie zabierał w tym duchu głos w sprawie trwającej od ponad dwóch lat wojny domowej w tym kraju. Na 7 września ogłosił Dzień Postu i Modlitwy w intencji pokoju w Syrii, na Bliskim Wschodzie i na całym świecie.

10 września: Papież Franciszek odwiedził Centrum Astalli, gdzie spotkał się z uchodźcami. Ośrodek ten, położony w centrum Rzymu, tuż obok Placu Weneckiego jest siedzibą Jezuickiej Służby Uchodźcom. Wizyta była ściśle prywatna, bez udziału dziennikarzy, miała jednak wymiar poniekąd „światowy”. Dotyczyła bowiem ludzi ubiegających się o azyl, którzy przybyli z różnych krajów świata. Franciszek przyjechał do stołówki ośrodka w czasie, gdy codziennie ustawia się tam w kolejce po ciepły posiłek ponad czterystu uchodźców, by ich pozdrowić i z nimi rozmawiać.

19 września: Papież udzielił obszernego wywiadu jezuickiemu czasopismu „La Civiltà Cattolica”. Tekst ukazał się jednocześnie w 16 czasopismach tego zakonu na świecie. Franciszek zaznaczył, że przemiany w Kościele wymagają czasu. Sprecyzował jednak, że reformy strukturalne są drugorzędne. Najważniejsza jest zmiana postawy. Słudzy Ewangelii muszą umieć rozgrzać serca ludzi, dialogować z nimi, towarzyszyć im w nocy w drodze, nie gubiąc się jednak. „Lud Boży chce pasterzy, a nie urzędników” – powiedział papież. W jego przekonaniu Kościół najbardziej potrzebuje dziś umiejętności leczenia ran, okazywania bliskości. „Postrzegam Kościół jak szpital polowy po walce. Nie ma sensu pytać się ciężko rannego czy ma wysoki poziom cholesterolu bądź cukru. Trzeba leczyć jego rany. Później zajmiemy się resztą” – wyjaśnił Franciszek.

22 września: Franciszek odbył podróż apostolską na Sardynię. Podczas wizyty w Calgari papież odprawił Mszę św. przed sanktuarium Matki Bożej Bonaria, spotkał z robotnikami, przedstawicielami władz, chorymi, ubogimi, więźniami, światem kultury, młodzieżą. Była to jego druga podróż po Włoszech. „Praca to godność, to chleb i miłowanie innych” – powiedział Franciszek do świata pracy w Cagliari. Przypomniał, że są już dwa pokolenia młodych ludzi, którzy nie mają pracy. „Taki świat nie ma przyszłości, gdyż ludzie ci nie mają godności a trudno ją mieć, gdy się jest bezrobotnym” – zaznaczył papież. Podczas spotkania z młodzieżą zaapelował m. in. : „Nie bądźcie „handlarzami śmierci”, tymi, którzy sprzedają śmierć, wykorzystując to, że ludzie są smutni, nie mają nadziei ani zaufania.”

30 września: Franciszek ogłosił datę kanonizacji papieży Jana XXIII i Jana Pawła II. Obaj błogosławieni zostaną ogłoszeni świętymi podczas wspólnej uroczystości w Niedzielę Miłosierdzia Bożego 27 kwietnia 2014 r.

4 października: W liturgiczne święto św. Franciszka – głównego patrona Włoch – papież odwiedził jego miasto rodzinne, w którym Biedaczyna spędził niemal całe swoje życie. Od świtu było ono oblegane przez pielgrzymów, których – jak oceniły władze Asyżu – przybyło ponad 100 tys., wśród nich był premier Włoch Enrico Letta. Była to trzecia podróż obecnego papieża po ziemi włoskiej. Pierwszym punktem papieskiej pielgrzymki był Instytut Seraficki – ośrodek rehabilitacyjny dla dzieci i młodzieży. Ojciec Święty spotkał się tam z chorymi i niepełnosprawnymi dziećmi.

Potem w siedzibie biskupa Asyżu abp. Domenico Sorrentino papież odwiedził „Pokój obnażenia z szat”, upamiętniający gest św. Franciszka, gdy rozebrał się on przed swym ojcem Pietro di Bernardone. Zebrali się tam ubodzy, którym pomaga miejscowa Caritas. Po modlitwie przy relikwiach Biedaczyny w bazylice św. Franciszka, na placu przed świątynią odprawiono Mszę św. W kazaniu Ojciec Święty zaapelował o pokój w Ziemi Świętej, w Syrii, na Bliskim Wschodzie i na całym świecie. „Z tego Miasta Pokoju powtarzam z mocą i łagodnością miłości: szanujmy stworzenie, nie bądźmy narzędziami zniszczenia! Szanujmy każdą istotę ludzką: niech ustaną konflikty zbrojne, plamiące ziemię krwią, niech ucichnie broń a wszędzie nienawiść ustąpi miejsca miłości, zniewaga przebaczeniu a niezgoda – jedności. Usłyszmy wołanie tych, którzy płaczą, cierpią i umierają z powodu przemocy, terroryzmu i wojny, w tak bardzo umiłowanej przez świętego Franciszka Ziemi Świętej, w Syrii, na całym Bliskim Wschodzie, na całym świecie”. Na zakończenie Mszy św. papież poświęcił ofiarowaną przez region Umbria oliwę do lampy wotywnej, która pali się przed grobem Franciszka. Ponadto Franciszek zjadł obiad z ubogimi w ośrodku Caritas, spotkał się z duchowieństwem, klaryskami, z młodzieżą regionu Umbrii oraz odwiedził sanktuarium Matki Bożej w Rivotorto, gdzie znajduje się kamienna szopa (Sacro Tugurio), w której mieszkał św. Franciszek z pierwszymi towarzyszami. Była to 33. wizyta następcy św. Piotra w Asyżu, Franciszek zaś stał się 19. papieżem odwiedzającym to miasto, które jest – po Rzymie – najczęściej odwiedzanym przez papieży miejscem na świecie.

8 października: Papież ogłasza zwołanie Synodu Biskupów, które ma zająć się rodziną. III Nadzwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu, które odbyło się w Watykanie 5-19 października 2014 r. na temat: „Wyzwania duszpasterskie związane z rodziną w kontekście ewangelizacji”.

Papież i biskupi podzielą się swymi doświadczeniami i zdadzą relację o sytuacji rodziny w swych krajach. Rok później na zgromadzeniu zwyczajnym Synodu wyciągną wnioski i sformułują konkretne propozycje, wytyczając kierunki duszpasterstwa rodzin. Tym samym po raz pierwszy jedne temat będzie omawiany podczas dwóch zgromadzeń Synodu. Również po raz pierwszy poprzedzająca każde zgromadzenie konsultacja z biskupami z całego świata została rozszerzona także na wszystkich wiernych. Kwestionariusz z 38 pytaniami dotyczącymi recepcji nauczania Kościoła nt. małżeństwa i rodziny, trudności we wprowadzaniu go w życie i uwzględniania go w programach duszpasterskich, co daje obraz stanu duszpasterskiej odpowiedzi na problemy rodzin, został w wielu krajach opublikowany w internecie i każdy chętny mógł wziąć udział w konsultacji. Jej syntezę konferencje episkopatu z całego świata prześlą do Sekretariatu Synodu Biskupów do końca stycznia 2014 r. Na tej postawie powstanie dokument roboczy październikowego Zgromadzenia.

11 października: Papież spotkał się ze wspólnotą żydowską Wiecznego Miasta i władzami Związku Żydów Włoskich. „Jest czymś sprzecznym samym w sobie, aby chrześcijanin był antysemitą. Niech antysemityzm zostanie usunięty z serca i życia każdego mężczyzny i każdej kobiety!” – zaapelował Franciszek i dodał, że wspólna tragedia II wojny światowej paradoksalnie nauczyła katolików i żydów kroczenia razem. Przyjął też zaproszenie do złożenia wizyty w rzymskiej synagodze, którą wcześniej odwiedzili już papieże Jan Paweł II i Benedykt XVI.

15 października: Franciszek przyjął delegację Światowej Federacji Luterańskiej oraz członków Komisji Luterańsko-Katolickiej ds. Jedności. W związku ze zbliżającym się 500-leciem Reformacji Papież zachęcił, by katolicy i luteranie wspólnie przeprosili za wyrządzone sobie nawzajem zło, a także by wspólnie cieszyli się „z tęsknoty za jednością, jaką Pan obudził w naszych sercach i która pozwala nam spoglądać w przyszłość z nadzieją”. Przypomniał, że jedność chrześcijan jest nie tyle owocem ludzkich wysiłków, ile działania Ducha Świętego, dlatego dialogowi teologicznemu musi towarzyszyć nieustanna modlitwa.

14 listopada: Franciszek złożył wizytę prezydentowi Włoch Giorgio Napolitano w jego rezydencji na Kwirynale. „Trzeba zintensyfikować wysiłki na rzecz łagodzenia skutków kryzysu oraz dostrzeżenia i umocnienia wszelkich oznak nadziei” – powiedział papież. W sposób szczególny wezwał do wsparcia rodziny, która powinna być doceniona, dowartościowana i chroniona ze względu na swój wyjątkowy i niezastąpiony wkład w formowanie człowieka. Była to piąta wizyta papieża na Kwirynale od powstania 2 czerwca 1946 r. Republiki Włoskiej.

21 listopada: Spotkanie papieża z patriarchami katolickich Kościołów wschodnich. Głównym przedmiotem obrad była wymiana informacji i opinii o sytuacji chrześcijan Bliskiego Wschodu, zagrożonych wojnami i narastającym fundamentalizmem islamskim. Pierwsze takie spotkanie odbyło się za pontyfikatu Benedykta XVI w 2009 r., a jego owocem była zapowiedź zwołania Zgromadzenia Synodu Biskupów dla Bliskiego Wschodu.

24 listopada: Zakończenie Roku Wiary. Po raz pierwszy publicznie zostały wystawione relikwie św. Piotra. – Jezus stoi w centrum historii – mówił papież podczas Mszy św. na placu św. Piotra. Na zakończenie Franciszek przekazał przedstawicielom Kościoła swoją pierwszą adhortację apostolską „Evangelii gaudium” (Radość Ewangelii). Po Roku św. Pawła (2008/2009) i Roku Kapłańskim (2009/2010) Rok Wiary był trzecią tego typu inicjatywą Benedykta XVI, który zapoczątkował go 11 października 2011 r. Przez 13 miesięcy ponad 8,5 mln katolików z całego świata pielgrzymowało z tej okazji do Rzymu. Na obchody Roku Wiary złożyło się szereg spotkań m.in. z seminarzystami, młodzieżą, ruchami kościelnymi i stowarzyszeniami, rodzinami oraz liturgii, pielgrzymek, kongresów, koncertów, wystaw. Według zamierzeń Benedykta XVI, Rok Wiary miał być okazją do autentycznego i nowego nawrócenia do Chrystusa oraz zaangażowania misyjnego na rzecz nowej ewangelizacji. Miał rozbudzić w wierzących dążenie do osobistego spotkania z Chrystusem oraz do wyznawania wiary w jej pełni, z ufnością i nadzieją.

25 listopada: Prezydent Rosji u papieża. Władimir Putin rozmawiał z Franciszkiem m.in. o życiu wspólnoty katolickiej w Rosji oraz o sytuacji na Bliskim Wschodzie, a zwłaszcza o konflikcie w Syrii. Wskazano na pilną potrzebę powstrzymania przemocy oraz niesienia niezbędnej dla mieszkańców pomocy humanitarnej, a także promowania konkretnych inicjatyw na rzecz pokojowego rozwiązania konfliktu, aby zwyciężyła droga negocjacji i zaangażowania różnych elementów składowych etnicznych i religijnych, uznając ich istotną rolę w społeczeństwie. Putin nie zaprosił papieża do złożenia wizyty w Rosji.

26 listopada: Prezentacja adhortacji „Evangelii gaudium”. Stanowi ona podsumowanie zgromadzenia zwyczajnego Synodu Biskupów nt. nowej ewangelizacji, jakie odbyło się w Watykanie w dniach 7-28 października 2012 r. Zarazem jest to dokument programowy pontyfikatu Franciszka, o czym pisze w niej sam papież. „Marzę o wyborze misyjnym zdolnym przemienić wszystko, aby zwyczaje, style, rozkład zajęć, język i wszystkie struktury kościelne stały się odpowiednim kanałem bardziej do ewangelizowania dzisiejszego świata niż do zachowania stanu rzeczy” – wyznaje Franciszek. Kościół ma być w „permanentnym stanie misji”. Wymaga to rezygnacji z wygodnego przekonania, że „zawsze się tak robiło”. Za każdym bowiem razem, „gdy staramy się powrócić do źródeł i odzyskać pierwotną świeżość Ewangelii, pojawiają się nowe drogi, twórcze metody, inne formy wyrazu, bardziej wymowne znaki, słowa zawierające nowy sens dla dzisiejszego świata”. Franciszek postuluje, by od ołtarza mówiło się bardziej o łasce niż o prawie, bardziej o Jezusie niż o Kościele, bardziej o słowie Bożym niż o papieżu… Chodzi mu o wyrażanie niezmiennych prawd w sposób pozwalający przylgnąć do nich sercem. Wszelkie struktury kościelne mają stać się bardziej misyjne. Dlatego papież zachęca je „do wejścia w zdecydowany proces rozeznania, oczyszczenia i reformy”. Także papiestwo i centralne struktury Kościoła powszechnego są wezwane do tego nawrócenia. Franciszek ponawia więc prośbę bł. Jana Pawła II o pomoc w znalezieniu nowego sposobu sprawowania prymatu.

5 grudnia: Powstanie Komisja ds. Ochrony Dzieci przed nadużyciami seksualnymi ze strony duchownych. Będzie ona doradzać papieżowi w sprawie zaangażowania Stolicy Apostolskiej w ochronę dzieci i duszpasterską troskę o ofiary nadużyć. Zapowiedział to kard. Sean O’Malley po spotkaniu ośmioosobowej Rady Kardynałów.

9 grudnia: Papież ogłosił kampanię walki z głodem na świecie. Rozpoczęła ją Caritas Internationalis w Międzynarodowym Dniu Praw Człowieka. Przebiegać ona będzie pod hasłem: „Jedna rodzina ludzka – żywność dla wszystkich”. W nagranym z tej okazji przesłaniu wideo za światowy skandal Franciszek uznał fakt, że wciąż około miliarda ludzi cierpi głód. „Nie możemy odwracać się plecami, udając że ten problem nie istnieje. Żywność dostępna na świecie wystarczyłaby do nakarmienia każdego” – stwierdził papież. Wezwał do modlitwy o „łaskę ujrzenia świata, w którym nikt będzie już musiał umierać z głodu”.

11 grudnia: Franciszek Człowiekiem Roku 2013 amerykańskiego tygodnika „Time”. Wybór uzasadniono tym, że rzadko który „gracz na scenie światowej” tak szybko przyciąga uwagę ludzi młodych i starych, wierzących i cyników, jak stało się to w przypadku papieża. W dziewięć miesięcy od swego wyboru stanął w centrum centralnych dysput naszych czasów dotyczących bogactwa i ubóstwo, uczciwości i sprawiedliwości, przejrzystości, nowoczesności, globalizacji, roli kobiet, natury małżeństwa, czy pokus władzy. W czasach, gdy doświadcza się ograniczeń przywództwa w tak wielu miejscach, człowiek bez armii i broni, nie posiadający królestw, poza niewielkim terenem w środku Rzymu, ale ze stojącym za nim ogromnym bogactwem i ciężarem historii rzuca wyzwanie. Świat staje się coraz mniejszy, pojedyncze głosy są coraz głośniejsze; a dzięki technologia jego głos dociera aż po krańce ziemi. Kiedy całuje twarz człowieka zniekształconego lub myje nogi muzułmanki, to obraz taki wykracza daleko poza granice Kościoła katolickiego. W 1994 r. tytułem Człowieka Roku został wyróżniony bł. Jan Paweł II.

15 grudnia: Wywiad papieża dla włoskiego dziennika „La Stampa”. „Dajcie jeść głodnym. Niech Boże Narodzenie otrząśnie nas z obojętności” – wezwał Franciszek. Przyznał, że jego „nauczycielem życia” był rosyjski pisarz Fiodor Dostojewski. Podkreślił, że ekumenizm jest dla niego priorytetem, zaś „polityka jest szlachetna, jest jedną z najwznioślejszych form miłości, jak mawiał Paweł VI. Brudzimy ją, gdy wykorzystujemy ją do swych interesów”.

24 grudnia: Franciszek w Bazylice św. Piotra w Wigilię Bożego Narodzenia przewodniczył pierwszej Pasterce jako papież. „Nie lękajcie się! Nasz Ojciec jest cierpliwy, kocha nas, daje nam Jezusa, aby prowadzić nas na drodze do ziemi obiecanej” – powiedział. W homilii papież rozważał tajemnicę: „wędrówki i widzenia”, „światła i ciemności”. „Jeśli kochamy Boga i bliźniego, to chodzimy w światłości, ale jeśli nasze serce się zamyka, jeśli zwyciężają w nas pycha, fałsz, poszukiwanie własnego interesu, to wtedy ciemności zstępują w nasze wnętrze i wokół nas” – powiedział papież. Wraz z papieżem liturgię koncelebrowali po łacinie kardynałowie i biskupi z Kurii Rzymskiej.

25 grudnia: Franciszek w uroczystość Narodzenia Pańskiego z balkonu Bazyliki św. Piotra udzielił błogosławieństwa „Urbi et Orbi (Mistu i Światu). Mówiąc o pokoju wskazał, że „prawdziwy pokój nie jest równowagą między przeciwnymi siłami”, nie jest też „piękną «fasadą», za którą kryją się spory i podziały”. Pokój jest codziennym zaangażowaniem w oparciu o łaskę, jaką Bóg nam dał w Jezusie Chrystusie. Zaapelował o przerwanie konfliktu w Syrii i pokój w Republiki Środkowoafrykańskiej, Sudanie Południowym i Ziemi Świętej.

27 grudnia: Papieski profil @Pontifex jest obserwowany już przez 11 milionów użytkowników Twittera. Najwięcej internautów śledzi wpisy po hiszpańsku (4,4 mln) i po angielsku (3, 4 mln), a po polsku – 158 tys. Dzięki retweetowaniu, czyli przesłaniu dalej do innych użytkowników, słowa Franciszka trafiają do 60 mln osób.

2014

1 stycznia: Papież Franciszek w pierwszy dzień Nowego Roku przewodniczył Eucharystii w bazylice św. Piotra w Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi i wystosował orędzie na Światowy Dzień Pokoju, który jest obchodzony w Nowy Rok. Nawiązuje w nim do tych słów wypowiedzianych wkrótce po swoim wyborze na Stolicę Piotrową: „Braterstwo podstawą i drogą do pokoju”.

6 stycznia: Papież Franciszek odprawił Mszę św. bazylice św. Piotra w Uroczystość Objawienia Pańskiego. Niech przykład Mędrców ze Wschodu pomaga nam podążać za wielkimi pragnieniami serca, zafascynować się tym, co jest dobre, prawdziwe, piękne i Bogiem, który jest tym wszystkim w sposób zawsze większy! Niech nas też nauczą, abyśmy nie dali się zwieść pozorom, ale podążali do Betlejem, gdzie w prostocie domu na peryferiach, między matką a ojcem pełnymi miłości i wiary jaśnieje Słońce, które wzeszło z Wysoka, Król Wszechświata – zachęcił papież w homilii.

12 stycznia: Papież Franciszek w Uroczystość Chrztu Pańskiego papież Franciszek ochrzcił w Kaplicy Sykstyńskiej 32 dzieci, wśród nich córkę pary, która nie ma ślubu kościelnego. W kazaniu mówił, że chór płaczących dzieci jest piękny i zachęcał kobiety, by nakarmiły je, jeśli są głodne.

12 stycznia: Podczas modlitwy Anioł Pański papież ogłosi nazwiska 19 nowych kardynałów, którzy zostaną nimi na konsystorzu 22 lutego.

13 stycznia: Spotkanie Franciszka z korpusem dyplomatycznym akredytowanym przy Stolicy Apostolskiej. W przemówieniu papież zwrócił uwagę na konieczność popierania rodziny, budowania kultury spotkania, troski o ubogich i uchodźców, poszanowanie godności każdego człowieka a także środowiska naturalnego.

13 stycznia: Franciszek skierował list do hierarchów, którzy 22 lutego otrzymają biret kardynalski. „Przyjmij tę nominację sercem prostym i pokornym. I chociaż powinieneś ją przyjąć z radością, spraw, aby uczucie to było dalekie od wszelkiego wyrazu światowości, wszelkiego świętowania obcego ewangelicznemu duchowi prostoty, umiarkowania i ubóstwa – napisał papież.

24 stycznia: Papież Franciszek spotkał się na audiencji ogólnej z prezydentem Francji François Hollandem. Rozmawiano m. in. o wkładzie religii w dobro wspólne Prezydent Francji przybył do Watykanu z „wizytą państwową”. Na zakończenie spotkania z Franciszkiem Hollande zapewnił papieża, że „zawsze jest mile widziany we Francji”.

25 stycznia: Nieszpory w Święto Nawrócenia św. Pawła i na zakończenie 47. Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan pod przewodnictwem Franciszka. Papież zaapelował o to, by nie uważać podziałów w Kościele za zjawisko naturalne i nieuniknione a także o zgodne proszenie Chrystusa, by wszyscy mogli podążać ku jedności, której On pragnie Sprawowane one były w rzymskiej bazylice św. Pawła za Murami. Wzięli w nich udział przedstawiciele innych Kościołów i wspólnot chrześcijańskich Wiecznego Miasta. Tydzień przebiegał pod hasłem: „Czyż Chrystus jest podzielony?”.

