„Rok łaski i odnowy ducha” – Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia w Polsce

Zamknięciem Bram Miłosierdzia w katedrach i jubileuszowych świątyniach zakończyły się w niedzielę obchody Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia w diecezjach. Biskupi mówili wówczas, że koniec Roku Świętego ma być początkiem trwałej i pogłębionej świadomości miłosierdzia.

– Jubileusz Miłosierdzia Bożego stał się dla nas szczególnym momentem łaski i odnowy duchowej – ocenił przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki.

Obchody jubileuszu rozpoczęły się 8 grudnia 2015 roku, w uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP. Tego dnia papież otworzył Drzwi Święte w Bazylice św. Piotra – znak obchodzonego w Kościele Roku Świętego. Już w słowach zapowiadających jubileusz papież wskazał, że ma to być czas jeszcze bardziej żarliwego odkrywania przez Kościół swego posłannictwa bycia świadkiem miłosierdzia. – Jest to droga, która rozpoczyna się od nawrócenia duchowego – mówił Ojciec Święty 13 marca 2015 roku.

Nieumiejętnych pouczać

– Rok Jubileuszowy poświęcony Bożemu Miłosierdziu nie został ogłoszony po to, by chrześcijanie się „sprężyli” i udowodnili całemu światu, że potrafią być miłosierni. Ten czas był dany zdecydowanie bardziej po to, by zmieniać nasze myślenie, kształtować pewną wrażliwość, przypominać, że jak imieniem Boga jest miłosierdzie, tak dowodem tożsamości chrześcijanina jest być miłosiernym – wyjaśnia metropolita wrocławski abp Józef Kupny.

Kształtowaniu wrażliwości służyć miało pragnienie papieża Franciszka, wyrażone w liście ogłaszającym Jubileusz Miłosierdzia, żeby każdy Kościół lokalny był bezpośrednio zaangażowany w przeżywanie tego Roku Świętego, jako szczególnego momentu łaski i odnowy duchowej.

Odpowiedzią na wezwanie Ojca Świętego było zaangażowanie biskupów i księży, aby podczas jubileuszu przypominać istotę Bożego Miłosierdzia. Kaznodzieje wiernie wracali do nauczania o Bogu bogatym w miłosierdzie św. Jana Pawła II, a homiliom często towarzyszyły fragmenty „Dzienniczka” św. siostry Faustyny oraz żywoty wielu świętych.

Modlić się za żywych i umarłych

Symbolem każdego Roku Świętego są otwarte drzwi jubileuszowe. Podczas Jubileuszu Miłosierdzia przejście przez Drzwi Święte, czyli tzw. Bramy Miłosierdzia możliwe było nie tylko w czterech rzymskich bazylikach oraz w katedrach. Tym razem bramy utworzone zostały również we wskazanych przez ordynariuszy miejscach kultu. W świątyniach tych, zwanych kościołami miłosierdzia, można było uzyskać odpust zupełny dla siebie lub za zmarłych. Zgodnie z życzeniem papieża, miało to służyć „żywemu doświadczeniu bliskości Ojca i niejako dotknięciu ręką Jego czułości”.

W Polsce ustanowionych zostało blisko 500 Bram Miłosierdzia. Najczęściej odwiedzana przez wiernych to ta przy Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach oraz w znajdującym się nieopodal Sanktuarium Jana Pawła II na Białych Morzach. Bramy miłosierdzia powstały m.in. w sanktuariach maryjnych na Jasnej Górze, w Kalwarii Zebrzydowskiej, Piekarach Śląskich, Kodniu, Gietrzwałdzie i Licheniu. Rzesze uczestników Światowych Dni Młodzieży przeszło przez Bramę wybudowaną specjalnie na Campus Misericordiae w Brzegach, a dla uczestników Spotkań Młodych Lednica 2000 dekretem prymasa Polski Bramą Miłosierdzia ustanowiona została Brama-Ryba – lednicki znak nowego tysiąclecia.

Kościoły jubileuszowe naznaczone były nie tylko przywilejem odpustu, ale i obowiązkiem żarliwej modlitwy. Stąd w wielu świątyniach wprowadzone zostały adoracje Najświętszego Sakramentu, modlitwy Koronką do Bożego Miłosierdzia czy dodatkowe Msze Święte. W wielu miejscach prowadzona była całodzienna spowiedź i zbiórki jałmużny dla potrzebujących.