1-8 lutego: Wizyta ad limina Apostolorum polskich biskupów w Watykanie i spotkania z papieżem Franciszkiem.

17-19 lutego: Odbyła się trzecia narada Rada Kardynałów pod przewodnictwem papieża Franciszka. W trakcie obrad omawiano kwestie administracyjno-gospodarcze i finansowe, w tym restrukturyzację Instytutu Dzieł Religijnych tzw. „banku watykańskiego”.

20-21 lutego: Pod przewodnictwem papieża Franciszka obradował konsystorz nadzwyczajny Kolegium Kardynalskiego. Głównym przedmiotem obrad kwestie małżeństwa i rodziny. „Oczekuje się od nas uznania jak pięknie, prawdziwie i dobrze tworzyć rodzinę, być dziś rodziną; jak bardzo jest ona niezbędna dla życia świata, dla przyszłości ludzkości. Oczekuje się od nas, byśmy uwydatnili wspaniały plan Boga w odniesieniu do rodziny i dopomogli małżonkom w radosnym wprowadzaniu go w życie we własnej rzeczywistości, wspierając ich w tak wielu trudnościach” – powiedział papież rozpoczynając obrady, w których wzięło udział 150 kardynałów.

22 lutego: Pod przewodnictwem papieża Franciszka w bazylice św. Piotra odbył się konsystorz z okazji nadania godności kardynalskiej 19 purpuratom. 18 dostojników otrzymało podczas uroczystości biret, zaś jeden z kardynałów Loris Capovilla otrzymał kardynalskie insygnia od wysłannika papieża w miejscu zamieszkania w Sotto il Monte. Podczas uroczystości obecny był papież senior Benedykt XVI. Była to pierwsza uroczystość religijna z obecnością dwóch papieży – urzędującego i seniora.

23 lutego: Franciszek w bazylice św. Piotra przewodniczył Mszy św. z nowymi członkami Kolegium Kardynalskiego. W homilii papież wskazał na konieczność gorliwego świadectwa świętości i zaapelował o unikanie nawyków i zachowań dworskich oraz troskę o „najmniejszych z braci”.

24 lutego: Franciszek na mocy Listu Apostolskiego w formie Motu Proprio „Fidelis dispensator et prudens” ustanowił nową strukturę koordynującą sprawy gospodarcze i administracyjne Stolicy Apostolskiej i Państwa Watykańskiego. Jest to Sekretariat ds. Gospodarczych, na którego czele stanie dotychczasowy arcybiskup Sydney kard. George Pell.

5 marca: Franciszek w bazylice św. Sabiny w Rzymie przewodniczył Mszy św. w Środę Popielcową, która rozpoczyna Wielki Post. „Rozpoczynający się dzisiaj Wielki Post oznacza wyruszenie w drogę duchową, której trzema istotnymi elementami są modlitwa, post i jałmużna – powiedział papież w kazaniu.

8 marca: Franciszek mianował 15 członków nowej Rady do spraw Ekonomicznych powołanej w ramach reformy watykańskich finansów i która ma decydować o całej polityce ekonomicznej. W jej skład weszło ośmiu kardynałów, a jej koordynatorem został arcybiskup Monachium i Frzyzngi kard. Reinhard Marx, który należy także do ośmioosobowej Rady Kardynałów

9-14 marca: Z udziałem Franciszka odbywają się w domu rekolekcyjnym paulistów „Casa Divin Maestro” w oddalonej o 30 km od Wiecznego Miasta Ariccii rekolekcje wielkopostne dla Kurii Rzymskiej. Konferencje głosi ks. prałat Angelo De Donatis z diecezji rzymskiej.

16 marca: Franciszek odwiedził rzymską parafię pw. Matki Bożej Modlitwy. W kazaniu papież zachęcił parafian do słuchania i wpatrywania się w Jezusa oraz nie wstydzenia się wiary. Była to piąta wizyta w parafii Wiecznego Miasta, do której przybył obecny Biskup Rzymu w ciągu minionego roku od swego wyboru na Stolicę Piotrową. W programie czterogodzinnej wizyty znalazły się spotkania z chorymi, dużą grupą dzieci i młodzieżą oraz wspólnotami neokatechumenalnymi. Franciszek wyspowiadał też kilka osób i odprawił Mszę św. we wspólnocie parafialnej.

22 marca: Franciszek utworzył Komisję ds. Ochrony Małoletnich. Ma ona doradzać papieżowi w sprawach dotyczących zaangażowania Stolicy Apostolskiej w ochronę dzieci i młodzieży oraz opieki duszpasterskiej nad ofiarami nadużyć seksualnych, jakich dopuścili się duchowni. Wśród jej członków są dwie ofiary nadużyć: Marie Collins z Irlandii i Peter Saunders z Wielkiej Brytanii, a także była polska premier Hanna Suchocka.

27 marca: Franciszek przyjął na audiencji prezydenta USA Baracka Obamę. Podczas rozmowy obaj wskazali na konieczność przestrzegania prawa humanitarnego i międzynarodowego w strefach konfliktów, a także podejmowania negocjacji między zaangażowanymi w nie stronami.

3 kwietnia: Franciszek przyjął królową Elżbietę II, najwyższego zwierzchnika Kościoła Anglii, a zarazem protektora Szkockiego Kościoła Prezbiteriańskiego.

6 kwietnia: Franciszek odwiedził parafię św. Grzegorza Wielkiego. Znajduje się ona w dzielnicy Magliana w południowo-zachodniej części Rzymu, W programie czterogodzinnej wizyty znalazły się spotkania z niepełnosprawnymi, bezrobotnymi oraz z osobami samotnymi i w podeszłym wieku. Papież rozmawiał z ludźmi uzależnionymi, którzy próbują wyjść z nałogu. „Jak myślicie, gdzie znajduje się Boga? W kościele? Nie, podstawowym miejscem jest wasza słabość” – powiedział papież do byłych narkomanów.

7 kwietnia: Papież potwierdził, że Instytut Dzieł Religijnych – IOR, zwany „watykańskim bankiem” nadal będzie istniał, wypracowując zysk przeznaczany na pomoc ubogim i szerzenie wiary na świecie. Kard. Reinhard Marx, kierujący Radą ds. Gospodarczych zapowiedział on, że „prawdziwym bankiem watykańskim” będzie od tej pory Administracja Dóbr Stolicy Apostolskiej (APSA).

19 kwietnia: Franciszek przewodniczył w Wielką Sobotę późnym wieczorem w Bazylice św. Piotra liturgii Wigilii Paschalnej. Papież zachęcał do „powrotu do Galilei” aby zobaczyć Jezusa zmartwychwstałego i stać się świadkami Jego zmartwychwstania. „To nie jest krok wstecz, to nie jest nostalgia. Jest to powrót do pierwszej miłości, aby otrzymać ogień, który Jezus zapalił w świecie i zanieść go wszystkim, aż po krańce ziemi” – mówił papież. W czasie Liturgii Sakramentów Ojciec Święty udzielił sakramentów chrztu, komunii św. i bierzmowania dziesięciu katechumenom. Połowa z nich to byli Włosi, a pozostali pochodzili z Białorusi, Francji, Libanu, Senegalu i Wietnamu.

20 kwietnia: W Niedzielę Wielkanocną na placu św. Piotra papież Franciszek odprawił Mszę św. Zmartwychwstania Pańskiego. Obecni byli liczni kardynałowie, biskupi i księża, a cały dziedziniec przed bazyliką św. Piotra wypełniły tłumy wiernych z Rzymu i pielgrzymów z całego świata. W czasie tej liturgii Ojciec Święty nie powiedział kazania, gdyż bezpośrednio po niej wygłosi orędzie wielkanocne i udzieli świątecznego błogosławieństwa „Urbi et Orbi” (Miastu i Światu). „Chodźcie i zobaczcie!” – zachęcał papież słowami Ewangelii wszystkich wiernych do głębokiego przeżycia radosnej wiadomości o zmartwychwstaniu Pana Jezusa. W orędziu wielkanocnym wygłoszonym z Loggii Błogosławieństw bazyliki św. Piotra, Ojciec Święty odniósł się do sytuacji w najbardziej zapalnych punktach świata, prosząc dla nich o pokój i pojednanie. Udzielił też świątecznego błogosławieństwa „Urbi et Orbi” (Miastu i Światu)

24 kwietnia: Franciszek odwiedził kościół św. Ignacego w Rzymie. Podczas Mszy św. dziękczynnej za kanonizację portugalskiego jezuity św. Józef de Anchieta papież podkreślił, że święty promieniując radością przyciągał do Chrystusa. W Eucharystii wzięło udział wielu kardynałów i biskupów pochodzących z Brazylii gdzie nowy święty był misjonarzem, Ameryki Łacińskiej a także należących do Towarzystwa Jezusowego.

24 kwietnia: Przed kanonizacją Jana Pawła II Franciszek zwrócił się do jego rodaków za pośrednictwem Polskiego Radia i Telewizji Polskiej. – Dziękuję narodowi polskiemu i Kościołowi w Polsce za dar Jana Pawła II – oświadczył papież. Zapowiedział swój przyjazd do Polski w 2016 r. na obchody Światowego Dnia Młodzieży.

27 kwietnia: Franciszek kanonizował papieży Jana XXIII i Jana Pawła II. Zgromadziła ona w Watykanie 800 tys. pielgrzymów z całego świata. Mszę kanonizacyjną z papieżem odprawiał m.in. papież senior Benedykt XVI, dlatego włoska prasa pisała o „dniu czterech papieży”. W koncelebrze uczestniczyło ok. 150 kardynałów i 1000 biskupów, wśród nich ok. 70 z Polski, oraz 6 tys. księży. Obecne były 93 oficjalne delegacje państwowe. Polskę reprezentował prezydent Bronisław Komorowski, którego dzień wcześniej przyjął Franciszek.

4 maja: Franciszek odwiedził polski kościół w Rzymie. Msza, jaką papież odprawił w kościele św. Stanisława, była dziękczynieniem za kanonizację Jana Pawła II. Jednocześnie była to jedna z ośmiu tegorocznych wizyt biskupa Rzymu w parafiach Wiecznego Miasta.

8 maja: Franciszek przyjął katoliosa Karekina II, zwierzchnika Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego.

24-26 maja: Franciszek odbył pielgrzymkę do Jordanii, Palestyny i Izraela. Złożyły się na nią m.in. liczne spotkania międzyreligijne i ekumeniczne oraz dwie wielkie Msze św.: w Ammanie 24 maja i dzień później w Betlejem. Hasłem pielgrzymki były słowa: „Ut unum sint” – „Aby byli jedno”, a jej głównym celem upamiętnienie 50. rocznicy historycznego spotkania papieża Pawła VI i prawosławnego patriarchy Konstantynopola Atenagorasa w Jerozolimie. Wspólną podróż zaproponował Franciszkowi obecny prawosławny patriarcha ekumeniczny Bartłomiej. Zdominowały ją w dużej mierze kwestie pokoju na Bliskim Wschodzie, ze szczególnym uwzględnieniem konfliktu izraelsko-palestyńskiego, wojny domowej w Syrii i problemu milionów uchodźców w tym regionie świata. Doniesienia medialne skupiły się na skierowanej do prezydentów Palestyny i Izraela propozycji Franciszka, by spotkać się wspólnie w Watykanie na modlitwie o pokój. Z kolei aszkenazyjski wielki rabin Izraela Dawid Lau poprosił papieża o zwołanie spotkania przywódców religijnych świata w celu potępienia przemocy w imię religii.
Franciszek był czwartym papieżem odwiedzającym ojczyznę Jezusa.

5 czerwca: Spotkanie modlitewne w intencji pokoju na Bliskim Wschodzie i na świecie. Odbyło się ono w Ogrodach Watykańskich z udziałem papieża Franciszka, prezydentów Izraela – Szymona Peresa, i Autonomii Palestyńskiej – Mahmuda Abbasa, oraz prawosławnego patriarchy Konstantynopola Bartłomieja. – Jest to spotkanie, które odpowiada na żarliwe pragnienie wszystkich tęskniących za pokojem i marzących o świecie, w którym ludzie mogą żyć jak bracia, a nie jak przeciwnicy i nieprzyjaciele – stwierdził Franciszek. Podkreślił, że ofiary konfliktów i przyszłe pokolenia domagają się od odpowiedzialnych za świat współczesny „odwagi pokoju”. Wskazał, że ludzkie siły w tym dziele nie wystarczają i trzeba prosić Boga o pomoc w przełamaniu spirali nienawiści i przemocy. – Ale by wypowiedzieć słowo „brat”, wszyscy musimy podnieść oczy do nieba i rozpoznać siebie jako dzieci jednego, tego samego Ojca – powiedział papież.

15 czerwca: Franciszek odwiedził rzymską siedzibę Wspólnoty św. Idziego, która od lat wspiera ludzi znajdujących się na marginesie społeczeństwa. Pomaga ona zarówno Włochom, jak i cudzoziemcom. Papież przyjechał na plac św. Kaliksta, skąd przeszedł na plac Santa Maria in Trastevere, gdzie czekało na niego 15 tys. imigrantów, bezdomnych, Romów, osób starszych, niepełnosprawnych, młodzież i dzieci, którym pomaga wspólnota. Franciszek mówiąc o „kulturze odrzucenia”, wskazał, że światowa gospodarka zamiast człowieka stawia w swym centrum ubóstwiony pieniądz. Powiedział też, że „Europa jest zmęczona” i „nie wie, co robić”. Trzeba jej pomóc się odmłodzić, odnaleźć własne korzenie.

16 czerwca: Franciszka przyjął na audiencji prymasa anglikańskiego Kościoła Anglii abp Justin Welby z Canterbury.

21 czerwca: Franciszek odwiedził diecezję Cassano all’Jonio w Kalabrii na południu Włoch. W centrum wizyty papieskiej znaleźli się ubodzy, chorzy i potrzebujący. Papież odwiedził miejscowe więzienie, spotkał się m.in. z kapłanami oraz z osobami terminalnie chorymi i ich rodzinami, a także z pomagającym im personelem medycznym oraz odprawił Mszę św. z udziałem 100 tys. osób. – Ci, którzy w swym życiu obrali tę drogę, drogę zła – jakimi są mafiozi – nie są w komunii z Bogiem, są ekskomunikowani – powiedział Ojciec Święty w Sibari na zakończenie wizyty. Stanowczo potępił mającą swoje korzenie w tym regionie Włoch „Ndranghetę” – najpotężniejszą organizacją przestępczą w tym kraju.

29 czerwca: Franciszek podczas Mszy św. w Bazylice Watykańskiej z okazji uroczystości świętych Apostołów Piotra i Pawła wręczył paliusze 24 arcybiskupom metropolitom, w tym arcybiskupowi metropolicie gnieźnieńskiemu, prymasowi Polski abp Wojciechowi Polakowi.

26 lipca: Ponad 200 tys. osób wzięło udział w Mszy św. pod przewodnictwem Franciszka w Casercie, w południowowłoskim regionie Kampania. We wspomnienie patronki diecezji św. Anny Eucharystia sprawowana była na placu przed słynnym Pałacem Królewskim, który był letnią rezydencją władców Neapolu. Caserta i okolice to teren trudny socjalnie i duszpastersko. Mocno odczuwalne są tam wpływy camorry, czyli jednego z odłamów mafii. Poważnym problemem są znajdujące się w jej rękach nielegalne składowiska odpadów, także radioaktywnych, co skutkuje dużo większą niż w innych regionach Włoch ilością chorób nowotworowych. Casertę popularnie nazywa się sypialnią Neapolu i „ziemią wyklętą z powodu feudalnej polityki lokalnych władz”.

13-18 sierpnia: Franciszek przebywał z wizytą apostolską w Korei Południowej. Złożyło się na nią m. in.: spotkanie z tysiącami młodych katolików z ponad 20 krajów na VI Azjatyckim Dniu Młodzieży oraz beatyfikacja 124 męczenników koreańskich z udziałem miliona wiernych. Jej hasłem były słowa zaczerpnięte z Księgi Izajasza (60, 1): „Powstań, świeć!” Pierwszego dnia wizyty Franciszek spotkał się z członkami Konferencji Biskupów Katolickich Korei. W przemówieniu wezwał ich do czerpania duchowych sił z bogatego dziedzictwa przeszłości oraz troski o świętość, miłość braterską i gorliwość misyjną. Msza św. w uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny na Stadionie Pucharu Świata w Daejeon oraz modlitwa i spotkanie z młodymi katolikami Azji w sanktuarium Męczenników Koreańskich w Solmoe były najważniejszymi wydarzeniami drugiego dnia wizyty. 15 sierpnia Korea obchodziła także święto narodowe – Dzień Wyzwolenia, upamiętniający zakończenie 35-letniego okresu kolonialnego panowania Japończyków. Spotkanie z niepełnosprawnymi w ośrodku Dom Nadziei i modlitwa na terenie znajdującego się tam Ogrodu Dzieci Abortowanych w Kkottongnae, spotkania z osobami konsekrowanymi i Katolicką Radą Apostolstwa Świeckich złożyły się 16 sierpnia na trzeci dzień pielgrzymki. – Świadectwo męczenników, którzy spotkali Chrystusa dzięki swojej ciekawości intelektualnej i poszukiwaniu prawdy religijnej, przypomina o znaczeniu, godności i pięknie powołania laikatu. Ma on być w świecie zaczynem świętości i prawdy: solą ziemi i światłem świata – mówił papież podczas Mszy św. beatyfikacyjnej przed Bramą Gwanghwamun w Seulu. Spotkanie z biskupami Azji oraz Msza św. na zakończenie VI Azjatyckiego Dnia Młodzieży w Haemi w pobliżu Seosan złożyły się na czwarty dzień pielgrzymki – 17 sierpnia. Z kolei sprawowana ze wszystkimi biskupami koreańskimi Msza św. 18 sierpnia w intencji pokoju i pojednania w tym kraju była ostatnim, a także kulminacyjnym punktem wizyty. Papież mówił o potrzebie nawrócenia oraz zdecydowanego odrzucenia mentalności ukształtowanej przez podejrzliwość, konfrontację i współzawodnictwo. Wizyta w Korei była trzecią podróżą zagraniczną papieża Franciszka i pierwszą na kontynent azjatycki.

13 września: Franciszek odprawił Mszę św. w mauzoleum w Fogliano di Redipulgia w intencji ofiar I wojny światowej i konfliktów zbrojnych toczących się obecnie na świecie. Zaapelował o nawrócenie serc i przejście od chciwości, nietolerancji, żądzy władzy do opłakiwania wszystkich ofiar szaleństwa wojny. Na tamtejszym cmentarzu pochowano ponad 100 tysięcy żołnierzy włoskich poległych w I wojnie światowej podczas krwawych walk nad Soczą. Wcześniej Ojciec Święty samotnie modlił się na pobliskim cmentarzu żołnierzy austriacko-węgierskich, ówczesnych wrogów Włoch, i złożył tam wiązankę kwiatów. W roku 2014 r. obchodzono 100. rocznicę wybuchu I wojny światowej.

21 września: Franciszek odbył pielgrzymkę do Albanii. Trwała ona 11 godzin i ograniczyła się do stołecznej Tirany i wioski Bubq. Jej hasłem były słowa: „Wspólnie z Bogiem ku nadziei, która nie zawodzi”. Na wizytę złożyły się: Msza św. z udziałem setek tysięcy Albańczyków na placu bł. Matki Teresy z Kalkuty w Tiranie, spotkania z prezydentem i władzami kraju, z przedstawicielami innych religii i wyznań chrześcijańskich w gmachu Uniwersytetu Katolickiego Matki Bożej Dobrej Rady, nieszpory w katedrze św. Pawła z udziałem kapłanów, zakonników i zakonnic, seminarzystów i świeckich z ruchów katolickich oraz w kościele ośrodka Betania z dziećmi i przedstawicielami podopiecznych innych ośrodków charytatywnych. Podczas pielgrzymki Franciszek przypomniał, że Albania jest ojczyzną ludzi bohaterskich, którzy oddawali życie za niepodległość, oraz męczenników, którzy dawali świadectwo swej wiary w trudnych czasach komunistycznych prześladowań. Była to piąta podróż zagraniczna Franciszka od początku pontyfikatu i pierwsza do kraju europejskiego.

2 października: Franciszek przyjął patriarchę Asyryjskiego Kościoła Wschodu Mar Dinkha IV.

5-19 października: Pod przewodnictwem Franciszka odbyło się w Watykanie III Nadzwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów. jego tematem były „Wyzwania duszpasterskie związane z rodziną w kontekście ewangelizacji”. Uczestniczył w nim m.in. przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki. Ożywioną dyskusję wzbudziła kwestia dopuszczenia – pod określonymi warunkami – osób rozwiedzionych, które zawarły nowe cywilne związki małżeńskie, do komunii św., a także propozycje sposobów traktowania osób homoseksualnych w Kościele. Dotyczące tych spraw trzy punkty relacji końcowej („Relatio Synodi”), podsumowującej w 62 punktach dwutygodniową dyskusję, nie uzyskały dwóch trzecich głosów uczestników zgromadzenia. Podczas obrad – komentował sekretarz specjalny zgromadzenia abp Bruno Forte – „panowała wielka wolność słowa, wyrażano różne akcenty i stanowiska. Ale wszyscy jesteśmy pasterzami i dążymy do dobra ludzi, wszyscy troszczymy się o połączenie doktryny i miłosierdzia, bez popadania w rygoryzm albo pobłażliwość – pokusy, o których mówił papież w końcowym przemówieniu”.

19 października: Franciszek beatyfikował w Watykanie papieża Pawła VI. W uroczystości wziął udział papież senior Benedykt XVI, który jest jednym z trzech nadal żyjących kardynałów mianowanych przez Pawła VI. Na ołtarz przyniesiono relikwie nowego błogosławionego – krew, która ściśle zespoliła się z podkoszulką papieża podczas zamachu na jego życie na lotnisku w Manili. 27 listopada 1970 r. przebrany za księdza boliwijski malarz ranił Pawła VI kordzikiem w pierś w chwili, gdy Ojciec Święty wysiadał z samolotu. Rana nie była jednak ciężka i papież zdecydował się kontynuować swoją podróż apostolską. Bł. Paweł VI, który rządził Kościołem w latach 1963-1978, jest 90. papieżem wyniesionym na ołtarze. Oprócz 80 świętych jest 10 błogosławionych biskupów Rzymu spośród 264, jakich miał Kościół katolicki.

30 października: Franciszek spotkał się ze starokatolickimi biskupami należącymi do Unii Utrechckiej. Było to pierwsze w historii spotkania biskupa Rzymu z hierarchami tego Kościoła.

6 listopada: Franciszek przyjął delegację Światowego Aliansu Ewangelicznego.

23 listopada: Z udziałem tysięcy wiernych podczas pontyfikalnej Mszy św. na Placu św. Piotra Franciszek ogłosił świętymi sześcioro błogosławionych. W gronie znalazło się czterech Włochów: Jan Antoni (Giovanni Antonio) Farina, Ludwik z Casorii (Arcangelo Palmentieri), Mikołaj z Longobardi, Amat Ronconi, i dwie osoby z Indii: Cyriak Eliasz Chavara od Świętej Rodziny i Eufrazja (Rose) Eluvathingal od Świętego Serca. „Zbawienie zaczyna się nie od wyznania królewskiej godności Chrystusa, ale od naśladowania dzieł miłosierdzia, przez które urzeczywistnił On królestwo Boże” – powiedział papież w homilii, nawiązując do obchodzonej tego dnia uroczystości Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata.

25 listopada: Franciszek odwiedził dwie najważniejsze instytucje polityczne Europy: Parlament Europejski oraz Radę Europy w Strasburgu. Wygłosił dwa ważne przemówienia dotyczące stanu obecnego i przyszłości naszego kontynentu, które spotkały się z entuzjazmem i odbiły się szerokim echem. – Nadeszła pora, aby wspólnie budować Europę, która nie obraca się wokół gospodarki, ale wokół świętości osoby ludzkiej – powiedział papież w Parlamencie Europejskim. Z kolei w siedzibie Rady Europy życzył, aby Europa odkryła na nowo swoje historyczne dziedzictwo i głębię swych korzeni, odnalazła młodość ducha, która uczyniła ją owocną i wielką.

28-30 listopada: Franciszek złożył trzydniową wizytę apostolską w Turcji. Papież odwiedził Ankarę i Stambuł. Ojciec Święty przewodniczył katolickiej delegacji na uroczystości ku czci św. Andrzeja – patrona patriarchatu Konstantynopola. Podczas wizyty papież wezwał do przeciwstawienia fanatyzmowi i fundamentalizmowi – solidarności wszystkich wierzących w Boga. Spotkał się też z młodymi uchodźcami z Iraku, Syrii oraz z różnych krajów Bliskiego Wschodu i Afryki. – Aby osiągnąć upragniony cel pełnej jedności, Kościół katolicki nie zamierza narzucać żadnych wymogów poza wyznawaniem wspólnej wiary (…). Jedyną rzeczą, do jakiej dążę jako biskup Rzymu, jest „Kościół, który przewodzi w miłości”, jest komunia z Kościołami prawosławnymi – powiedział papież 30 listopada podczas prawosławnej Boskiej Liturgii, sprawowanej przez patriarchę Bartłomieja w kościele św. Jerzego w Stambule. Była to szósta podróż zagraniczna Franciszka.

2 grudnia: Franciszek, prymas Wspólnoty anglikańskiej abp Justin Welby oraz inni przywódcy religijni (prawosławni, żydowscy, muzułmańscy, hinduistyczni i buddyjscy) z całego świata podpisali w Watykanie wspólną deklarację wzywającą do zwalczenia raz na zawsze współczesnego niewolnictwa do 2020 r. Inicjatywa ta powstała w ramach istniejącej od marca sieci Global Freedom Network (GFN).

8 grudnia: Franciszek modlił się przed kolumną Maryi Niepokalanej na Placu Hiszpańskim w Rzymie. Papież prosił o wstawiennictwo Matki Bożej w uwolnieniu ludzkości od wszelkiego zniewolenia duchowego i materialnego. Zgodnie z długą tradycją Ojciec Święty złożył tam w uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny wielki kosz białych róż.

13 grudnia: Franciszek przyjął władze Armii Zbawienia.

14 grudnia: Franciszek odwiedził parafię pw. św. Józefa (San Giuseppe all’Aurelio) położoną na obrzeżach Rzymu. „Chrześcijanin nie może mieć zgorzkniałej twarzy, ma nieść innym radość i pokój – mówił papież podczas Mszy św. Wcześniej Ojciec Święty spotkał się z dziećmi uczęszczającymi na katechezę , przedstawicielami Romów, mieszkających na terenie parafii, reprezentantami ubogich rodzin, którymi parafia opiekuje się razem ze Wspólnotą św. Idziego, a także z rodzinami dzieci ochrzczonych w ciągu minionego roku.

17 grudnia: Sekretariat Stanu Stolicy Apostolskiej ogłosił, że Franciszek odegrał znaczącą rolę w historycznym odnowieniu stosunków dyplomatycznych między Kubą a Stanami Zjednoczonymi. Przyznali to zarówno Barack Obama, jak i Raul Castro. Obama podziękował Ojcu Świętemu za moralny przykład, którzy wskazuje na istotę zmieniania świata na taki jaki powinien być, niż utrwalania go takim, jaki jest.

17 grudnia: W 43 środowych audiencjach ogólnych papieża Franciszka w 2014 r., które odbywały się na Placu św. Piotra bądź w Auli Pawła VI, wzięło udział ok. 1,2 mln osób. Było ich o 350 tys. mniej niż w roku ubiegłym. Najwięcej pielgrzymów przybyło w kwietniu (205 tys.) i maju (195 tys.). Średnio w tych cotygodniowych spotkaniach papieża z pielgrzymami z całego świata uczestniczyło ok. 30 tys. osób.

22 grudnia: Franciszek spotkał się ze współpracownikami Kurii Rzymskiej z okazji Bożego Narodzenia. W tradycyjnym przemówieniu wezwał kurialistów do dokonania rachunku sumienia. Ojciec Święty wymienił 15 chorób od zarozumiałości do czucia się niezastępowalnym, od duchowego Alzheimera po dążenie do gromadzenia pieniędzy i władzy, od zamkniętych kręgów po „zyski doczesne” i „terroryzm plotek”.

24 grudnia: Franciszek przewodniczył Pasterce w Watykanie. „Jak bardzo dzisiejszy świat potrzebuje czułości!” – powiedział papież w Wigilię uroczystości Narodzenia Pańskiego w Bazylice św. Piotra w Watykanie. Zachęcając do kontemplacji Dzieciątka Jezus papież mówił w homilii o cierpliwości, bliskości, pokorze i czułości Boga. Wraz z Ojcem Świętym liturgię koncelebrowali kardynałowie, biskupi oraz kilkudziesięciu księży.

25 grudnia: Franciszek udzielił błogosławieństwa na Boże Narodzenie Urbi et Orb – Miastu i światu. „Niech Jezus przemieni obojętność w bliskość, a odrzucenie w przyjęcie” – powiedział papież przemawiając z loggii bazyliki św. Piotra w Watykanie. W poprzedzającym go przemówieniu poruszył najważniejsze problemy współczesnego świata, szczególnie wiele uwagi poświęcając dzieciom – „ofiarom dzisiejszego Heroda”. Na Placu św. Piotra zgromadziło się ponad 80 tys. wiernych z Włoch i całego świata.

2015

1 stycznia: Franciszek odprawił noworoczną Mszę św. w bazylice św. Piotra. Kościół w tym dniu obchodzi uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi oraz Światowy Dzień Pokoju, ustanowiony przez bł. Pawła VI. „Bez Kościoła Jezus Chrystus sprowadza się ostatecznie do jakiejś idei, pewnej moralności, do jakiegoś sentymentu. Bez Kościoła nasza relacja z Chrystusem byłaby na łasce i niełasce naszej wyobraźni, naszych interpretacji, naszych nastrojów” – mówił papież w homilii.

4 stycznia: Franciszek podczas niedzielnej modlitwy Anioł Pański zapowiedział, że na konsystorzu 14 lutego mianuje 20 nowych kardynałów reprezentujących wszystkie kontynenty. Na liście znalazł się tylko jeden przedstawiciel kurii rzymskiej. Po raz pierwszy w historii swych kardynałów mają: Mjanma, Panama, Wyspy Zielonego Przylądka i Wyspy Tonga.

6 stycznia: Franciszek przewodniczył w Watykanie uroczystości Objawienia Pańskiego. „Mędrcy są wzorem nawrócenia do prawdziwej wiary, ponieważ bardziej uwierzyli w dobroć Boga, niż pozorny splendor władzy” – powiedział papież podczas Mszy św. „Co to za tajemnica, w której ukrywa się Bóg? Gdzie mogę Go spotkać?” – pytał papież i wskazał na wojny, wykorzystywanie dzieci, tortury, handel bronią, handel ludźmi… „W tym wszystkim, we wszystkich tych braciach i siostrach najmniejszych, cierpiących z powodu tych sytuacji, obecny jest Jezus” – powiedział Ojciec Święty.

11 stycznia: W Niedzielę Chrztu Pańskiego Franciszek ochrzcił 33 dzieci (20 dziewczynek i 13 chłopców) w Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie. Zachęcił rodziców naturalnych, chrzestnych i krewnych do karmienia swych dzieci i chrześniaków Słowem Bożym i własnym przykładem. Wezwał też do dziękowania Panu za dar mleka jako pierwszego pokarmu niemowląt oraz do modlitw za te matki, które nie mają czym nakarmić swych dzieci.

12 stycznia: Franciszek przyjął na noworocznym spotkaniu członków korpusu dyplomatycznego, akredytowanego przy Stolicy Apostolskiej. „Warunkiem pokoju jest przyjęcie „kultury spotkania” a nie „kultury odrzucenia” – to główna myśl przesłania jakie wystosował papież do dyplomatów. Ojciec Święty dokonał przeglądu sytuacji międzynarodowej i zaapelował m. in. o pokój na obszarach, gdzie toczy się tzw. „wojna w kawałkach”, przede wszystkim na Ukrainie i Bliskim Wschodzie. Wezwał społeczność międzynarodową do podjęcia „konkretnych działań na rzecz pokoju oraz w obronie tych, którzy znoszą skutki wojny i prześladowań oraz zmuszeni są do opuszczenia swoich domów i swej ojczyzny”.

13-15 stycznia: Franciszek pielgrzymował na Sri Lakę. Najważniejszymi wydarzeniami wizyty były: kanonizacja bł. Józefa Vaza – „Apostoła Cejlonu”, pielgrzymka do sanktuarium Matki Bożej Różańcowej w Madhu oraz spotkanie międzyreligijne. Przebiegała ona pod hasłem: „Pozostańcie w miłości”. Franciszek pozostawił mieszkańcom i Kościołowi Sri Lanki dwa wielkie przesłania. W tym wieloreligijnym kraju, gdzie największą wspólnotą religią jest buddyzm, a później hinduizm, chrześcijaństwo i islam, papież zaapelował o wolność religijną, określając ją jako „fundamentalne prawo człowieka” i przypomniał, że każdy „powinien być wolny, sam bądź stowarzyszony z innymi, w poszukiwaniu prawdy, wyrażaniu otwarcie swoich przekonań religijnych, wolny od zastraszania i od zewnętrznych przymusów”. Drugie orędzie dotyczyło narodowego pojednania. Franciszek wezwał do odbudowy utraconej jedności po 27 latach konfliktu między dwoma największymi grupami etnicznymi kraju: Syngalezami i Tamilami, który pochłonął prawie 100 tys. ofiar. Za wstawiennictwem Matki Bożej z Madhu, papież prosił, aby wszyscy ludzie znaleźli „inspirację i siłę do budowania przyszłości pojednania, sprawiedliwości i pokoju dla dzieci tej umiłowanej ziemi”.

15-19 stycznia: Franciszek pielgrzymował na Filipiny, największego katolickiego kraju Azji. Jej hasłem były słowa: „Miłosierdzie i współczucie”. Najważniejszymi wydarzeniami wizyty były: spotkania z prezydentem, władzami i korpusem dyplomatycznym, Msza św. w stołecznej katedrze z udziałem biskupów, księży, osób konsekrowanych, spotkanie z rodzinami, Msza św. i spotkania w miastach Tacloban i Palo na wyspie Leyte, która ucierpiała w 2013 r. w wyniku tajfunu Yolanda, spotkanie z młodzieżą na Uniwersytecie św. Tomasza oraz Msza św. w uroczystość Dzieciątka Jezus w Manili z udziałem 6 mln wiernych. Wizyta Franciszka na Filipinach skoncentrowana była wokół ubogich. – Przyjechałem na Filipiny, by być z wami – mówił papież do ocalałych z tragicznego tajfunu z 2013 r. Spotkanie z mieszkańcami zniszczonego w 80 proc. miasta Tacloban było głównym celem tej podróży. Papież w imieniu milionów ubogich wyraził sprzeciw wobec społecznej niesprawiedliwości i wszechobecnej korupcji. Podkreślił, że główną przyczyną ubóstwa jest system gospodarczy, który usunął osobę z centrum miasta i umieścił tam „boga pieniądze”, system gospodarczy, który wyklucza, zawsze wyklucza, wyklucza dzieci, młodych, bezrobotnych i tworzy kulturę odrzucenia w której wszyscy żyjemy. „To jest główna przyczyna ubóstwa, a nie rodziny wielodzietne” – zaznaczył. Była to 7. podróż zagraniczna Franciszka, obejmująca także Sri Lankę, i druga na kontynent azjatycki. Papież Bergoglio był trzecim papieżem odwiedzającym Filipiny: po bł. Pawle VI w 1970 i św. Janie Pawle II w latach 1981 i 1995 r.

8 lutego: „Niech rządzący stanowczo dołożą starań aby usunąć przyczyny tej wstydliwej plagi, niegodnej cywilizowanego społeczeństwa” – zaapelował Franciszek przemawiając podczas modlitwy Anioł Pański w Watykanie. Po raz pierwszy obchodzono Międzynarodowy Dzień Modlitwy i Refleksji poświęconych walce z handlem ludźmi. Odbył się on pod hasłem: „Zapal światło w proteście przeciwko handlowi ludźmi” i został zorganizowany z inicjatywy Międzynarodowych Unii Przełożonych Generalnych Męskich i Żeńskich (UISG i USG), a patronowała mu Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego oraz Papieska Rada Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących i Papieska Rada „Iustita et Pax”. Według szacunków Międzynarodowej Organizacji Pracy na świecie jest 21 mln ofiar handlu ludźmi. Na obchody Dnia wybrano wspomnienie liturgiczne św. Józefiny Bakhity, sudańskiej niewolnicy, która po wyzwoleniu wstąpiła do zgromadzenia kanosjanek.

8 lutego: Franciszek odwiedził rzymską parafię św. Michała Archanioła. „Trzeba się przyzwyczaić do niesienia innym Ewangelii, do czytania Słowa Jezusa i do zrozumienia tego, co nam mówi Pan – zaapelował Franciszek w kazaniu podczas Mszy św. Była to jego pierwsza w tym roku wizyta w parafii Wiecznego Miasta, a dziewiąta od początku pontyfikatu. Spotkał się tam m.in. z grupą uchodźców z Ameryki Łacińskiej.

12-13 lutego: Pod przewodnictwem Franciszka obradował w Watykanie konsystorz Kolegium Kardynalskiego na temat proponowanej reformy Kurii Rzymskiej. „Zamierzonym celem jest sprzyjanie większemu zharmonizowaniu prac poszczególnych dykasterii i biur, żeby osiągnąć bardziej efektywną współpracę w tej absolutnej transparencji, która buduje autentyczną synodalność i kolegialność” – powiedział Franciszek otwierając obrady. Wzięło w nich udział 165 kardynałów, w tym 20 hierarchów, którzy 14 lutego otrzymali insygnia watykańskie.

14 lutego: Franciszek kreował 20 nowych kardynałów. Uroczystość odbyła się w bazylice św. Piotra w Watykanie. Podczas swojego drugiego konsystorza zachęcił purpuratów do kierowania się w swoim życiu i posłudze słowami „Hymnu o miłości” z trzynastego rozdziału Pierwszego Listu św. Pawła do Koryntian. W uroczystości wziął także udział papież-senior Benedykt XVI. Nowi kardynałowie pochodzą z 18 krajów świata i reprezentują wszystkie kontynenty. Ponadto Ojciec Święty ogłosił, że 17 maja br. odbędzie się kanonizacja czterech błogosławionych zakonnic: Francuzki, Włoszki i dwóch Palestynek.

15 lutego: Franciszek przewodniczył Mszy św. w bazylice św. Piotra koncelebrowanej będącej dziękczynieniem Bogu za dar nowych kardynałów dla Kościoła. Papież zachęcił purpuratów do służby Jezusowi ukrzyżowanemu w każdej osobie zmarginalizowanej z jakiegokolwiek powodu. „Nie odkryjemy Pana, jeśli autentycznie nie zaakceptujemy osoby usuniętej na margines! Istotnie w ewangelii usuniętych na margines odkrywa się i ukazuje nasza wiarygodność!” – wzywał Ojciec Święty. Podczas Eucharystii modlono się m. in. za prześladowanych chrześcijan, ubogich, cierpiących i ofiary nienawiści.

20 lutego: Franciszek przyjął w Watykańskim Pałacu Apostolskim hierarchów katolickich z Ukrainy obrządków łacińskiego i greckokatolickiego, którzy złożyli w Watykanie wizytę „ad limina Apostolorum”, czyli „do progów apostolskich”. Biskupi i prezydent Peter Poroszenko zaprosili papieża do złożenia wizyty na Ukrainie.

21 lutego: Franciszek przyjął 21 lutego na 40-minutowej audiencji w Watykanie kanclerz Niemiec Angelę Merkel. Głównym tematem ich rozmów były sprawy biedy i pokoju na świecie. Pani kanclerz przekazała Ojcu Świętemu album płyt CD z dziełami Jana Sebastiana Bacha i ofiarę pieniężną, jaką rząd Niemiec przeznaczył na pomoc dla uchodźców syryjskich w Jordanii, nad którymi opiekę sprawuje Papieska Rada „Cor unum”. Zaprosiła też papieża do złożenia wizyty w jej kraju.

22 lutego: Franciszek wraz z całą Kurią Rzymską uczestniczył w rekolekcjach wielkopostnych, które odbyły się w podrzymskim miasteczku Ariccia. Nauki głosił włoski karmelita o. Bruno Secondin. Ich tematem były słowa „Słudzy i prorocy Boga żywego” oparte na duszpasterskim odczytaniu postaci proroka Eliasza.

22 lutego: 19 mln internautów czyta regularnie krótkie wpisy Franciszka na jego profilu @Pontifex na Twitterze. Papieska Rada Środków Społecznego Przekazu podała, że liczbę tę przekroczono 23 lutego. Podkreślono przy tym, że w ostatnim okresie znacznie wzrosła liczba wejść z Polski. Papieskie tweety po polsku znalazły się na piątym miejscu wśród dziewięciu wersji językowych pod względem liczby odwiedzających je.

6 marca: Franciszek posłał na cały świat 31 misji „ad gentes”, utworzonych z 200 rodzin z 600 dziećmi Drogi Neokatechumenalnej. Papież powiedział, że jest ona prawdziwym darem Opatrzności dla Kościoła naszych czasów. Ojciec Święty zaznaczył, że patrząc na to dzieło odczuwa pociechę, doświadczając potwierdzenia, że Duch Święty żyje i dokonuje w swoim Kościele wielkich dzieł również dzisiaj, odpowiadając na potrzeby współczesnego świata. Obecnie, po kilku rozesłaniach misji ad gentes Drogi Neokatechumenalnej – dokonanych przez papieży Benedykta XVI i Franciszka – jest ich razem 127; w tym 74 w Europie, 13 w obu Amerykach, 34 w Azji, w Oceanii – 5, oraz w Afryce – 1. W misji ad gentes jest w sumie ok. 680 rodzin i ponad 2650 dzieci.

7 marca: Franciszek przyjął na audiencji członków ruchu Komunia i Wyzwolenie (Comunione e Liberazione). Papieska audiencja zgromadziła na placu św. Piotra tysiące członków ruchu i była związana z 60. rocznicą jego powstania oraz 10. rocznicą śmierci założyciela, ks. Luigiego Giussaniego. „Droga Kościoła to wychodzenie, by poszukiwać tych, którzy są daleko, na peryferiach, służenie Jezusowi w każdej osobie zmarginalizowanej, opuszczonej, bez wiary, rozczarowanej Kościołem, zniewolonej swoim egoizmem” – powiedział papież Franciszek. Ruch obecny jest w 70 krajach na całym świecie. Najwięcej wspólnot „Communione e Liberazione” jest we Włoszech i Hiszpanii. Ruch ten skupia ok. 60 tys. dorosłych członków. Od 1983 r. działa także w Polsce i zrzesza ok. tysiąca osób, głównie w ośrodkach akademickich, m.in. w Łodzi, Wrocławiu, Krakowie, Katowicach, Warszawie i Opolu.