Krzywdy cierpliwie znosić, urazy chętnie darować

Wzmocnienie wiary i zawierzenie Bożemu Miłosierdziu – temu służyć miał bogaty duchowy program obchodów Jubileuszu Miłosierdzia, który w polskim programie duszpasterskim powiązany był z obchodami 1050. rocznicy Chrztu Polski. Wskazania wynikające z ogólnopolskiego programu posłużyły, aby sprawa miłosierdzia na nowo ożywiła życie parafii i wspólnot.

Duszpasterze większy akcent położyli na przygotowanie wiernych do lepszego przeżycia sakramentu spowiedzi, młodzież zachęcana była np. do podjęcia praktyki dziewięciu pierwszych piątków miesiąca. W wielu parafiach uruchomiono regularne adoracje Najświętszego Sakramentu i stałe dyżury spowiedzi.

Jak mówi KAI ks. Ireneusz Smagliński z diecezji pelplińskiej, Rok Święty był okazją do inauguracji w wielu parafiach regularnej modlitwy Koronką do Miłosierdzia Bożego. W tym czasie organizowane były też dekanalne kongresy różańcowe oraz pierwsza w Polsce peregrynacja figury św. Michała Archanioła. Natomiast w diecezji bielsko-żywieckiej obchodom Roku Miłosierdzia towarzyszyła peregrynacja obrazu Jezusa Miłosiernego.

W Częstochowie każdego miesiąca w kościołach animowano wieczory uwielbienia, a w połowie października odbył się Kongres Miłosierdzia. Z kolei w Toruniu we wrześniu przygotowano Toruńską Strefę Uwielbienia.

W każdej diecezji organizowano liczne pielgrzymki i wycieczki do miejsc związanych z kultem miłosierdzia.

Wierni z całej Polski, dziękując za 1050 lat chrześcijaństwa na ziemiach polskich, wzięli udział w pielgrzymce narodowej do Rzymu. Ważnym punktem wydarzenia, które zgromadziło w Wiecznym Mieście blisko 8 tys. Polaków była pielgrzymka do czterech wielkich bazylik rzymskich i przejście przez Jubileuszowe Drzwi Święte.

Licznie udział w pielgrzymce narodowej wzięli bezdomni i ubodzy – podopieczni Towarzystwa Pomocy św. Brata Alberta. Udział w jubileuszowej audiencji z papieżem zorganizowała dla nich kielecka Caritas.

Z kolei chorzy z archidiecezji poznańskiej z okazji Roku Miłosierdzia udali się z pielgrzymką do Lourdes. Towarzyszył im metropolita poznański abp Stanisław Gądecki.

Jubileuszowy charakter miały również liczne pielgrzymki piesze na Jasną Górę na uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, 15 sierpnia i uroczystość Matki Bożej Jasnogórskiej, 26 sierpnia. Kulminacyjnym momentem pielgrzymowania było przejście przez jasnogórską BramęM iłosierdzia.

Grupa kapłanów z diecezji tarnowskiej wzięła natomiast udział w jubileuszowej pieszej pielgrzymce do tuchowskiego sanktuarium. Konkretnym znakiem miłosierdzia była również ofiara pieniężna składana przez księży podczas Mszy św. przeznaczona dla chrześcijan prześladowanych w Syrii.

Grzeszących upominać

Trwałym owocem Jubileuszu Miłosierdzia, który według papieża Franciszka powinien pozostać w Kościele powinna być odnowa sakramentu pokuty i pojednania. Święty czas w Kościele miał uwrażliwić zarówno penitentów, jak i spowiedników do dobrego przygotowania i przeżycia sakramentu. Duchowni w konfesjonale powinni natomiast być zawsze prawdziwym znakiem ojcowskiego miłosierdzia.

Zgodna z intencją Ojca Świętego po raz kolejny przeprowadzona była akcja „24 godziny dla Pana”, która w roku jubileuszowym nabrała szczególnego znaczenia. Według życzenia papieża w ostatnich dniach Wielkiego Postu w kościołach jubileuszowych i innych świątyniach przez całą dobę prowadzone były nabożeństwa i adoracje Najświętszego Sakramentu, podczas których wierni mogli skorzystać z sakramentu pokuty.