7 marca: Franciszek upamiętnił pierwszą Mszę sprawowaną przez papieża Pawła VI po włosku, a nie po łacinie. Papież sprawował Eucharystię w rzymskim kościele Wszystkich Świętych, czyli w tym samym miejscu, gdzie przyszły błogosławiony zainaugurował nowe normy liturgiczne Soboru Watykańskiego II. Od tego wydarzenia minęło właśnie 50 lat.

8 marca: Ojciec Święty odwiedził parafię pw. Maryi Matki Odkupiciela w peryferyjnej dzielnicy Tor Bella Monaca Rzymu. Przed przybyciem na miejsce zatrzymał się w ośrodku Caritas św. Joanny Antydy Thouret, gdzie spotkał się z osobami chorymi i ubogimi, którymi opiekują się Siostry Misjonarki Miłości Matki Teresy z Kalkuty.

21 marca: W ramach jednodniowej wizyty w Neapolu Franciszek mówił m.in. o korupcji, która „cuchnie” i wezwał mafiosów do nawrócenia. Zapewnił więźniów, że kraty nie mogą ich oddzielić od miłości Boga, zaś młodzież przekonywał, że recept na długie życie jest miłość. W katedrze był świadkiem cudu św. Januarego. Modlił się też w sanktuarium maryjnym w Pompejach.

2-5 kwietnia: Franciszek przewodniczył Triduum Paschalnemu i uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego. W Wielki Czwartek 2 kwietnia podczas Mszy św. Wieczerzy Pańskiej w rzymskim więzieniu Rebibbia papież umył nogi 12 osobom – kobietom i mężczyznom. W Wielki Piątek 3 kwietnia w Rzymskim Koloseum Franciszek przewodniczył Drodze Krzyżowej. Rozważania do niej napisał biskup-senior włoskiej diecezji Novary – Renato Corti. Podczas liturgii Wigilii Paschalnej odprawianej w Wielką Sobotę 4 kwietnia papież wyjaśniał znaczenie pojęcie „wejścia w misterium” i wskazał na jego podstawowy warunek jakim jest pokora i uniżenie. W czasie Liturgii Sakramentów papież udzielił sakramentów chrztu, komunii św. i bierzmowania dziesięciu katechumenom pochodzącym z Włoch, Portugalii, Albanii, Kenii i Kambodży. W Niedzielę Wielkanocną 5 kwietnia Franciszek odprawił na Placu św. Piotra uroczystą Mszę św. Zmartwychwstania Pańskiego, a po jej zakończeniu wygłosił orędzie „Urbi et Orbi” i zaapelował o pokój w najbardziej zapalnych regionach świata: Libii, Nigerii, Sudanie Południowym, różnych regionach Sudanu i Demokratycznej Republiki Konga. Wspomniał też o „ukochanej Ukrainie”, a zwłaszcza o tych, którzy doznali przemocy podczas konfliktu w minionych miesiącach.

12 kwietnia: Podczas watykańskich obchodów setnej rocznicy zagłady Ormian w Imperium Tureckim w Franciszek ogłosił nowym doktorem Kościoła średniowiecznego ormiańskiego filozofa, poetę i mistyka św. Grzegorza z Nareku. Jest on 36. osobą obdarzoną przez Kościół katolicki tym tytułem, przyznawanym tym świętym, którzy wnieśli znaczący wkład w pogłębienie zrozumienia misterium Boga i wydatnie powiększyli bogactwo doświadczenia chrześcijańskiego. Św. Jan Paweł II określił go mianem jednego z największych piewców Matki Bożej.

3 maja: Franciszek odwiedził parafię Matki Bożej Królowej Pokoju w Ostii nad Morzem Tyrreńskim. Po drodze zatrzymał się na chwilę przy Luna Parku, aby spotkać się z pracującymi tam Romami i Małymi Siostrami Karola de Foucauld, dzielącymi z nimi swoje życie.

17 maja: Podczas Mszy św. na placu św. Piotra papież ogłosił świętymi cztery zakonnice, żyjące na przełomie XIX i XX w. Są to dwie Palestynki: Maria (Mariam) Bauardi i Maria Alfonsyna Danil Ghattas oraz Francuzka Joanna Emilia de Villeneuve i Włoszka Maria Krystyna Brando. Pierwsza była karmelitanką bosą, zaś pozostałe założyły nowe żeńskie zgromadzenia zakonne: Sióstr od Najświętszego Różańca, Sióstr od Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej, zwane „błękitnymi siostrami z Castres” oraz Sióstr Wynagrodzicielek Jezusowi Sakramentalnemu.

6 czerwca: Franciszek złożył jednodniową wizytę apostolską w stolicy Bośni i Hercegowiny – Sarajewie. Złożyły się na nią: Msza św. z udziałem 65 tys. wiernych na stadionie olimpijskim, spotkanie z bośniackimi władzami, duchowieństwem, przedstawicielami wyznań i religii oraz młodzieżą. Papież udał się do miasta-symbolu, miejsca współistnienia narodów i religii, nazywanego „Jerozolimą Zachodu”, jako pielgrzym pokoju i nadziei. Dziękując wspólnocie katolickiej oraz wszystkim wiernym: prawosławnym, muzułmanom, żydom i należącym do innych mniejszości religijnych za serdeczne przyjęcie, Ojciec Święty zachęcił ich do kontynuowania dzieła duchowej i moralnej odbudowy społeczeństwa. Była to 8. zagraniczna podróż papieża i trzecia do kraju europejskiego poza Włochami. Jej hasłem były słowa: „Pokój wam”.

18 czerwca: Ukazała się pierwsza w dziejach Kościoła encyklika całkowicie poświęcona ochronie naturalnego środowiska człowieka – „Laudato si’”. Przypomniał w niej, że każdy z nas jest częścią przyrody i od niej zależy, a obecne zagrożenia wymagają zdecydowanego „nawrócenia ekologicznego”. Za głównego winowajcę kryzysu ekologicznego uznał skrajny konsumpcjonizm. Dodał, że w sprawie zmian klimatycznych mamy do czynienia ze zróżnicowaną odpowiedzialnością i konieczna jest w tej dziedzinie postawa globalnej solidarności. Postulował „ekologię ludzką”, czyli „niezbędną relację życia człowieka z prawem moralnym, wpisanym w jego naturę”. Zaznaczył, że nie można mówić o zrównoważonym rozwoju bez solidarności między pokoleniami, bez troski o to, jaką ziemię przekażemy naszym następcom. Podkreślił przy tym, że „nie da się pogodzić obrony przyrody z usprawiedliwianiem aborcji”. Jednocześnie skrytykował te ruchy ekologiczne, które walczą o ochronę przyrody, nie stosując tych samych zasad do życia ludzkiego.

21-22 czerwca: Franciszek przebywał z wizytą w Turynie. Złożyły się na nią: spotkanie ze światem pracy, modlitwa przed Całunem Turyńskim, Msza św. z udziałem 100 tys. wiernych, spotkanie z salezjanami i salezjankami w 200. rocznicę urodzin ich założyciela św. Jana Bosko, z chorymi i niepełnosprawnymi oraz z młodzieżą, odwiedziny we wspólnocie waldensów – protestanckim Kościele reformowanym, a także spotkanie ze swoimi krewnymi z rodziny Bergoglio, która pochodzi z Piemontu. „Ze strony Kościoła katolickiego proszę was o przebaczenie postaw i zachowań niechrześcijańskich, a nawet nieludzkich, jakie w dziejach zajmowaliśmy wobec was. W imię Pana Jezusa Chrystusa, przebaczcie nam!” – powiedział Franciszek podczas spotkania z przedstawicielami Kościoła Waldensów, najstarszej wspólnoty reformowanej na świecie. Po raz pierwszy w historii papież przekroczył próg świątyni waldensów. Była to dziewiąta podróż papieża na terenie Włoch.

5-8 lipca: Franciszek przebywał z wizytą apostolską w Ekwadorze. Jej głównymi punktami były: Msze św. w parku Samanes z udziałem ponad 600 tys. wiernych w Guayaquil i w Parku Dwuchsetlecia w Quito z udziałem ok. 1,5 mln Ekwadorczyków, spotkanie ze światem nauki na kampusie Papieskiego Uniwersytetu Katolickiego Ekwadoru oraz z przedstawicielami świata polityki, gospodarki i życia społecznego kraju. Hasłem pielgrzymki były słowa: „Ewangelizować z radością”. Papież podkreślił m.in. znaczenie rodziny i zaapelował o zaprzestanie niszczenia lasów tropikalnych w regionie Amazonii. W stolicy skrytykował autorytarne dążenia liderów życia politycznego Ameryki Łacińskiej.

8-10 lipca: papież złożył wizytę w Boliwii. Złożyły się na nią: Msza św. na rozpoczęcie V Krajowego Kongresu Eucharystycznego na placu Chrystusa Odkupiciela w Santa Cruz de la Sierra z udziałem 1 mln wiernych, spotkania z prezydentem Evo Moralesem, z przedstawicielami władz i elit społecznych tego kraju w La Paz oraz udział w obradach II Spotkania Światowego Ruchów Ludowych na terenach wystawowych Expo Feria w Santa Cruz. Hasłem pielgrzymki były słowa: „Z Franciszkiem głosimy radość Ewangelii”. W swoich wystąpieniach papież apelował o integrację najsłabszych i ostrzegał przed bezgraniczną konsumpcją. Międzynarodową uwagę zwróciły jego odwiedziny II Światowego Spotkania Ruchów Ludowych w Santa Cruz, gdzie powiedział, że świat potrzebuje zmiany a problemy, które należy rozwiązać, dotyczą nie tylko Ameryki Łacińskiej, ale całej ludzkości. „Chcemy zmiany, prawdziwej zmiany, zmiany struktur” – mówił papież i wezwał: „Globalizacja nadziei, rodząca się w narodach i narastająca wśród ubogich, musi zastąpić globalizację wykluczenia i obojętności!” Ojciec Święty przeprosił też za wiele grzechów, jakich Kościół dopuścił się przeciwko rdzennym mieszkańcom Ameryki.

10-12 lipca: Franciszek przebywał z wizytą apostolską w Paragwaju. Spotkał się tam z władzami i korpusem dyplomatycznym w ogrodzie Pałacu Lopezów, odwiedził szpital im. Dzieci z Acosta Ñu w Asunción, odprawił Mszę św. na placu przed sanktuarium maryjnym w Caacupé z udziałem ponad miliona wiernych, spotkał się z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego na Stadionie im. Leona Condou Kolegium św. Józefa, odwiedził dzielnicę Bañado Norte, sprawował Mszę św. w parku Ñu Guazú z udziałem 1,5 mln wiernych i spotkał się z młodzieżą na bulwarze Costanera w stolicy kraju. Hasłem pielgrzymki były słowa: „Głosiciel prawdy i pokoju”. Franciszek wezwał m.in.: „Nigdy więcej bratobójczej wojny! Budujmy zawsze pokój!” Pochwalił też przemiany demokratyczne, do jakich od wielu lat dochodzi w Paragwaju i zachęcił do dalszego umacniania struktur i instytucji demokratycznych. Paragwaj był trzecim i ostatnim etapem ośmiodniowej pielgrzymki Franciszka do Ameryki Łacińskiej. Była to jego 9. podróż zagraniczna od początku pontyfikatu.

10 sierpnia: Franciszek ustanowił Światowy Dzień Modlitw o Ochronę Stworzenia. Inicjatywa ta wynika z „podzielanej wspólnie z patriarchą ekumenicznym Bartłomiejem troski o przyszłość stworzenia” i jest odpowiedzią na sugestię wyrażoną przez jego przedstawiciela, metropolitę Pergamonu, Jana (Zizioulasa) podczas prezentacji encykliki „Laudato si’” w Watykanie. Papież wyraził przekonanie, że jako chrześcijanie pragniemy wnieść swój wkład w rozwiązanie kryzysu ekologicznego, przed którym staje obecnie ludzkość. Kryzys ten skłania ich do głębokiego nawrócenia duchowego: chrześcijanie są wezwani do „nawrócenia ekologicznego, które wiąże się z rozwijaniem wszystkich konsekwencji ich spotkania z Jezusem w relacjach z otaczającym ich światem”. Franciszek wyjaśnił, że ten nowy doroczny Światowy Dzień będzie dla każdego wierzącego i wspólnot okazją do odnowienia swego „powołania stróżów stworzenia”, do dziękowania Bogu za „wspaniałe dzieło, które powierzył naszej trosce” oraz do przyzywania Jego pomocy w ochronie stworzenia i Jego miłosierdzia za „grzechy popełnione przeciwko światu, w którym żyjemy”.

8 września: Papież postanowił uprościć i przyspieszyć proces kanoniczny o stwierdzenie nieważności małżeństwa. W tym celu ogłosił dwa dokumenty: „Mitis Iudex Dominus Iesus”, dotyczący zmian w Kodeksie Prawa Kanonicznego, oraz „Mitis et misericors Iesus” w sprawie zmian w Kodeksie Kanonów Kościołów Wschodnich. Ojciec Święty postanowił, że dla stwierdzenia nieważności małżeństwa nie będzie już konieczne zgodne orzeczenie dwóch instancji, a do zawarcia nowego małżeństwa kanonicznego wystarczy orzeczenie trybunału pierwszej instancji. Nie ma zatem obowiązku apelacji od pierwszego orzeczenia. Trybunał może składać się tylko i wyłącznie z biskupa diecezjalnego, choć nie może on być wyłącznym sędzią na terenie swojej diecezji i ma obowiązek ustanowienia trybunału, na którego czele zawsze stać ma duchowny. Może on być wspomagany przez sędziów świeckich. Ponadto biskup diecezjalny może i powinien orzekać w sprawach najbardziej oczywistych w ramach tzw. procesu krótkiego. Sprawę muszą jednak wnieść obie strony przekonane o nieważności małżeństwa. Konieczne są w tym przypadku jasne i oczywiste dowody nieważności. Czas takiego procesu, od chwili zwołania wszystkich uczestników, wynosi 30 dni, do których dołącza się kolejnych 15 na dalsze uwagi. Wyrok wydaje biskup diecezjalny, który zyskuje pewność moralną co do nieważności małżeństwa. Może on też przekazać sprawę do procesu zwykłego. Ponadto możliwa jest apelacja od tego orzeczenia. Papież zachęcił, aby – o ile to możliwe – zapewniono darmowość procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Zmiany weszły w życie 8 grudnia 2015 r.

19-22 września: Franciszek złożył wizytę apostolską na Kubie. Jej hasłem były słowa: „Misjonarz miłosierdzia”. Papież odwiedził Hawanę, Holguín, El Cobre i Santiago de Cuba. Podczas wizyty apelował o to, by Kościół mógł służyć narodowi kubańskiemu „w warunkach wolności”. Przekonywał do służby konkretnemu człowiekowi, a nie ideologiom. Tłumaczył, że Bóg pragnie Kościoła ubogiego. Podkreślił potrzebę umiejętności wspólnego działania z ludźmi innych przekonań i ideologii, w tym komunistycznej, na rzecz dobra wspólnego. Przestrzegł przed popadaniem w poprawność polityczną. Przede wszystkim jednak zachęcił „do przeżywania rewolucji czułości”, polegającej na „otwieraniu oczu i serc na innych”.

22-27 września: pod hasłem: „Miłość jest naszą misją” odbyła się papieska wizyta apostolska w USA. Głównymi jej wydarzeniami były: powitanie w Białym Domu w Waszyngtonie z udziałem 15 tys. Amerykanów, kanonizacja bł. Junipera Serry (1713-1784) w Narodowym Sanktuarium Niepokalanego Poczęcia NMP z udziałem 25 tys. wiernych, udział we wspólnej sesji Kongresu Stanów Zjednoczonych na waszyngtońskim Kapitolu, Msza św. z udziałem ok. 20 tys. wiernych w hali Madison Square Garden w Nowym Jorku. Ponadto papież odwiedził główną siedzibę ONZ, wygłosił tam przemówienie na forum Zgromadzenia Ogólnego (25 września) i wziął udział w VIII Światowym Spotkaniu Rodzin (26-27 września) w Filadelfii. Były to jego pierwsze odwiedziny USA. Do członków Kongresu Franciszek powiedział m.in., że naród może być uznany za wielki, gdy broni wolności, gdy krzewi kulturę, która pozwala ludziom „marzyć” o pełnych prawach dla wszystkich, gdy dąży do sprawiedliwości i stara się o sprawy uciśnionych, gdy opowiada się za dialogiem i sieje pokój. Mówiąc o dziedzictwie kulturowym i duchowym wskazał na czterech wielkich reprezentantów narodu amerykańskiego: Abrahama Lincolna, Martina Luthera Kinga, Dorothy Day i Thomasa Mertona. W przemówieniu w Zgromadzenia Ogólnym ONZ w Nowym Jorku papież przypomniał, że od wszystkich rządzących świat stanowczo się domaga skutecznej, wyrażającej się w konkretnych krokach ochrony środowiska naturalnego oraz jak najszybszego przezwyciężenia zjawiska wykluczenia społecznego i ekonomicznego. W homilii podczas Mszy św. w Filadelfii, która zakończyła Spotkanie Rodzin, wezwał do wsparcia małżeństwa i rodziny „ponad wszelkimi granicami” i zachęcił wszystkich do codziennych gestów miłości, które sprawiają, że czujemy się jak w domu.

4-25 października: w Watykanie obradowało XIV Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów na temat „Powołanie i misja rodziny w Kościele i świecie współczesnym”. Była to kontynuacja zgromadzenia nadzwyczajnego z 2014 r., które przedstawiło obecną sytuację rodziny. Na tej podstawie i w oparciu o nauczanie Kościoła o małżeństwie i rodzinie Synod szukał sposobów duszpasterskiego im towarzyszenia. W „Relacji końcowej” ojcowie synodalni jednoznacznie podkreślili, że małżeństwo to związek mężczyzny i kobiety, oparty na przymierzu sakramentalnym. W tej właśnie niepowtarzalnej relacji człowiek odnajduje pełnię szczęścia, otwiera się na piękno, radość, życie. Rodzina jest skarbem ludzkości i szansą na rozwój człowieka. Dokument podkreśla konieczność formacji małżeństw, rodzin i kapłanów do posługi w duszpasterstwie rodzin. Tylko osoby zachwycone miłością potrafią przekazywać wiarygodnie prawdę o miłości, a wierząca, radosna, szczęśliwa rodzina jest najlepszą wspólnotą ewangelizacyjną. Najwięcej dyskusji wzbudziła sprawa duszpasterstwa osób rozwiedzionych, żyjących w nowych związkach cywilnych. „Relacja” podkreśla, że nie powinny one czuć się ekskomunikowane i apeluje o integrację tej grupy katolików w życie wspólnoty chrześcijańskiej przez powierzanie im różnych posług kościelnych. W tym celu za św. Janem Pawłem II wzywa duszpasterzy do właściwego rozeznania ich sytuacji, uwzględniającego zarówno okoliczności obiektywne, jak i „poczytalność subiektywną”. Nie ma natomiast mowy o dopuszczeniu takich osób do Komunii św., co postulowali m.in. biskupi niemieccy. „Relacja” posłuży papieżowi do przygotowania posynodalnej adhortacji apostolskiej.

18 października: Franciszek kanonizował rodziców św. Teresy z Lisieux. Była to pierwsza kanonizowana para małżeńska w historii. Oprócz Zelii i Ludwika Martinów papież ogłosił świętymi także: ks. Wincentego Grossiego z Włoch (gorliwego nauczyciela i orędownika wychowania młodego pokolenia, założyciela żeńskiego Instytutu Córek Oratorium św. Filipa Nereusza) i s. Marię od Niepokalanego Poczęcia (Salvat Romero) z Hiszpanii (przełożoną generalną Zgromadzenia Sióstr Towarzystwa Krzyża). Mszę św. na Placu św. Piotra koncelebrowali kardynałowie i biskupi uczestniczący w Synodzie Biskupów.

28 października: papież utworzył watykańską fundację wspierającą szkolnictwo katolickie na świecie. Ogłosił to w 50. rocznicę ogłoszenia soborowej deklaracji o wychowaniu chrześcijańskim „Gravissimum educationis”. Te dwa łacińskie słowa tworzą też nazwę fundacji, która powstała z inicjatywy Kongregacji ds. Edukacji Katolickiej.

9 listopada: Franciszek przyjął na audiencji prezydenta RP Andrzeja Dudę. Dwudziestominutowa rozmowa dotyczyła m.in. przypadających w 2016 obchodów Światowego Dnia Młodzieży w Krakowie i 1050. rocznicy chrztu Polski. Papież wyraził chęć przybycia nie tylko do Krakowa. „Powiedział, że chciałby jeszcze odwiedzić Częstochowę i pomodlić się w Auschwitz” – oświadczył po spotkaniu prezydent. Wziął on także udział we Mszy św. przy grobie św. Jana Pawła II. W homilii abp Zygmunt Zimowski nazwał obecność prezydenta przy grobie papieża-Polaka „modlitewną audiencją u św. Jana Pawła II”.

10 listopada: Ojciec Święty złożył wizytę apostolską w Prato i Florencji. Głównymi wydarzeniami tej 10. podróży na terenie Włoch były: spotkania z mieszkańcami i światem pracy w Prato, z uczestnikami V Krajowego Kongresu Kościoła we Włoszech w katedrze Santa Maria del Fiore we Florencji, z chorymi w bazylice Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny, obiad z ubogimi w stołówce Caritas oraz Msza św. na miejskim stadionie „Artemio Franchi”. Papież zaapelował m.in. o godną pracę dla każdego, mówił o rewolucyjności wiary chrześcijańskiej i Jezusie Chrystusie, w którym odkrywamy istotę nowego humanizmu.

15 listopada: Franciszek odwiedził wspólnotę luterańską Rzymu w jej siedzibie – kościele Chrystusa. Podarował jej kielich do odprawiania Eucharystii. W krótkiej, improwizowanej homilii przyznał, że w stosunkach między obu wyznaniami były „brzydkie okresy”, choć ich wyznawców łączy jeden chrzest. Dlatego trzeba prosić o przebaczenie za zgorszenie podziałów.

25-27 listopada: Trzydniowa wizyta papieska w Kenii, przebiegająca pod hasłem „Trwajcie mocni w wierze. Nie lękajcie się”. Jej najważniejszymi punktami były: spotkanie z prezydentem, władzami i korpusem dyplomatycznym w pałacu prezydenckim, międzyreligijne i ekumeniczne w nuncjaturze apostolskiej, Msza św. na kampusie uniwersyteckim z udziałem tysięcy wiernych, wizyta w Biurze ONZ, odwiedziny dzielnicy slumsów Kangemi oraz spotkanie z młodzieżą na stadionie Kasarani w Nairobi. W ciągu trzech dni Franciszek poruszył wiele problemów dotyczących nie tylko Kenii, ale całej Afryki. Przypomniał, że doświadczenie pokazuje, iż przemoc, konflikt i terroryzm karmią się strachem, nieufnością i rozpaczą, rodzącymi się z ubóstwa i frustracji. Zaznaczył, że dialog ekumeniczny i międzyreligijny nie jest luksusem i podkreślił, że Bóg, któremu służymy, jest Bogiem pokoju a Jego święte imię nigdy nie powinno być wykorzystywane do usprawiedliwiania nienawiści i przemocy. Papież wypowiedział wielkie „Nie” „globalizacji obojętności”, która doprowadziła do poświęcenia się bożkom zysku i konsumpcji, godzenia się ze skrajnymi, skandalicznymi formami „odrzucenia” i wykluczenia społecznego, jakimi są nowe formy niewolnictwa, handel ludźmi, praca przymusowa, prostytucja, handel narządami, migracja.

27-29 listopada: Franciszek złożył wizytę apostolską w Ugandzie pod hasłem „Będziecie moimi świadkami”. Jej głównymi wydarzeniami były: spotkania z prezydentem i władzami politycznymi w Entebbe, nauczycielami i katechetami w Munyonyo, Msza św. w sanktuarium ugandyjskich męczenników – katolickich i anglikańskich – w Namugongo z udziałem dziesiątków tysięcy wiernych, spotkanie z młodzieżą na terenie byłego lotniska w Kampali z udziałem tysięcy młodych Ugandyjczyków, wizyta w domu opieki dla niepełnosprawnych na przedmieściu Kampalii i spotkanie w stołecznej katedrze z duchowieństwem. Wizyta przebiegała pod znakiem świętych męczenników z XIX w. Głównym powodem jego wizyty było uczczenie 50. rocznicy ich kanonizacji przez Pawła VI. Papież zaznaczył, że pragnie zwrócić uwagę na Afrykę jako całość, na związane z nią obietnice, nadzieje, jej zmagania i jej osiągnięcia. „Świat patrzy na Afrykę jako na kontynent nadziei” – podkreślił. Mówił też o wypływającej z wartości ewangelicznych „mądrości dzielnic ubogich”, niesprawiedliwości marginalizacji miejskiej, braku dostępu do infrastruktury i podstawowych usług, obojętności i wrogości, o nowych formach kolonializmu, który twierdzi, że kraje afrykańskie są elementami mechanizmu, trybami wielkiej machiny. Wezwał do przezwyciężenia plemiennych podziałów, korupcji, fanatyzmu i przemocy.

29-30 listopada: Wizyta apostolska w Republice Środkowoafrykańskiej. Złożyły się na nią: spotkanie z przedstawicielami władz i korpusem dyplomatycznym w pałacu prezydenckim, wizyta w obozie dla uchodźców, spotkanie ze wspólnotami ewangelikalnymi, otwarcie pierwszych Drzwi Świętych Jubileuszu Miłosierdzia, Msza św. z udziałem kapłanów, zakonników, zakonnic, katechetów i młodzieżą w katedrze, spowiedź dla kilku młodych i czuwanie modlitewne na błoniach przed katedrą w Bangi, spotkanie z muzułmanami w głównym stołecznym meczecie i Msza św. na stadionie kompleksu sportowego im. Barthélémy Boganda. RŚA była trzecim, po Kenii i Ugandzie, krajem jego pierwszej wizyty apostolskiej na Czarnym Lądzie i zarazem ostatnim etapem 11. podróży zagranicznej Franciszka. Odwiedził on kraj pogrążony od 2013 w chaosie krwawej wojny domowej, która pochłonęła tysiące ofiar. Rebelianci mordują, gwałcą, podpalają. 900 tys. mieszkańców RŚA zostało wypędzonych ze swoich domów. Z tego też powodu do końca nie było nawet wiadomo, czy wizyta ta dojdzie do skutku. Ale dzięki niej po raz pierwszy od trzech lat zapanowała zgoda między chrześcijanami a muzułmanami i przedstawicielami wszystkich opcji politycznych. Franciszek wezwał wszystkich tych, którzy niesprawiedliwie używają broni tego świata: „Odłóżcie te narzędzia śmierci; uzbrójcie się raczej w sprawiedliwość, miłość i miłosierdzie – rzeczywiste gwarancje pokoju”. Bangi nazwał „duchową stolicą świata”, dlatego Jubileuszowy Rok Święty Miłosierdzia zaczął się na tej ziemi, która od lat cierpi z powodu nienawiści, wojny, braku porozumienia i pokoju.

8 grudnia: Franciszek otworzył Jubileuszowy Rok Miłosierdzia, który trwał do 20 listopada 2016 r. Na inaugurację złożyły się: Msza św. z udziałem 50 tys. wiernych z całego świata na placu św. Piotra i otwarcie Drzwi Świętych w bazylice watykańskiej. „Nadzwyczajny Rok Święty jest darem łaski. Będzie to rok, w którym mamy wzrastać w przekonaniu o miłosierdziu i przedkładać je nad sąd a w każdym przypadku sąd Boży będzie zawsze odbywał się w świetle Jego miłosierdzia” – powiedział papież w homilii. Nawiązał do przypadającej w tym dniu 50. rocznicy zakończenia Soboru Watykańskiego II, którego ojcowie „otworzyli drzwi na świat”. „Jubileusz pobudza nas do tej otwartości i zobowiązuje, by nie zaniedbywać ducha, jaki wyłonił się z Vaticanum II, ducha Miłosiernego Samarytanina” – powiedział papież.

13 grudnia: Franciszek otworzył Drzwi Święte w bazylice św. Jana na Lateranie, a 18 grudnia w stołówce Caritas przy dworcu kolejowym Termini. 1 stycznia papież rozpoczął Rok Święty w bazylice Matki Bożej Większej.

15 grudnia: Ogłoszono orędzie Franciszka na obchodzony 1 stycznia pod hasłem „Przezwycięż obojętność i zyskaj pokój” 49. Światowy Dzień Pokoju. Papież apeluje w nim o nawrócenie serca i przezwyciężenie obojętności, rozwijanie kultury solidarności, miłosierdzia i współczucia. W sposób szczególny wzywa do niewciągania innych narodów w konflikty i wojny, o anulowanie lub zrównoważone zarządzanie długiem międzynarodowym krajów najbiedniejszych oraz wolną od nacisków ideologicznych współpracę między narodami, która nie może być wymierzona w prawo nienarodzonych do życia.

17 grudnia: Ubodzy i bezdomni mieszkańcy Rzymu świętowali z Franciszkiem jego 79. urodziny. Ojciec Święty przekazał im największy z wielu otrzymanych tortów. Przygotowali go włoscy cukiernicy. Urodzinowy wypiek, serwowany wraz z gorącą herbatą, rozdawano pod Kolumnadą Berniniego, tuż przy wejściu do łaźni dla bezdomnych, które w tym miejscu powstały z woli Franciszka.

18 grudnia: W placówce charytatywnej dla ubogich papież otworzył kolejne Drzwi Święte Jubileuszu Miłosierdzia: w hostelu im. Ks. Luigiego Di Liegro i stołówce Św. Jana Pawła II przy ulicy Marsala przy dworcu Termini w Rzymie.

21 grudnia: Franciszek spotkał się ze swoimi najbliższymi współpracownikami z Kurii Rzymskiej z okazji składania życzeń przed świętami Bożego Narodzenia. W przemówieniu zapewnił o swej zdecydowanej woli reformy centralnych urzędów Kościoła. „Reforma będzie kontynuowana z determinacją, jasnością i stanowczością, bo «Ecclesia semper reformanda»” – powiedział papież.

24 grudnia: W Wigilię uroczystości Narodzenia Pańskiego Franciszek przewodniczył Pasterce w Bazylice św. Piotra w Watykanie. „W społeczeństwie, często upojonym konsumizmem i przyjemnościami, obfitością i luksusem, pozorami i narcyzmem, Dzieciątko Jezus wzywa nas do zachowania wstrzemięźliwego, to znaczy prostego, zrównoważonego, prostolinijnego, zdolnego do zrozumienia i życia tym, co istotne” – powiedział papież.

25 grudnia: W uroczystość Narodzenia Pańskiego Ojciec Święty wygłosił orędzie bożonarodzeniowe i udzielił błogosławieństwa „Urbi et orbi”. „Tam, gdzie rodzi się Bóg, tam rodzi się nadzieja, pokój i miłosierdzie. Mimo to trwają wojny, chrześcijanie są prześladowani z powodu swej wiary, ludzie pozbawiani są swej godności z powodu bezrobocia, ubóstwa i odrzucenia przez innych” – powiedział papież. Zaapelował o pokój i dialog w regionach dotkniętych konfliktami: w Ziemi Świętej, Syrii, Iraku, Afryce Subsaharyjskiej, Demokratycznej Republice Konga, Burundi, Sudanie Południowym, na Ukrainie i w Kolumbii.

31 grudnia: Franciszek odprawił w bazylice watykańskiej pierwsze nieszpory uroczystości Świętej Bożej Rodzicielki Maryi. „Jak wiele wspaniałych aktów dobroci, miłości i solidarności wypełniło dni tego roku, chociaż nie stały się wiadomościami dzienników telewizyjnych!” – stwierdził Ojciec Święty. Zapewnił jednak, że „dobro zawsze zwycięża, nawet jeśli w pewnym momencie może okazywać się słabsze i ukryte”. Dziękując Bogu za łaski minionego roku zachęcił chrześcijan do ofiarnej służby na rzecz wspólnego dobra. Podczas nieszporów odśpiewano dziękczynny hymn „Te Deum” (Ciebie, Boga wysławiamy) za kończący się rok.

2016

1 stycznia: Franciszek przewodniczył w bazylice watykańskiej Mszy św. z okazji uroczystości świętej Bożej Rodzicielki Maryi. „Łaska Chrystusa pobudza nas, byśmy stali się Jego współpracownikami w budowaniu świata bardziej sprawiedliwego i braterskiego, w którym każda osoba i każda istota może żyć w pokoju, w harmonii pierwotnego stworzenia Bożego” – stwierdził papież. Po południu Franciszek w rzymskiej bazylice Matki Bożej Większej otworzył Drzwi Święte Jubileuszu Miłosierdzia i odprawił Mszę św. W kazaniu podkreślił, że w tym dniu właściwe jest przywoływanie Maryi jako Matki Miłosierdzia, gdyż zrodziła w swym łonie samo oblicze miłosierdzia Bożego, ale także jako Matki Przebaczenia, gdyż jest Ona Matką Boga, który przebacza i udziela nam przebaczenia.

4 stycznia: papież odwiedził niespodziewanie Greccio, gdzie odbywało się spotkanie młodzieży diecezji Rieto. W tym mieście znajduje się klasztor-pustelnia św. Franciszka z Asyżu. To tam po raz pierwszy w 1223 r. Biedaczyna zbudował żłóbek na święta Bożego Narodzenia, wprowadzając tradycję trwającą do dziś na całym świecie.

6 stycznia: Franciszek przewodniczył w bazylice watykańskiej uroczystości Objawienia Pańskiego. W homilii mówił o misyjnym charakterze Kościoła. Zaznaczył, że również dziś wiele osób nosi w swoim sercu pragnienie Boga i oczekuje od Kościoła wskazania gwiazdy prowadzącej do Betlejem – źródła „tego światła, które przyciąga do siebie każdego człowieka i kieruje drogami narodów na drodze pokoju”.

10 stycznia: Zgodnie z wieloletnim zwyczajem w święto Chrztu Pańskiego Franciszek ochrzcił w watykańskiej Kaplicy Sykstyńskiej 13 dziewczynek i 13 chłopców. Nastąpiło to podczas Mszy św. pod jego przewodnictwem.

11 stycznia: papież spotkał się w Sali Królewskiej Pałacu Apostolskiego z korpusem dyplomatycznym akredytowanym przy Stolicy Apostolskiej. Głównymi akcentami jego przemówienia były: kryzys związany z migracjami oraz ochrona osoby ludzkiej i jej godności. Wyraził przekonanie, że „obecny Rok Jubileuszowy może być dobrą okazją, aby zimna obojętność wielu serc została przezwyciężona przez ciepło miłosierdzia, będące cennym darem Boga, który zamienia obawy w miłość i czyni nas budowniczymi pokoju”.

12 stycznia: W Rzymie odbyła się prezentacja wywiadu-rzeki Andrei Torniellego z Franciszkiem pt. „Miłosierdzie to imię Boga”. Do noszenia nowej książki papieża w kieszeni i czytania np. przez pięć minut, kiedy pociąg ma opóźnienie, zachęcił włoski aktor i reżyser Roberto Benigni.

15 stycznia: Franciszek niespodziewanie odwiedził po południu dom starców w dzielnicy Monte Spaccato na peryferiach Rzymu. Przyjęło go tam 30 kompletnie zaskoczonych pensjonariuszy wraz z personelem.

17 stycznia: papież odwiedził rzymską Synagogę Większą. „Dzięki żydowskim korzeniom chrześcijaństwa istnieje wyjątkowa i szczególną więź w dialogu. Żydzi i chrześcijanie powinni czuć się braćmi, zjednoczeni przez tego samego Boga i wspólne bogate dziedzictwo duchowe, na których trzeba się opierać w dalszym budowaniu przyszłości” – powiedział Franciszek w synagodze. Była to trzecia papieska wizyta w tym miejscu: jako pierwszy był tam 13 kwietnia 1986 św. Jan Paweł, a następnie 17 stycznia 2010 – Benedykt XVI. Rzymska wspólnota żydowska liczy już ponad dwa tysiące lat i jest najstarszą na Zachodzie. Sama gmina skupia ok. 20 tys. członków i jest największa we Włoszech. 17 stycznia we włoskim i kilku innych Kościołach lokalnych w Europie (m.in. w Polsce) obchodzony jest Dzień Judaizmu.

22 stycznia: Franciszek przyjął na dorocznej audiencji członków trybunału Roty Rzymskiej. „Nie można mylić rodziny, takiej, jak ją chciał Bóg, z innymi typami związków” – powiedział papież. Zaznaczył, że o ważności małżeństwa nie decyduje dojrzałość wiary narzeczonych.

24 stycznia: Ogłoszono papieskie orędzie na 50. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu. Komunikowanie się oznacza przyczynianie się do dobrej, wolnej i solidarnej bliskości między dziećmi Boga i braćmi w człowieczeństwie” – stwierdził Ojciec Święty w orędziu. Jego hasło nawiązuje do obchodzonego Roku Miłosierdzia i brzmi: „Komunikacja i Miłosierdzie – owocne spotkanie”. W Polsce dzień ten jest obchodzony w trzecią niedzielę września i w tym roku przypada 18 września.

26 stycznia: W opublikowanym w tym dniu Orędziu na Wielki Post Franciszek wezwał do pełnienia uczynków miłosierdzia względem duszy i ciała. Zapowiedział także rozesłanie „Misjonarzy Miłosierdzia, aby byli dla wszystkich żywym znakiem Bożego przebaczenia i bliskości”. Orędzie nosiło tytuł „Chcę raczej miłosierdzia niż ofiary (Mt 9, 13). Dzieła miłosierdzia na drodze jubileuszu”.

2 lutego: Franciszek w Bazylice św. Piotra przewodniczył Mszy św. kończącej Rok Życia Konsekrowanego. „Biada, gdyby w życiu duchowym doszło do przyzwyczajenia, biada, gdyby nasze charyzmaty skrystalizowały się w abstrakcyjnej doktrynie” – przestrzegał papież. W XX Światowym Dniu Życia Konsekrowanego wezwał zakonnice i zakonników, aby byli „proroczym i konkretnym znakiem” bliskości Boga, dzieląc kondycję „słabości, grzechu i ran człowieka naszych czasów”. Był to zarazem główny punkt programu Jubileuszu Życia Konsekrowanego w ramach Nadzwyczajnego Roku Świętego Miłosierdzia.

9 lutego: Franciszek spotkał się w bazylice watykańskiej z kapucynami, którzy przybyli do Rzymu w związku peregrynacją relikwii ich zakonnych współbraci – świętych spowiedników ojca Pio z Pietreciny i Leopolda Mandića. „Bądźcie ludźmi przebaczenia, pojednania i pokoju!” – powiedział papież. Zwracając się do wszystkich spowiedników na świecie podkreślił, że wierni przychodzą, by w konfesjonale uzyskać przebaczenie grzechów, a kapłan nawet wówczas, gdy nie może udzielić rozgrzeszenia, ma ich zapewnić o wiernej miłości Pana Boga.

10 lutego: Papież rozesłał na świat ponad tysiąc misjonarzy miłosierdzia, którzy „mają być znakiem i narzędziem Bożego przebaczenia”. Podczas Mszy św. odprawionej w Środę Popielcową w Bazylice św. Piotra zachęcił ich: „Niech wasze ręce błogosławią i pocieszają braci i siostry jak ojcowskie dłonie, niech przez was spojrzenie i ręce Ojca spoczną na dzieciach i uleczą ich rany”.

11 lutego: Zgodnie z wieloletnim zwyczajem na początku Wielkiego Postu papież spotkał się z duchowieństwem diecezji rzymskiej w bazylice św. Jana na Lateranie, będącej jego katedrą jako biskupa Rzymu. W przemówieniu przestrzegł księży rzymskich przed pokusami klerykalizmu, bogacenia się, władzy i wynoszenia się nad innych. Głównym wątkiem jego improwizowanego przemówienia było Miłosierdzie Boże, nawiązujące do ogłoszonego przez niego Nadzwyczajnego Roku Świętego.

12 lutego: Na lotnisku w Hawanie odbyło się pierwsze w historii spotkanie głowy Kościoła katolickiego ze zwierzchnikiem Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, patriarchą Moskwy i Całej Rusi, Cyrylem. Zakończyło się ono podpisaniem Wspólnej Deklaracji katolicko-prawosławnej, w której obaj przywódcy kościelni stwierdzają, że we współczesnym świecie katolicy i prawosławni są wezwani do braterskiej współpracy w głoszeniu Dobrej Nowiny zbawienia i do dawania wspólnego świadectwa godności i autentycznej wolności osoby ludzkiej, tak aby świat uwierzył. Zarówno Cyryl, jak i Franciszek wyrazili radość z przeprowadzonych „szczerych i otwartych” rozmów i podkreślili, że oba Kościoły mogą współpracować ze sobą dla dobra chrześcijan i całego świata.

12-17 lutego: Franciszek przebywał z wizytą apostolską w Meksyku, 120-milionowym kraju, którego 90 proc. mieszkańców wyznaje katolicyzm. Przyświecały jej słowa: „Misjonarz miłosierdzia i pokoju”. Złożyły się na nią: Msze św. w bazylice Matki Bożej z Guadalupe, w Ecatepec, dla Indian stanu Chiapas w San Cristóbal de Las Casas i w Ciudad Juárez, spotkania z rodzinami w Tuxtla Gutiérrez, z młodzieżą w Morelii i ze światem pracy w Ciudad Juárez, odwiedziny szpitala pediatrycznego im. Federica Gómeza w Mieście Meksyk i więzienia w Ciudad Juárez. W ciągu sześciu dni papież był w sześciu miastach. Codziennie witały go entuzjastycznie w każdym z tych miejsc i na ulicach miliony osób. Ojciec Święty odwiedził jeden z najbardziej katolickich krajów świata a zarazem „peryferie świata”, spotykając się z ludźmi zepchniętymi na margines. W kontekście trwającego Jubileuszu Miłosierdzia poruszył wiele społecznych problemów nie tylko dotyczących Meksyku, ale będących też największymi tragediami współczesnego świata: ubóstwa rodzącego przemoc, handlu narkotykami i narkomanii, korupcji, tortur, przestępczości zorganizowanej, handlu ludźmi i migracji. Jednym z najbardziej poruszających wydarzeń tej wizyty było spotkanie papieża z dziećmi w stołecznym szpitalu pediatrycznym a szczególnie „Ave Maria” wykonane pięknym głosem przez jedną z młodych pacjentek oddziału chemioterapii, w chuście na głowie. Franciszek i towarzyszące mu osoby nie kryły wielkiego wzruszenia.

22 lutego: Franciszek przewodniczył Mszy św. dla Kurii Rzymskiej, Gubernatoratu Państwa Watykańskiego oraz instytucji z nimi powiązanymi z okazji Jubileuszu Miłosierdzia. Uroczystości w bazylice watykańskiej zaczęły się od przejścia przez Drzwi Święte. „Jesteśmy powołani, aby być współpracownikami Boga w przedsięwzięciu tak istotnym i wyjątkowym, jak świadczenie naszym życiem o sile łaski, która przemienia i mocy Ducha Świętego, która odnawia” – powiedział papież podczas Mszy św.

Franciszek przyjął na prywatnej audiencji w Watykanie delegację dzieci, które przysłały mu listy z pytaniami. Z papieskich odpowiedzi powstała wyjątkowa książka pt. „Miłość przed światem”, której pierwszy egzemplarz otrzymał Biskup Rzymu.

26 lutego: Papież odwiedził po południu wspólnotę św. Karola na przedmieściach Rzymu, należącą do Włoskiego Ośrodka Solidarności (CEIS). Placówka ta, założona przez ks. Mario Picchiego, stawia sobie za zadanie zapobieganie i przeciwstawianie się społecznemu wykluczeniu osób, poświęcając się zwłaszcza narkomanom. Była to całkowicie niezapowiedziana wizyta, wpisująca się w „piątki miłosierdzia”, będące „znakami jubileuszowymi” dawania świadectwa o dziełach miłosierdzia.

3 marca: Franciszek przyjął na audiencji uczestników sesji plenarnej Papieskiej Akademii Życia. Jej trzydniowe spotkanie przebiegało w Watykanie pod hasłem „Cnota w etyce ludzkiego życia”. „Nie wystarcza tylko wiedza i technika; by czynić dobro, potrzebna jest mądrość serca” – zaznaczył papież, który mówił wiele o tym, czym jest prawdziwa cnota oraz przestrzegał przed maskowaniem jej „kuszącymi występkami”. Apelując o ochronę życia ludzkiego wezwał, by go strzec przed jadem egoizmu i kłamstwa.

4 marca: Franciszek odprawił nabożeństwo pokutne w Bazylice św. Piotra. „Nie pomniejszając wymagań Ewangelii, nie możemy udaremnić pragnienia grzesznika, by pojednać się z Ojcem, ponieważ powrót syna do domu jest tym, czego Ojciec oczekuje przede wszystkim” – zachęcał papież pasterzy Kościoła. Wezwał ich do odrzucenia „ludzkich reguł, które znaczą więcej niż pragnienie przebaczenia”, a także „rygoryzmów, które mogłyby trzymać z dala od czułości Boga”.

5 marca: Franciszek przyjął na audiencji członków Stałego Synodu Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego. Spotkanie trwało godzinę. „Przybyliśmy potwierdzić naszą jedność z Ojcem Świętym i prosić go o pomoc dla cierpiącego ludu Ukrainy w Jubileuszowym Roku Miłosierdzia” – powiedział abp Światosław Szewczuk, zwierzchnik tego Kościoła. Papież skierował do arcybiskupa większego kijowsko-halickiego przesłanie z okazji 70. rocznicy pesudosoboru lwowskiego. Z woli Stalina zlikwidowano na nim Ukraiński Kościół Greckokatolicki a jego duchowieństwo i wiernych wcielono do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Papież przypomniał, że do tych smutnych wydarzeń doszło pod wpływem kontekstu ideologicznego i politycznego, a także idei przeciwnych istnieniu tego Kościoła. Dla pasterzy i wiernych stały się one przyczyną trwających przez dziesięciolecia cierpień.

6-11 marca: Franciszek uczestniczył w wielkopostnych rekolekcjach w Ariccii pod Rzymem. Prowadził je włoski serwita o. Ermes Ronchi.

18 marca: Franciszek spotykał się z przedstawicielami Drogi Neokatechumenalnej z okazji posłania 250 rodzin z misją ewangelizacji. W przemówieniu papież wskazał na konieczność podążania drogą pokornej i posłusznej jedności, budując komunię w świecie.

24-27 marca: Franciszek przewodniczył Triduum Paschalnemu i uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego. Podczas Mszy św. Wieczerzy Pańskiej 24 marca papież dokonał tradycyjnego obrzędu umycia stóp w ośrodku dla uchodźców, oczekujących na azyl, w Castelnuovo di Porto koło Rzymu. Natomiast pod hasłem „Bóg jest miłosierdziem” wokół rzymskiego Koloseum przeszła w Wielki Piątek 25 marca Droga Krzyżowa z jego udziałem. Rozważania do niej, nawiązujące do ogłoszonego przez papieża Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia, przygotował metropolita Perugii-Città della Pieve kard. Gualtiero Bassetti. „Chrystus zmartwychwstał! Otwórzmy się na nadzieję i wyruszmy w drogę. Niech pamięć o Jego dziełach i Jego Słowach będzie jaśniejącą gwiazdą, kierującą naszymi krokami w zaufaniu do Paschy, która nie będzie miała końca” – powiedział Franciszek podczas liturgii Wigilii Paschalnej odprawianej w Wielką Sobotę 26 marca późnym wieczorem w Bazylice św. Piotra. W czasie Liturgii Sakramentów Ojciec Święty udzielił sakramentów chrztu, komunii św. i bierzmowania dwunastu katechumenom pochodzącym z Włoch, Albanii, Kamerunu, Korei Południowej, Indii i Chin. Zgodnie z wielowiekową tradycją papież udzielił w Niedzielę Wielkanocną 27 marca Loggii bazyliki św. Piotra błogosławieństwa Urbi et Orbi – Miastu i Światu. W orędziu Franciszek poruszył najbardziej palące problemy dzisiejszego świata: wojny na Bliskim Wschodzie, w Afryce i na Ukrainie i wezwał do ich zakończenia.

3 kwietnia: W Niedzielę Miłosierdzia Bożego Franciszek odprawił na placu św. Piotra Mszę św. z udziałem m.in. uczestników Jubileuszu ruchów, stowarzyszeń i zgromadzeń zakonnych, żyjących duchowością miłosierdzia oraz odbywającego się w Rzymie Europejskiego Kongresu Apostolskiego Bożego Miłosierdzia. Ojciec Święty wyjaśnił, że „bycie apostołami miłosierdzia oznacza dotykanie i okrycie czułością Jego ran” w ciele i duszy „tak wielu Jego braci i sióstr”. – Lecząc te rany wyznajemy wiarę w Jezusa, czynimy Go obecnym – stwierdził biskup Rzymu.

8 kwietnia: W Watykanie zaprezentowano posynodalną adhortację papieża Franciszka „Amoris laetitia”. Jest ona podsumowaniem XIV Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów nt. rodziny, które odbyło się w październiku 2015 r. Wzięli w niej udział: kard. Christoph Schönborn z Wiednia, kard. Lorenzo Baldisseri, sekretarz generalny Synodu Biskupów oraz Francesco Miano i jego żona Giuseppina De Simone, eksperci synodalni. „Nie należy oczekiwać od Synodu ani też od tej adhortacji nowych norm ogólnych typu kanonicznego, które można by stosować do wszystkich przypadków. Możliwa jest tylko nowa zachęta do odpowiedzialnego rozeznania osobistego i duszpasterskiego indywidualnych przypadków, które powinno uznać, że ponieważ stopień odpowiedzialności nie jest równy w każdym przypadku, to konsekwencje lub skutki danej normy niekoniecznie muszą być takie same”– stwierdził w swojej drugiej adhortacji apostolskiej Franciszek.

8 kwietnia: Franciszek przewodniczył w kaplicy Redemptoris Mater Pałacu Apostolskiego Mszy św. dla członków rzymskiego Centrum Aletti. Okazją do jej odprawienia były dwie rocznice: 25. – powstania tego ośrodka i 20 – istnienia w jej ramach Pracowni Sztuki Duchowej, zajmującej się sztuką wschodniochrześcijańską.

9 kwietnia: Franciszek podczas nadzwyczajnej audiencji ogólnej związanej z Jubileuszem Miłosierdzia mówił o znaczeniu jałmużny, będącej aktem miłości, skierowanym do napotkanych osób, dokonywanym w tajemnicy i widzianym jedynie przez Boga. Papież spotkał się także z 50 ofiarami handlu ludźmi z dziesięciu krajów. Byli wśród nich transeksualiści i byłe prostytutki.

16 kwietnia: Franciszek przebywał na greckiej wyspie Lesbos. W czasie pięciogodzinnej wizyty wraz z patriarchą Konstantynopola Bartłomiejem i prawosławnym arcybiskupem Aten i całej Grecji Hieronimem II odwiedzili znajdujący się tam obóz dla uchodźców, w którym przebywa 2,5 tys. osób ubiegających się o azyl. Hierarchowie zjedli z nimi obiad, podpisali wspólną deklarację oraz modlili się za tych, którzy utonęli w Morzu Egejskim, przeprawiając się do Grecji. Była to 13. podróż zagraniczna papieża Bergoglio. Podczas tej wzruszającej a chwilami wstrząsającej wizyty trzej zwierzchnicy religijni wezwali uchodźców, aby nie tracili nadziei. We wspólnej deklaracji wezwali świat do odważnej reakcji, aby stawić czoła ogromnemu kryzysowi humanitarnemu związanemu z tą grupą ludzi i jego przyczynom. Zdaniem hierarchów światowa opinia publiczna nie może ignorować problemu szerzenia się przemocy i konfliktów zbrojnych, prześladowań i wysiedlania mniejszości religijnych i etnicznych. Papież wskazał na potrzebę dalekosiężnej polityki, a nie działań jednostronnych i doraźnych. Przyznał, że obawy instytucji, ludzi w Grecji i innych krajach Europy związane z kryzysem uchodźczym są zrozumiałe i uzasadnione. Zaapelował, aby mimo tych lęków nie zapominano, że migranci nie są „liczbami, ale osobami, twarzami, imionami, historiami”.

23-25 kwietnia: W ramach Nadzwyczajnego Roku Świętego Miłosierdzia w dniach 23-25 kwietnia odbył się w Watykanie i Rzymie Jubileusz Chłopców i Dziewcząt w wieku 13-16 lat. Wzięło w nim udział 60 tys. młodych ludzi z całego świata. „Szczęście to nie aplikacja, którą można pobrać na telefon komórkowy: nawet najnowsza wersja nie pomoże wam stać się wolnymi i wspaniałymi w miłości – powiedział Franciszek w homilii podczas Mszy św. 24 kwietnia na placu św. Piotra. Dzień wcześniej młodzi przeszli przez Bramę Miłosierdzia bazyliki św. Piotra, a wieczorem wzięli udział w czuwaniu modlitewnym na Stadionie Olimpijskim.

24 kwietnia: Franciszek niespodziewanie pojawił się na rzymskich obchodach 46. Międzynarodowego Dnia Ziemi. Odbyły się one w parku Villa Borghese w dniach 22-25 kwietnia. Ojciec Święty został na nie zaproszony ze względu na swe zaangażowanie w obronie stworzenia, wyrażone m.in. w encyklice „Laudato si’”. W improwizowanym przemówieniu powiedział: „Nie bójcie się konfliktów – radził papież i zauważył, że po chińsku konflikt wyrażany jest dwoma znakami, z których jeden oznacza ryzyko, a drugi możliwość. Przestrzegł przed odwracaniem głowy, by nie widzieć konfliktu. „Trzeba raczej szukać wyjścia, by go rozwiązać” – powiedział.

30 kwietnia: W ramach Nadzwyczajnego Roku Świętego Miłosierdzia odbył się w Watykanie i Rzymie Jubileusz policjantów i żołnierzy. „Kontynuujcie waszą drogę wiary i otwórzcie wasze serca na Boga, miłosiernego Ojca, który niestrudzenie nam przebacza. W obliczu wyzwań każdego dnia, niech jaśnieje wasza chrześcijańska nadzieja, która jest pewnością zwycięstwa miłości nad nienawiścią i pokoju nad wojną” – powiedział Franciszek.

6 maja: Franciszek odebrał w Watykanie międzynarodową Nagrodę Karola Wielkiego. – Marzę o Europie, gdzie bycie imigrantem nie byłoby przestępstwem, ale zaproszeniem do większego zaangażowania na rzecz godności wszystkich istot ludzkich. Marzę o Europie rodzin, z bardzo skutecznymi politykami, bardziej skoncentrowanymi na twarzach, niż na liczbach, bardziej na narodzinach dzieci niż na narastaniu dóbr. Marzę o Europie, która promuje i chroni prawa wszystkich, nie zapominając o obowiązkach wobec wszystkich. Marzę o Europie, o której nie można powiedzieć, że jej zaangażowanie na rzecz praw człowieka było jej ostatnią utopią – słowa te wypowiedział papież. Ojciec Święty został uhonorowany Nagrodą przez niemieckie miasto Akwizgran za swe wybitne zaangażowanie „na rzecz pokoju i zrozumienia, współczucia i tolerancji, solidarności i ochrony stworzenia”.

13 maja: W ramach tzw. Piątków Miłosierdzia Franciszek odwiedził w podrzymskim Ciampino ośrodek dla chorych leczonych we wspólnocie „Il Chicco” (Ziarnko), należącej do wielkiej rodziny „Arki” – stowarzyszenia założonego w 1964 przez Kanadyjczyka Jeana Vaniera. Przebywają tam osoby z ciężkimi upośledzeniami fizycznymi i psychicznymi. Ojciec Święty zjawił się w bramie placówki z wielką tacą ciasta i równie dużym koszem owoców.

14 maja: „Jesteśmy wezwani, aby pielęgnować w nas postawy pobożności w obliczu wielu sytuacji życiowych, strząsając z nas obojętność, która uniemożliwia nam rozpoznawanie potrzeb otaczających nas braci i uwalniając nas z niewoli dobrobytu materialnego” – powiedział Franciszek podczas nadzwyczajnej jubileuszowej audiencji ogólnej w Watykanie. Swoją katechezę poświęcił cnocie pobożności – wzruszenia się w odniesieniu do osób potrzebujących miłości. Wcześniej papież spotkał się z chorymi, zgromadzonymi w auli Pawła VI.

20 maja: Papież Franciszek przyjął w Watykanie piłkarzy Juventusu Turyn i AC Milan, którzy 21 maja na Stadionie Olimpijskim w Rzymie rozegrali finałowy mecz Pucharu Włoch. Zawodnikom towarzyszyli działacze włoskiej ligi Serie A z jej szefem Maurizio Berettą. – Bądźcie mistrzami sportowymi, ale przede wszystkim mistrzami życia! – zaapelował Franciszek.

26 maja: Franciszek przewodniczył uroczystości Bożego Ciała w Rzymie. „Eucharystia jest znakiem rozpoznawczym Chrystusa i Jego uczniów, ośrodkiem i formą życia Kościoła” – powiedział podczas Mszy św., jaką odprawił przed bazyliką św. Jana na Lateranie. Liturgia poprzedziła procesję eucharystyczną, która przeszła do bazyliki Matki Bożej Większej.

1-3 czerwca: W ramach Nadzwyczajnego Roku Świętego Miłosierdzia odbył się w Watykanie i Rzymie Jubileusz Kapłanów. Jego mottem były słowa papieża Franciszka: „Na wzór Dobrego Pasterza kapłan jest człowiekiem miłosierdzia i współczucia, bliskim ludzi i sługą wszystkich”. Do Wiecznego Miasta przyjechało 6 tys. księży i seminarzystów z całego świata. Pierwszy dzień poświęcono na przygotowanie do przejścia przez Drzwi Święte. Kapłani gromadzili się kościołach jubileuszowych, gdzie mogli skorzystać z sakramentu pokuty i wziąć udział w adoracji Najświętszego Sakramentu. Wieczorem wysłuchali katechez w siedmiu językach. Następnego dnia uczestnicy Jubileuszu Kapłanów rozdzielili się na trzy papieskie bazyliki: Matki Bożej Większej, św. Jana na Lateranie i św. Pawła za Murami. W każdej z nich Franciszek wygłosił katechezę. Podczas Mszy św. na zakończenie papież wezwał duchownych do wytrwałego poszukiwania szczególnie owiec zagubionych, nie zachowując żadnego czasu na to, co prywatne, nie broniąc swej wygody, naśladując Chrystusa, będąc wolnym od „księgowości ducha”, poświęcając się całkowicie swojej misji.

4 czerwca: Franciszek spotkał się z uczestnikami Zgromadzenia Ogólnego Papieskich Dzieł Misyjnych. Wzięli w nim udział dyrektorzy krajowi ze wszystkich kontynentów oraz współpracownicy Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów. Spotkanie odbyło się w 100 rocznicę powołania do życia Papieskiej Unii Misyjnej, którą założył bł. Paolo Manna, włoski kapłan, misjonarz w Birmie. Zatwierdził ją w 1916 r. papież Benedykt XV, a czterdzieści lat później Pius XII nadał jej tytuł „papieskiej”. Przyjmując uczestników zgromadzenia papież przypomniał postać ks. Manny. Podkreślił jego intuicję, że formacja i edukacja co do tajemnicy Kościoła i jego powołania misyjnego dotyczy całego Ludu Bożego w jego różnorodności stanów życia i posług.

5 czerwca: Z udziałem tysięcy wiernych z całego świata podczas Mszy św. na placu św. Piotra Franciszek ogłosił świętymi o. Stanisława Papczyńskiego i s. Marię Elżbietę Hesselblad. W homilii papież zaznaczył, że kanonizowani „pozostawali ściśle zjednoczeni z męką Jezusa i w nich przejawiła się moc Jego zmartwychwstania”. Wraz z Ojcem Świętym Eucharystię koncelebrowali księża ze zgromadzenia marianów z całego świata, których założycielem był św. Papczyński.

11-12 czerwca: W ramach Nadzwyczajnego Roku Świętego Miłosierdzia odbył się w Watykanie i Rzymie Jubileusz Chorych i Niepełnosprawnych. Papież przyjął też na audiencji uczestników seminarium o osobach niepełnosprawnych, zorganizowanego przez włoski episkopat. Franciszek spotkał się z nimi w auli Pawła VI również z okazji 25-lecia powołania przy włoskim Krajowym Biurze Katechetycznym specjalnego departamentu zajmującego się katechizacją niepełnosprawnych. – Sposób, w jaki przeżywamy chorobę i niepełnosprawność jest wskaźnikiem miłości, jaką jesteśmy gotowi ofiarować – powiedział Franciszek w homilii podczas Mszy św., jaką odprawił na placu św. Piotra dla 50 tys. uczestników Jubileuszu. Przekonywał, że „sposób, w jaki radzimy sobie z cierpieniem i ograniczeniami jest kryterium naszej wolności, by nadać sens doświadczeniom życia, nawet wtedy, gdy jawią się nam jako absurdalne i niezasłużone”.

13 czerwca: Franciszek odwiedził rzymską siedzibę Światowego Programu Żywnościowego. Podczas dorocznej sesji Komitetu Wykonawczego tej organizacji i wezwał do „ de-naturalizacji” i „odbiurokratyzowania” nędzy i głodu a wspólnotę międzynarodową do podjęcia wszelkich działań na rzecz konkretnych osób cierpiących i głodujących w imię hasła: „zero głodu”. Pracownikom WFP podziękował za odwagę, oddanie i często „anonimowy” charakter pracy.

16 czerwca: W ramach Nadzwyczajnego Roku Świętego Miłosierdzia odbył się w Watykanie i Rzymie Jubileuszu Miłosierdzia cyrkowców, pracowników lunaparków i innych artystów ulicy. „Jesteście wielką rodziną podróżujących widowisk” – powiedział Franciszek spotykając się z nimi w Auli Pawła VI. Na początku audiencji zaprezentowali oni Ojcu Świętemu kilka cyrkowych numerów, dając mu przy tym pogłaskać dorastającego już tygrysa. Zrobił to z początkowym wahaniem, do czego nawiązał potem w przemówieniu. Podkreślił w nim, że takie widowiska dają ludziom okazję do zdrowej rozrywki.

17 czerwca: Franciszek w ramach tzw. Piątków Miłosierdzia udał się do wspólnoty młodych księży mieszkających przy Via Ardeatina w Rzymie. Przebywają w nim młodzi księża przeżywający “kryzys”.

18 czerwca: O nawróceniu jako przejawie Bożego miłosierdzia mówił Franciszek podczas siódmej nadzwyczajnej jubileuszowej audiencji ogólnej na placu św. Piotra. „Prawdziwe nawrócenie zachodzi wówczas, gdy przyjmujemy dar łaski; wyraźnym znakiem jego autentyczności jest to, że zdajemy sobie sprawę z potrzeb braci i jesteśmy gotowi, aby wyjść im naprzeciw” – powiedział papież. Po południu odwiedził rzymski akademik „Villa Nazareth”, położony w południowo-zachodniej dzielnicy Wiecznego Miasta – Pineta Sacchetti. Placówka ta, prowadzona przez Wspólnotę im. kard. Domenica Tardiniego, obchodziła w tym roku 70-lecie istnienia i to ta rocznica była okazją do papieskich odwiedzin. Ośrodek założył – z myślą o sierotach i o dzieciach z ubogich rodzin wielodzietnych – ks. Tardini, późniejszy kardynał i sekretarz stanu. Z czasem miejsce to stało się fundacją, a w 2004 Stolica Apostolska uznała Wspólnotę za papieskie stowarzyszenie międzynarodowe.

24-26 czerwca: Wspólna modlitwa papieża i katolikosa Garegina II w katedrze Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego (OKA) w Eczmiadzynie, spotkanie z władzami cywilnymi i korpusem dyplomatycznym w Pałacu Prezydenckim, wizyta w kompleksie pomnikowym Cicernakaberd w Erywaniu, Msza św. z udziałem tysięcy wiernych Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego w Gimuri, spotkanie ekumeniczne i modlitwa o pokój na placu Republiki oraz udział w Boskiej Liturgii OKA w Erywaniu złożyły się na wizytę papieża w Armenii. 14. zagraniczna podróż apostolska Franciszka pod hasłem: „Wizyta w pierwszym kraju chrześcijańskim” była pierwszym etapem jego wyprawy do krajów kaukaskich: między 30 września i 2 października Ojciec Święty odwiedził jeszcze Gruzję i Azerbejdżan. W trakcie papieskiej wizyty zostały poruszone trzy ważne tematy: pamięci, pokoju oraz dialogu ekumenicznego i pojednania. Przede wszystkim Franciszek oddał hołd i podziękował, że przez ponad 1700 lat, po zniszczeniach, spowodowanych ludobójstwem latach 1915-1917 i czasach sowieckich naród ormiański zachował chrześcijańską tożsamość. Po raz kolejny Metz Yeghérn – „Wielkie Zło” – rzeź 1,5 mln Ormian nazwał „ludobójstwem”. Entuzjastycznie został przyjęty przez Ormian papieski apel o pojednanie między narodem ormiańskim a tureckim, o to, aby pokój nastał również w Górskim Karabachu, gdzie od ponad 30 lat trwa konflikt Armenii z Azerbejdżanem. Podczas wizyty Franciszek oraz zwierzchnik Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego Garegin II pokazali, że relacje między naszymi Kościołami są modelowe, czego dowodem było choćby to, że papież gościł w Pałacu Apostolskim, siedzibie katolikosa w Eczmiadzynie a podczas Boskiej Liturgii wymieniono dwukrotnie imię papieża, co było wydarzeniem bez precedensu.

28 czerwca: Na umiłowanie Boga przenikające całą posługę Benedykta XVI zwrócił uwagę papież Franciszek podczas uroczystości w Sali Klementyńskiej Pałacu Apostolskiego w Watykanie z okazji 65. rocznicy święceń kapłańskich papieża – seniora. Benedykt XVI w spontanicznym wystąpieniu podkreślił, że istotą misji chrześcijan jest pomoc w przeistoczeniu świata, aby nie był światem śmierci, lecz życia, światem, w którym miłość zwyciężyła śmierć. Uroczystość zorganizowała Fundacja Josepha Ratzingera – Benedykta XVI.

29 czerwca: Przed pokusą zamknięcia się w sobie Kościoła w obliczu zagrożeń przestrzegł Franciszek podczas Mszy św. w Watykanie z okazji uroczystości świętych Apostołów Piotra i Pawła. Papież zaznaczył, że dobrym lekarstwem na tę pokusę jest modlitwa, która pozwala łasce otworzyć drogę wyjścia: od zamknięcia do otwarcia, od strachu do odwagi, od smutku do radości, od podziału do jedności. Eucharystię koncelebrowało z papieżem 25 nowych arcybiskupów-metropolitów, którzy przybyli z okazji pobłogosławienia paliuszy, które zostały im nałożone przez nuncjuszy w ich stolicach. Był wśród nich abp Adam Szal z Przemyśla.

30 czerwca: „Uczynki miłosierdzia nie są kwestiami teoretycznymi, ale konkretnym świadectwem. Zobowiązują do zakasania rękawów, żeby ulżyć w cierpieniach” – powiedział Franciszek podczas nadzwyczajnej jubileuszowej audiencji ogólnej na placu św. Piotra w Watykanie. Papież podsumował także swoją podróż apostolską do Armenii.

13 lipca: W trakcie swojego letniego wypoczynku i po wizycie u dentysty Franciszek odwiedził niespodziewanie uczestników posiedzenia Papieskiej Komisji ds. Ameryki Łacińskiej (CAL), działającej w ramach Kongregacji ds. Biskupów. Po przybyciu na miejsce i krótkiej pogawędce z uczestnikami zebrania odbył dłuższą rozmowę z sekretarzem Komisji, świeckim Urugwajczykiem, prof. Guzmanem Carriquirim Lecourem.

26-31 lipca: Franciszek przebywał z pięciodniową wizytą w Polsce. Jego wizyta apostolska związana była głównie ze Światowymi Dniami Młodzieży, które przebiegały pod hasłem „Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią”. Podczas pobytu w naszym kraju Franciszek uczcił też na Jasnej Górze 1050. rocznicę chrztu Polski, modlił się w przejmującym milczeniu na terenie b. niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau i odwiedził chore dzieci w krakowskim szpitalu. W sobotę podczas czuwania na Campus Misericordiae Franciszek mówił o paraliżu naszych czasów – „myleniu szczęścia z kanapą”, ogołacającym nas z wolności. Papież przestrzegł, przed życiem w uśpieniu, narkotycznym odurzeniu i otępieniu. W niedzielę, podczas Mszy wieńczącej ŚDM z udziałem ponad 1,5 mln wiernych, zachęcił młodych ze wszystkich kontynentów, by Ewangelia była ich „nawigatorem” na drogach życia. I ogłosił, że kolejne Światowe Dni Młodzieży odbędą się w 2019 roku w Panamie. Papieskie słowa i gesty były przez młodzież bardzo gorąco i serdecznie. Franciszek przemawiał do nich nie tylko podczas Mszy św. i nabożeństwa Drogi Krzyżowej, ale też – trzykrotnie – ze słynnego „okna papieskiego” przy Franciszkańskiej, kierując do słuchaczy bardzo konkretne rady i wskazówki na temat życia, małżeństwa, choroby, przemijania i cierpienia. Światowym Dniom Młodzieży towarzyszyły katechezy głoszone w 33 językach przez biskupów z różnych stron globu, zarówno w samym Krakowie, jak i okolicznych miejscowościach: w kościołach, na stadionach, rynkach i w parkach. Biskupi podkreślali, że czas Bożego miłosierdzia trwa. Nie brakowało również odniesień do ostatnich aktów terroru w Europie. Z kolei koncerty, widowiska taneczne, spektakle, rozgrywki sportowe, pokazy filmowe, konferencje i spotkania ewangelizacyjne w kościołach – złożyły się na Festiwal Młodych. W kilkudziesięciu miejscach w Krakowie i okolicach odbyło się blisko 250 edukacyjnych, kulturalnych i sportowych wydarzeń przygotowanych przez wielu znanych artystów chrześcijańskich z całego świata.

4 sierpnia: Do realizowania Ewangelii przez przepowiadanie, świadectwo i miłosierdzie zachęcił papież Franciszek dominikanów uczestniczących w Kapitule Generalnej Zakonu Kaznodziejskiego, odbywającej się w Bolonii. Jej uczestników, wraz z generałem, o. Bruno Cadoré Ojciec Święty przyjął na audiencji w Sali Klementyńskiej Pałacu Apostolskiego w Watykanie. Papież-jezuita przypomniał, iż dominikanie obchodzą jubileusz 800-lecia swego zatwierdzenia przez papieża Honoriusza III. Wyraził wdzięczność za „znaczący wkład” Zakonu Kaznodziejskiego w życie Kościoła i oraz „jego współpracę w duchu wiernej służby ze Stolicą Apostolską, od jego początków aż do dzisiaj”.

4 sierpnia: Franciszek przebywał z kilkugodzinną pielgrzymką w Asyżu z okazji przypadającej w tym roku 800. rocznicy ustanowienia odpustu za nawiedzenie Porcjunkuli małego kościółka, związanego ze św. Franciszkiem i narodzinami Zakonu Braci Mniejszych. Dziś odpust ten można uzyskać we wszystkich kościołach franciszkańskich na świecie, ale tylko w jednym dniu – 2 sierpnia. „Przebaczenie, którego święty Franciszek stał się narzędziem tutaj w Porcjunkuli, nadal po ośmiu wiekach «rodzi raj»” – stwierdził papież w rozważaniu. Zaznaczył, że w trwającym obecnie Roku Miłosierdzia jest jeszcze bardziej oczywiste, że droga przebaczenia może rzeczywiście odnowić Kościół i świat. Od tego zadania nikt dziś nie może uciec, bo świat potrzebuje przebaczenia: zbyt wielu ludzi żyje zamkniętych w żalu i pielęgnowaniu nienawiści, gdyż nie są w stanie przebaczyć, przez co niszczą życie swoje i innych, zamiast znaleźć radość pogody ducha i pokoju.

11 sierpnia: Franciszek zjadł w Domu św. Marty obiad z 21 uchodźcami z Syrii, którzy mieszkają obecnie w Rzymie, goszczeni przez Wspólnotę św. Idziego. Były to rodziny, które przybyły do Włoch po wizycie papieża na greckiej wyspie Lesbos. Pierwsza grupa przyleciała do Wiecznego Miasta z wyspy Lesbos razem z Franciszkiem 16 kwietnia, druga zaś w połowie czerwca.

12 sierpnia: Franciszek odwiedził w tzw. „Piątek Miłosierdzia” rzymski ośrodek „Wspólnoty Papieża Jana XXIII”, w którym spotkał się z 20 kobietami, wyzwolonymi ze zniewolenia prostytucją. W placówce, założonej w latach sześćdziesiątych XX wieku przez włoskiego kapłana ks. Oreste Benziego (1925–2007), przebywa 7 Nigeryjek, 6 Rumunek, 4 Albanki i po jednej z Tunezji, Włoch i Ukrainy. Ich średnia wieku wynosi ok. 30 lat. Wszystkie one doświadczyły ciężkich aktów przemocy fizycznej i są pod ochroną. Wizyta papieża była kolejnym apelem do sumień ludzkich, aby walczyć z handlem ludźmi, które Franciszek wielokrotnie określał jako „zbrodnię przeciw ludzkości” i „ranę na ciele współczesnej ludzkości, na Ciele Chrystusa”.

1 września: Do poszukiwania miłosierdzia Bożego za grzechy przeciwko stworzeniu, których dotychczas nie potrafiliśmy uznać i wyznać wezwał Franciszek w orędziu z okazji Światowego Dnia Modlitw o Ochronę Stworzenia. Pod hasłem: „Bądźmy miłosierni wobec naszego wspólnego domu” był on po raz drugi obchodzony w Kościele katolickim wraz z Kościołami prawosławnymi oraz członkami innych wspólnot kościelnych. Za winy przeciwko stworzeniu papież zaproponował dokonanie rachunku sumienia, aktu skruchy i wyznanie grzechów za zło, jakie wyrządzamy wspólnemu domowi poprzez konsumpcjonizm i poddanie się logice zysku za wszelką cenę, nie bacząc na wykluczenie społeczne lub niszczenie natury.

2 września: Franciszek przyjął na audiencji prywatnej zespoły piłkarskie AS Roma i Club Atlético San Lorenzo de Almagro z Buenos Aires. Dzień później obydwa zespoły rozegrały na Stadionie Olimpijskim w Rzymie mecz towarzyski. Spotkanie odbyło się z okazji Święta Rodziny organizowanego pod patronatem Papieskiej Rady ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji w kontekście wydarzeń Jubileuszu Miłosierdzia. Franciszek od wielu lat jest kibicem San Lorenzo.

3 września: W ramach Nadzwyczajnego Roku Świętego Miłosierdzia odbył się w Watykanie i Rzymie Jubileusz pracowników dzieł miłosierdzia i wolontariuszy. Jego punktem kulminacyjnym była kanonizacja ich wielkiego wzoru, jakim była bł. Matka Teresa z Kalkuty. „Niech wasze dzieło miłosierdzia będzie pokorną i wymowną kontynuacją dzieła Jezusa Chrystusa. Zawsze bądźcie zadowoleni i pełni radości z powodu waszej posługi, ale nigdy nie czyńcie z niej motywu do zarozumiałości prowadzącej, by czuć się lepszymi od innych. Niech natomiast wasze dzieło miłosierdzia będzie pokorną i wymowną kontynuacją dzieła Jezusa Chrystusa, który nadal pochyla się i troszczy o tych, którzy cierpią. Miłość rzeczywiście „buduje” i dzień po dniu pozwala naszym wspólnotom być znakiem braterskiej komunii” – powiedział Franciszek.

4 września: Franciszek ogłosił podczas Mszy św. na placu św. Piotra w Watykanie bł. Matkę Teresę z Kalkuty świętą. „Matka Teresa przez całe swoje życie była hojną szafarką Bożego miłosierdzia” – powiedział papież w homilii. Podkreślił, że jej „misja na obrzeżach miast i na peryferiach egzystencjalnych pozostaje dzisiaj wymownym świadectwem bliskości Boga wobec najuboższych z ubogich”. – Dzisiaj przekazuję tę symboliczną postać kobiety i osoby konsekrowanej całemu światu wolontariatu: niech ona będzie waszym wzorem świętości! Niech ta niestrudzona pracownica miłosierdzia pomaga nam zrozumieć coraz bardziej, że naszym jedynym kryterium działania jest bezinteresowna miłość, wolna od wszelkiej ideologii i od wszelkich ograniczeń, skierowana do wszystkich niezależenie od języka, kultury, rasy czy religii – prosił Franciszek.

10 września: Do przyjęcia łaski wyzwolenia i zbawienia, którą obdarza nas Bóg zachęcił Franciszek wiernych podczas nadzwyczajnej jubileuszowej audiencji ogólnej w Watykanie. Franciszek zauważył, że człowiek współczesny nie lubi myśleć o tym, że jest wyzwolony i zbawiony za sprawą Bożej interwencji. Łudzi się swoją wolnością, choć w rzeczywistości tak nie jest. „Ileż złudzeń sprzedaje się pod pretekstem wolności i ile nowych form niewolnictwa tworzy się dziś w imię fałszywej wolności! Stają się niewolnikami w imię wolności. Wszyscy widzieliśmy takich ludzi, którzy w ostateczności kończą życie na ziemi. Potrzebujemy, by Bóg nas wyzwolił od wszelkich form obojętności, egoizmu i samowystarczalności” – stwierdził papież.

16 września: Franciszek w ramach tzw. Piątków Miłosierdzia odwiedził oddział neonatologii w szpitalu św. Jana w Rzymie i rzymskie hospicjum Villa Speranza, gdzie przebywa 30 pacjentów znajdujących się w u kresu życia. W ten sposób Ojciec Święty chciał podkreślić świętość ludzkiego życia od jego pierwszych chwil aż po ostatnie.

15-17 września: W ramach Nadzwyczajnego Roku Świętego Miłosierdzia odbył się w Watykanie i Rzymie Jubileusz dyplomatów papieskich. Do wychodzenia poza siebie i poza swoje ograniczenia, aby głosić Ewangelię na całym świecie, wezwał i zachęcił nuncjuszy apostolskich Franciszek w kazaniu podczas Mszy św. w kaplicy Domu św. Marty. Liturgię koncelebrowało wraz z nim ponad 100 dyplomatów papieskich. Ojciec Święty podziękował im za ich pracę i gotowość do ciągłego rozpoczynania na nowo ich posługi w każdym zakątku świata z radością i entuzjazmem.

20 września: Papież Franciszek uczestniczył w Światowym Dniu Modlitwy o Pokój pod hasłem: „Pragnienie pokoju. Religie i kultury w dialogu”. Spotkanie odbywało się w dniach 18-20 września w Asyżu, a jego organizatorami byli: rzymska Wspólnota św. Idziego, franciszkanie oraz diecezja Asyżu. Uczestniczyło w nim ok. 500 przywódców religijnych i polityków z całego świata, a także 25 uchodźców. „Niestrudzenie będziemy powtarzali, że imię Boga nigdy nie może usprawiedliwiać przemocy. Tylko pokój jest święty, a nie wojna!” – powiedział Franciszek w swym przesłaniu. Przestrzegł przed „pogaństwem obojętności” i zachęcił: „Niech wierzący będą budowniczymi pokoju przyzywając Boga i działając dla człowieka!” Natomiast w modlitewnej medytacji powiedział: „W wezwaniu ukrzyżowanego Jezusa: „pragnę” możemy usłyszeć głos cierpiących, ukryty krzyk niewinnych dzieci, które są pozbawione światła tego świata, żarliwe błaganie ubogich i najbardziej potrzebujących pokoju. Błagają o pokój ofiary wojen, które skażają narody nienawiścią, a ziemię bronią. Błagają o pokój nasi bracia i siostry żyjący pod groźbą bombardowań lub zmuszeni do opuszczenia domów i emigracji w nieznane, pozbawieni wszystkiego”.

25 września: W ramach Nadzwyczajnego Roku Świętego Miłosierdzia odbył się w Watykanie i Rzymie Jubileusz Katechetów. – Nie jesteśmy prorokami nieszczęścia, lubującymi się w tropieniu zagrożeń i zboczeń. Nie jesteśmy ludźmi, którzy okopują się w swoich środowiskach, wydając gorzkie osądy na temat społeczeństwa, Kościoła, na temat wszystkiego i wszystkich, skażając świat negatywnością – powiedział Franciszek w homilii podczas Mszy św. na placu św. Piotra. Wezwał katechetów do głoszenia z radością, że Jezus kocha każdego z nas osobiście.

30 października-2 października: Spotkania z prawosławnym katolikosem – patriarchą całej Gruzji Eliaszem II, Msza św. na stadionie im. Micheila Meschiego w Tbilisi z udziałem tysięcy wiernych, spotkania z kapłanami, zakonnicami i zakonnikami w kościele pw. Matki Bożej Wniebowziętej i podopiecznymi kościelnych dzieł charytatywnych w ośrodku charytatywnym oo. kamilianów w Tbilisi oraz wizyta w patriarszej katedrze Sweti Cchoweli w Mcchecie – to główne wydarzenia wizyty apostolskiej Franciszka w Gruzji. Przebiegała ona pod hasłem: „Pokój wam”. Szesnasta zagraniczna podróż papieża stanowiła drugi etap jego wyprawy do krajów kaukaskich – w czerwcu był w Armenii. Z Tbilisi papież udał się do Azerbejdżanu. W myśl hasła pielgrzymki papież przybył do Gruzji z misją pokoju. W kontekście konfliktu o okupowane od 2008 r. przez Rosję obszary Abchazji i Osetii Południowej, o czym wspominali w swoich przemówieniach powitalnych prezydent Giorgi Margwelaszwili i patriarcha – katolikos Eliasz II, papież modlił się i apelował o rozwiązywanie konfliktów i ostrzegał aby nie wykorzystywać różnic etnicznych, językowych, religijnych i politycznych jako „pretekstu do przekształcenia konfliktów w niekończące się nieszczęścia”. Ponadto w prawosławnej, czteromilionowej Gruzji, w której „trudno być katolikiem” Franciszek, orędownik „ekumenicznego pokoju” przypomniał, że pomimo ograniczeń i niezależnie od wszelkich późniejszych zróżnicowań historycznych i kulturowych, Kościół katolicki i Gruziński Kościół Prawosławny (GKP) są w imię Ewangelii wezwane, by być „kimś jednym w Chrystusie Jezusie”. I nie należy stawiać na pierwszym miejscu nieporozumień i podziałów wśród ochrzczonych, ponieważ naprawdę o wiele więcej je łączy, niż dzieli.

2 października: Msza św. w kościele pw. Maryi Niepokalanej, spotkania z władzami w Centrum Hejdara Alijewa oraz międzyreligijne z udziałem szejka Kaukazu i przedstawicieli innych wspólnot religijnych kraju – to główne wydarzenia dziesięciogodzinnej wizyty Franciszka w Azerbejdżanie. Przebiegała ona pod hasłem: „Wszyscy jesteśmy braćmi”. Kraj ten był po Gruzji ostatnim etapem 16. zagranicznej podróży papieża i drugiej w tym roku do krajów kaukaskich – w czerwcu Ojciec Święty był w Armenii. Podobnie jak do Armenii, Franciszek przybył do Azerbejdżanu z misją pokoju. W kontekście trwającego od 1993 r. konfliktu azersko-armeńskiego o Karabach Górski papież zachęcił wszystkich do „poruszenia nieba i ziemi, aby osiągnąć zadowalające rozwiązanie obecnych napięć na Kaukazie”. Wyraził przekonanie, że „z Bożą pomocą i dzięki dobrej woli stron” Kaukaz stanie się miejscem, w którym, w wyniku dialogu i rokowań, spory i różnice znajdą swe rozwiązanie i zostaną przezwyciężone, aby obszar ten będący „bramą między Wschodem i Zachodem”, stał się również bramą otwartą na pokój i wzorem dla innych. Drugim ważnym aspektem papieskiej wizyty był dialog międzyreligijny. Franciszek przypomniał, że Boga nie można przyzywać do własnych partykularnych interesów i celów egoistycznych ani nie może usprawiedliwiać On jakiegokolwiek fundamentalizmu, imperializmu lub kolonializmu. „Nigdy więcej przemocy w imię Boga! Niech Jego święte imię będzie czczone, a nie bezczeszczone i poniewierane przez nienawiść i ludzkie konfrontacje” – zaapelował papież.

4 października: Franciszek odwiedził tereny dotknięte 24 sierpnia katastrofalnym trzęsieniem ziemi w prowincji Rieti we Włoszech. Wizytę rozpoczął od miasteczka Amatrice, gdzie zginęło 230 osób. Następnie udał się do domu pomocy św. Rafała w Borbonie, do Cittareale, Accumoli, Pescara del Tronto, Arquata del Tronto i San Pellegrino di Norcia w Umbrii. Papież na swoją wizytę wybrał dzień, w którym przypada uroczystość świętego Franciszka z Asyżu, patrona Włoch i swojego pontyfikatu. Do mieszkańców Amatrice powiedział m. in.: „Słusznie myślałem, w pierwszych dniach tego wielkiego cierpienia, że moja wizyta może być bardziej ciężarem niż pomocą, pozdrowieniem, a nie chciałem przeszkadzać i dlatego minęło trochę czasu. Ale od pierwszej chwili czułem, że muszę do was przybyć, aby wam po prostu powiedzieć, że jestem blisko was, nic więcej. I że modlę się za was! Bliskość i modlitwa, to mój dar dla was. Niech Pan błogosławi was wszystkich, niech Matka Boża was strzeże w tej chwili smutku, bólu i próby”.

5 października: O potrzebie uczciwej rywalizacji oraz włączania ubogich i niepełnosprawnych do sportu mówił Franciszek do uczestników I Światowego Spotkania pod hasłem „Sport w służbie ludzkości”. Wskazał też na konieczność troski o prawdziwość sportu, chronienie go przed manipulacjami i wyzyskiem komercyjnym. Spotkanie zorganizowała Papieska Rada ds. Kultury, a wzięli w nim udział m.in. sekretarz generalny ONZ Ban Ki Moon i przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOl) Thomas Bach.

5 października: Do wspólnego świadczenia o Jezusie i Jego Ewangelii zachęcił Franciszek biskupów katolickich i anglikańskich w kościele świętych Andrzeja i Grzegorza na wzgórzu Celio w Rzymie. We wspólnych nieszporach wziął udział zwierzchnik Wspólnoty Anglikańskiej, arcybiskup Canterbury Justin Welby. Uroczystości były związane z 50. rocznicą pierwszego w dziejach oficjalnego spotkania papieża (Pawła VI) z Arcybiskupem Canterbury (Michaelem Ramseyem).

7-9 października: W ramach Nadzwyczajnego Roku Świętego Miłosierdzia odbył się w Watykanie i Rzymie Jubileusz Maryjny. „Maryja wyraża bogactwo Bożego miłosierdzia, które wychodzi na spotkanie każdego człowieka w jego codziennych potrzebach” – powiedział Franciszek podczas wieczornego czuwania modlitewnego na placu św. Piotra w Watykanie. Odmówiono tajemnice chwalebne modlitwy różańcowej. Wzięli w nim udział wierni związani ze stowarzyszeniami, ruchami i zgromadzeniami maryjnymi, rodziny maryjne związane z zakonami, przedstawiciele parafii i sanktuariów Matki Bożej. „Jak wielu obcokrajowców, a także wyznawców innych religii daje nam przykład wartości, o których sami czasami zapominamy lub które lekceważymy” – stwierdził Franciszek 9 października podczas Mszy św. na placu św. Piotra. Papież wskazał, że ludzie żyjący obok nas, być może pogardzani i usunięci na margines, gdyż są cudzoziemcami, „mogą nas natomiast nauczyć jak podążać drogą, której pragnie Pan”. „Jakże ważna jest umiejętność dziękczynienia, uwielbiania Pana za wszystko, co dla nas czyni!” – powiedział papież. Po modlitwie Anioł Pański Franciszek zapowiedział, że 19 listopada odbędzie się konsystorz, podczas którego zostanie ustanowionych 13 kardynałów elektorów, którzy mają prawo wybierać papieża podczas przyszłego konklawe oraz 4 kardynałów nieelektorów.

14 października: Franciszek w ramach Piątków Miłosierdzia udał się do „wioski dziecięcej SOS”, znajdującej się w rzymskiej dzielnicy Bocea. Misją tej instytucji jest niesienie pomocy wszystkim dzieciom pozbawionym opieki rodzicielskiej oraz zagrożonym jej utratą. Rzymska wioska składa się z pięciu budynków, a każdym z nich znajduje się do sześciu chłopców i dziewcząt poniżej 12 roku życia, wraz z osobą odpowiedzialną – „matką SOS”.

16 października: Franciszek kanonizował siedmioro błogosławionych. „Niech za przykładem i dzięki wstawiennictwu nowych świętych Bóg sprawi, że również my staniemy się mężczyznami i kobietami modlitwy – powiedział papież podczas Mszy św. na placu św. Piotra w Watykanie. Papież ogłosił świętymi: Francuza Salomona Leclerca, Meksykanina Józefa Sancheza del Río, Hiszpana Emanuela Gonzáleza Garcíi, Włochów Ludwika Pavoniego i Alfonsa Marii Fusco, Argentyńczyka Józefa Brochero i Francuzkę Elżbietę od Trójcy Przenajświętszej Catez.

22 października: „Poprzez dialog, możemy sprawić, by wzrastały znaki Bożego miłosierdzia i uczynić je narzędziami akceptacji i szacunku” – powiedział Franciszek podczas kolejnej nadzwyczajnej audiencji jubileuszowej w Watykanie. Wzięli w niej także udział uczestnicy Pielgrzymki Narodowej Polaków do Rzymu. Zwracając się do nich papież wyraził wdzięczność wszystkim polskim wiernym, kapłanom, biskupom i władzom cywilnym – za gorące przyjęcie, wspaniałe, artystyczne i duchowe przygotowanie wydarzeń i celebracji, które były przeżywane z entuzjazmem płynącym z wiary podczas Światowych Dni Młodzieży w Krakowie. Tego dnia przypadała 38. rocznica inauguracji pontyfikatu św. Jana Pawła II.

27 października: „Potrzeba skoncentrowanego i nieustającego wysiłku, aby eliminować przyczyny tego zjawiska oraz by wychodzić naprzeciw, pomagać i towarzyszyć osobom, które upadają, spętane więzami handlu” – powiedział Franciszek podczas audiencji w Watykanie dla uczestników IV międzynarodowej konferencji o przeciwdziałaniu handlowi ludźmi. W dwudniowym spotkaniu zorganizowanym przez Grupę Świętej Marty wzięli udział przedstawiciele Kościoła i policji z ponad 30 krajów. Byli reprezentanci Rady Konferencji Episkopatów Europy (CCEE), Rady Biskupów Ameryki Łacińskiej (CELAM), stały obserwator Stolicy Apostolskiej przy ONZ, abp Bernadito Auza a także ofiary handlu ludźmi.

31 października -1 listopada: Franciszek przebywał w Szwecji. Jego 17. podróż zagraniczna miała charakter wybitnie ekumeniczny i odbyła się z okazji rozpoczęcia obchodów 500-lecia reformacji a także aby uczcić 50-lecie owocnego dialogu katolicko-luterańskiego. Papież spotkał się również z miejscową, wielonarodową wspólnotą katolicką dla której w uroczystość Wszystkich Świętych odprawił w Malmö Mszę św. Podczas nabożeństwa w luterańskiej katedrze w Lund papież przypomniał wkład Kościołów zrodzonych z reformacji w uznanie centralnego miejsca Pisma Świętego w życiu Kościoła. Wskazał także na znaczenie duchowego doświadczenia Marcina Lutra oraz doktryny o usprawiedliwieniu, wyrażającej istotę ludzkiego życia przed Bogiem. Franciszek zachęcił następnie chrześcijan do żarliwej modlitwy o jedność, bowiem tego świadectwa oczekuje od nich świat. Papież wyjaśnił, że „wspólnie możemy głosić oraz konkretnie i radośnie ukazywać Boże miłosierdzie, broniąc i służąc godności każdej osoby. Bez tej służby dla świata i w świecie wiara chrześcijańska jest niepełna”. Następnie podpisano wspólną katolicko-luterańską deklarację. W hali sportowej Malmö Arena pod hasłem: „Razem w nadziei” odbyło się spotkanie, które stanowiło drugą częścią wspólnych obchodów inauguracji Jubieluszu Reformacji. W przemówieniu papież podziękował też rządom pomagającym uchodźcom i osobom ubiegającym się o azyl. „Dla nas, chrześcijan priorytetem jest wychodzenie na spotkanie odrzuconych i usuniętych na margines naszego świata i sprawienie, aby namacalną była czułość i miłosierna miłość Boga, który nikogo nie odrzuca, lecz akceptuje wszystkich” – powiedział papież. Następnie podpisano deklarację intencji między Caritas Internationalis i Departamentem Służby dla Świata Światowej Federacji Luterańskiej, zatytułowaną „Razem w nadziei”. 1 listopada rano Franciszek spotkał się z 15 tys. katolików odprawiając dla nich Mszę św. na stadionie Swedbanku w Malmö. W homilii Franciszek mówił o powszechnym powołaniu do świętości i wskazał na aktualność ewangelicznych Błogosławieństw i pilną konieczność dążenia do jedności chrześcijan.

2 listopada: Wspominanie wszystkich wiernych zmarłych ma podwójne znaczenie: smutku, bo cmentarz jest smutny, przypomina osoby nam drogie, które odeszły, ale też przypomina nam, że i my umrzemy. Zwrócił na to uwagę Franciszek w krótkim, improwizowanym kazaniu podczas Mszy św. odprawionej w Dzień Zaduszny po raz pierwszy na cmentarzu Flaminio, znanym także jako Pierwsza Brama, na północnych przedmieściach Rzymu.

4 listopada: „Kardynałowie i biskupi, których dziś wspominamy w modlitwie, przez całe swe życie, a zwłaszcza po tym, jak oddali je Bogu, poświęcili się świadectwu i obdarzaniu innych miłością Jezusa” – powiedział Franciszek podczas Eucharystii sprawowanej w bazylice watykańskiej za zmarłych w ciągu minionego roku kardynałów i biskupów. Jednym z siedmiu kardynałów za których modlił się dziś papież był emerytowany metropolita krakowski, kard. Franciszek Macharski, zaś wśród 136 biskupów było także trzech arcybiskupów polskich: Janusz Bolonek, Tadeusz Gocłowski i Zygmunt Zimowski.

5 listopada: Podejmijmy problem terroru z miłością, nie umacnianiem istniejących murów lub wznoszeniem nowych – zaapelował Franciszek w przemówieniu do ok. 5 tys. uczestników III Światowego Spotkania Ruchów Ludowych. Obradowało ono w Rzymie od 2 listopada a papież spotkał się z nimi na zakończenie tego wydarzenia w Auli Pawła VI w Watykanie. Ruchy te są zaangażowane w obronę trzech elementów: ziemi, dachu nad głową i pracą, czyli po hiszpańsku: tierra, techo, trabajo, stąd są określane jako Ruchy 3T. Franciszek podkreślił, że pieniądz rządzi za pomocą bicza strachu, nierówności, przemocy gospodarczej, społecznej, kulturalnej i zbrojnej, która rodzi jeszcze więcej przemocy w rozkręcającej się spirali, jaka zdaje się nie mieć końca. Poprzednie Światowe Spotkania Ruchów Ludowych odbyły się w 2014 w Rzymie i w ub.r. w Boliwii, gdy przebywał Franciszek.

6 listopada: W ramach Nadzwyczajnego Roku Świętego Miłosierdzia odbył się w Watykanie i Rzymie Jubileusz więźniów. Podczas Mszy św. w bazylice watykańskiej Franciszek zachęcił ich do życia nadzieją na możliwość przemiany życia i aby dążyli do osiągnięcia prawdziwej wolności oraz ufali w możliwość przebaczenia win i powierzyli się Bożemu miłosierdziu. Papież wezwał też kompetentne władze wszystkich krajów świata do ogłoszenia niektórym kategoriom więźniów amnestii z okazji Jubileuszu Miłosierdzia.

11 listopada: Ostatni Piątek Miłosierdzia Roku Jubileuszowego Franciszek poświęcił młodym księżom, którzy w ostatnich latach odeszli z kapłaństwa i ich rodzinom. Spotkanie odbyło się w jednym z prywatnych mieszkań na przedmieściach Rzymu. Papież, spotykając się z 7 rodzinami, „chciał okazać gest bliskości i miłości tym młodym ludziom, którzy dokonali wyboru często niepodzielanego przez swych najbliższych i przez współbraci w kapłaństwie”.

13 listopada: W ramach Nadzwyczajnego Roku Świętego Miłosierdzia odbył się w Watykanie i Rzymie Jubileusz społecznie wykluczonych, ubogich, bezdomnych i bezrobotnych. „Otwórzmy nasze oczy na bliźniego, a zwłaszcza brata zapomnianego i wykluczonego. Niech Pan nas odciąga od blichtru, który odwraca uwagę, odciąga od interesów i przywilejów, od przywiązania do władzy i chwały, od powabu ducha świata” – wezwał Franciszek podczas Mszy św. w Bazylice św. Piotra. Mówiąc o wykluczeniu papież przypomniał, że osoba ludzka, umieszczona przez Boga na szczycie stworzenia jest często odrzucana, ponieważ przedkładane są nad nią rzeczy, które mijają. „Trzeba się martwić, kiedy sumienie jest znieczulone i nie przejmuje się bratem, który cierpi w pobliżu czy też poważnymi problemami świata, które stają się tylko usłyszanym już kiedyś refrenem w schemacie wiadomości telewizyjnych” – przestrzegł Franciszek.

17 listopada: Franciszek zachęcił podczas audiencji w Watykanie przedstawicieli Caritas Internationalis do wytrwałego naprawiania świata. Przypomniał, że ubóstwo, głód, choroby i ucisk nie są nieuniknione, a zatem nie muszą być stale obecne. Stąd też, jak podkreślił, przesłanie Ewangelii należy nieść nie tylko osobom pozostawionym samym sobie, ale i ludziom, którzy mają moc zmieniać istniejącą rzeczywistość, bo naprawdę można tego dokonać. Za św. Janem Pawłem II zauważył, że w czasach zdominowanych przez „kulturę odrzucania” świat potrzebuje „nowej wyobraźni miłosierdzia”.

18 listopada: Franciszek spotkał się z biskupami całego świata, uczestniczących w kursie nt. nowego procesu małżeńskiego, zorganizowanym przez Trybunał Roty Rzymskiej. – „Salus animarum”, czyli zbawienie dusz, jest najwyższym dobrem, jakim trzeba się kierować w praktyce duszpasterskiej. Wypełnianie spoczywającego na biskupach «munus docendi» [zadanie nauczania] ma na celu aktualizację orędzia Jezusa. Inkulturacja Ewangelii opiera się właśnie na tej zasadzie, która widzi jako całość wierność przesłaniu ewangelicznemu oraz jego zrozumienie i przetłumaczenie na dane czasy” – powiedział papież.

19 listopada: Drogi bracie neokardynale, dzisiaj jesteś proszony, byś strzegł w swym sercu i w sercu Kościoła wezwania do bycia miłosiernym jak Ojciec. Pamiętaj, że droga do nieba zaczyna się na równinie, w codzienności życia łamanego i dzielonego z innymi, w codziennym i milczącym darze z tego, czym jesteś. Z takim wezwaniem zwrócił się Franciszek do 17 nowych kardynałów, którym wręczył na konsystorzu w Watykanie oznaki ich godności. Każdemu papież nałożył biret i pierścień, po czym wręczył dokument wyznaczający jego kościół tytularny w Rzymie. Po zakończeniu konsystorza w bazylice św. Piotra nowi kardynałowie wraz z papieżem Franciszkiem odwiedzili papieża seniora Benedykta XVI w klasztorze „Mater Ecclesiae” w Ogrodach Watykańskich. Wśród nowokreowanych purpuratów znalazło się 13 kardynałów elektorów, którzy mają prawo wybierać papieża podczas przyszłego konklawe oraz trzech kardynałów nieelektorów.

20 listopada: Nie wystarczy wierzyć, „że Jezus jest Królem wszechświata i centrum historii, nie czyniąc Go Panem naszego życia: wszystko to jest próżne, jeśli Go nie przyjmiemy osobiście i jeśli nie przyjmiemy także Jego sposobu panowania” – mówił o tym Franciszek w czasie Mszy św., odprawionej na placu św. Piotra na zakończenie obchodów Jubileuszu Miłosierdzia. Z papieżem Eucharystie koncelebrowało m. in. 16 nowych purpuratów. Symbolicznym aktem jego zakończenia było zamknięcie Drzwi Świętych bazyliki św. Piotra w Watykanie. W czasie obchodów jubileuszowych Ojciec Święty rozesłał na cały świat 1071 kapłanów-misjonarzy miłosierdzia (w tym 76 z Polski), którym udzielił władzy rozgrzeszenia z grzechów zastrzeżonych Stolicy Apostolskiej i powierzył zadanie głoszenia „radości przebaczenia”. Przyznał także wszystkim księżom prawo do rozgrzeszania z grzechu aborcji. Specjalną inicjatywą były też sobotnie audiencje jubileuszowe, organizowane jedenaście razy, niezależnie od środowych audiencji ogólnych. Choć jubileusz obchodzony był we wszystkich diecezjach świata, to jednak wielu katolików przybyło z tradycyjną w latach świętych pielgrzymką do Rzymu. Przechodzili oni przez Drzwi Święte (tym razem zwane Bramą Miłosierdzia) w czterech papieskich bazylikach Wiecznego Miasta: św. Piotra w Watykanie, św. Jana na Lateranie, Matki Bożej Większej i św. Pawła za Murami. Aby przejść przez Bramę Miłosierdzia w bazylice watykańskiej, należało wcześniej zapisać się na tej właśnie stronie, dzięki czemu wiadomo, że do 19 listopada 2016 r. przekroczyło ją 21 212 926 osób. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że mogli przez nią przechodzić także pielgrzymi niezarejestrowani. Uczestników obchodów jubileuszowych w Rzymie było więc z pewnością znacznie więcej.

21 listopada: Pomimo, że zakończył się Nadzwyczajny Jubileuszowy Rok Miłosierdzia, to drzwi miłosierdzia naszego serca są zawsze szeroko otwarte – stwierdza papież Franciszek w Liście Apostolskim „Misericordia et Misera”. W dokumencie opublikowanym na zakończenie Jubileuszu Ojciec Święty postanawia, by aż do odwołania swoją posługę pełnili misjonarze miłosierdzia, aby wszyscy kapłani mogli zwalniać z ekskomuniki związanej z popełnieniem aborcji, a księża należący do Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X mogli ważnie udzielać rozgrzeszenia. Ponadto Franciszek ogłosił XXXIII Niedzielę Zwykłą Światowym Dniem Ubogich.

26 listopada: „Głębia myśli Josepha Ratzingera, solidnie wsparta na Piśmie św. i nauce Ojców Kościoła, zawsze karmiąca się wiarą i modlitwą pomaga nam być otwartymi na perspektywę wieczności, nadając w ten sposób sens również naszej nadziei i ludzkim trudom. Jego jest myśl jest owocnym Magisterium, które potrafiło skupić się na podstawowych punktach odniesieniach życia chrześcijańskiego, osobie Jezusa Chrystusa, miłości, nadziei, wierze. I cały Kościół będzie zawsze jemu za nią wdzięczny” – powiedział Franciszek podczas uroczystości wręczenia w Watykanie Nagrody Josepha Ratzingera. Otrzymali ją w tym roku ks. prałat Inos Biffi z Włoch i prawosławny teolog Ioannis Kourempeles z Grecji.

28 listopada: Prawdziwie nadzwyczajnym sukcesem nazwał papież Franciszek zakończony Jubileusz Miłosierdzia. Podczas audiencji dla jego organizatorów i ich współpracowników wskazał, że ich zaangażowanie było „prawdziwą służbą miłosierdzia” dla milionów pielgrzymów, którzy przybyli do Rzymu.

1 grudnia: Oferując odpowiednie możliwości zatrudnienia, można uniknąć tzw. drenażu mózgów – powiedział papież Franciszek do uczestników IV Światowego Kongresu Duszpasterstwa Studentów Zagranicznych. Trwał on od 28 listopada do 2 grudnia w Watykanie z udziałem 150 osób z 36 krajów. Spotkanie zorganizowała Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących.

3 grudnia: Do utworzenia nowej umowy społecznej XXI w. – wezwał Franciszek przyjmując na audiencji przedsiębiorców uczestników Fortune-Time Global Forum w Rzymie. „Świat potrzebuje pilnie bardziej zintegrowanych i sprawiedliwszych modeli gospodarczych, nie abstrakcji lecz konkretnych pomysłów i skutecznego działania” – powiedział papież. Konferencja odbywała się pod hasłem „Wyzwanie XXI w. W celu utworzenia nowej umowy społecznej”. Wzięły w niej udział m.in. osobistości świata gospodarczego i polityki. „Jeśli zignorujemy krzyk wielu barci i sióstr w każdym zakątku świata wtedy zaprzeczymy nie tylko swoim prawom i wartościom, które otrzymaliśmy od Boga ale także zamykamy się na ich mądrość i uniemożliwiamy im aby wzbogacali nas swymi talentami kulturami i tradycjami. Takie zachowanie pogarsza cierpienia ubogich i zepchniętych na margines oraz czyni nas samych bardziej ubogimi, nie tylko materialnie, ale również moralnie i duchowo” – powiedział Franciszek.

8 grudnia: Franciszek udał się przed posąg Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej na Placu Hiszpańskim w Rzymie. Odmówił tam ułożoną przez siebie modlitwę do Niej, w której powiedział: „W dniu poświęconym naszej Matce Niepokalanej, przybywam do Ciebie, ale nie sam: przynoszę z sobą tych wszystkich, których Twój Syn mi powierzył, w tym Mieście i na całym świecie”. W tym kontekście wymienił „dzieci, zwłaszcza samotne i opuszczone, rodziny, które przekazują naprzód życie, i społeczeństwo, wszystkich pracujących, mężczyzn i kobiety, szczególnie tych, którzy z konieczności trudzą się, wykonując pracę upokarzającą oraz tych, którzy stracili pracę lub nie udało im się jej znaleźć”. U stóp figury maryjnej papież złożył białe róże.