Warto przypomnieć, że inspiracją zainaugurowanej w 2014 roku dla papieskiej akcji „24 godziny dla Pana” była zrodzona w Polsce Noc Konfesjonałów, której pierwsza edycja zorganizowana została dla uczczenia piątej rocznicy śmierci św. Jana Pawła II w 2010 roku. – Obie wspólnie starają się działać dla poszerzania grona osób, do których skierowane jest zaproszenie do duchowego przeżycia Wielkiej Nocy – mówił pomysłodawca Nocy Konfesjonałów, ks. Grzegorz Adamski.

Wyjątkową wartość sakramentu spowiedzi papież Franciszek podkreślił, udzielając wszystkim kapłanom specjalnego przywileju, który dał im władzę zdejmowania ekskomuniki i rozgrzeszania osób winnych aborcji. Grzech, z którego rozgrzeszyć mogli dotychczas jedynie biskupi i duchowni przez nich wskazani, jest zdaniem papieża Franciszka konsekwencją zmodyfikowanego stosunku do ludzkiego życia, który prowadzi do utraty należytej wrażliwości na kwestie przyjmowania nowego życia.

Mimo, że brak jakichkolwiek statystyk, spowodowanych tajemnicą spowiedzi, to z wielu świadectw duchownych wynika, że w Roku Świętym spowiedź z popełnienia aborcji pojawiała się dość często. Z kolei s. Elżbieta Siepak ze Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia w rozmowie z KAI zwraca uwagę, że decyzja papieża Franciszka o upowszechnieniu możliwości absolucji z aborcji jest wielkim miłosierdziem, ponieważ ten grzech – zwłaszcza w Polsce – jest dużym problemem.

Strapionych pocieszać, wątpiącym dobrze radzić

Rok Święty Miłosierdzia został ustanowiony przez papieża Franciszka po to, aby był przeżyty w każdym Kościele partykularnym, aby w ten sposób pozwolić każdemu doświadczyć miłosierdzia Boga Ojca poprzez czynną misję Kościoła. Znakiem tej kościelnej misji szczególnie mieli być misjonarze miłosierdzia.

Ich zadaniem było zarówno głoszenie miłosierdzia Bożego podczas wielkopostnych rekolekcji, kazań i katechez, jak i posługa spowiedzi. Na mocy przywileju papieża mieli prawo do rozgrzeszania z grzechów dotychczas zarezerwowanych jedynie dla Stolicy Apostolskiej, m.in. grzechu profanacji postaci eucharystycznych, schizmy, apostazji czy herezji, a także grzechu spowodowanego naruszeniem tajemnicy spowiedzi.

W Polsce posługę pełniło 76 duchownych – księży diecezjalnych i zakonników, dla większości z nich mianowanie na tę funkcję było zaskoczeniem, a zarazem wyróżnieniem, gdyż dekrety podpisane były osobiście przez Ojca Świętego. Uroczyste posłanie misjonarzy odbyło się w Środę Popielcową 10 lutego br. w Bazylice św. Piotra w Rzymie.

Podróżnych w dom przyjąć

Obchody Jubileuszu Miłosierdzia nierozerwalnie złączone były z odbywającymi się w lipcu w Krakowie Światowymi Dniami Młodzieży, które przebiegały pod hasłem „Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią”. Dla Polaków, jako gospodarzy tego międzynarodowego święta, wydarzenie to miało szczególne znaczenie. Dzięki Dniom w Diecezjach, które poprzedziły krakowskie wydarzenia centralne, mieszkańcy wszystkich diecezji i niemal wszystkich polskich parafii mogli gościć w swoich domach młodych przybyłych z kilkuset krajów świata.

Dla uczestników ŚDM możliwość spotkania z Polakami było okazją do poznania polskiej historii i tradycji. Dzięki przygotowanym w diecezjach licznym programom kulturalnym i artystycznym, młodzi pielgrzymi mogli zapoznać się z kulturą narodu znad Wisły. Wielokrotnie doceniona została przez zagranicznych gości również polska gościnność, a także kuchnia, której symbolem stały się m.in. pierogi.

Zachwyt Polską wyraził również pielgrzym „numer 1” – papież Franciszek, który przy okazji Światowych Dni Młodzieży po raz pierwszy odwiedził kraj nad Wisłą. Oprócz spotkania z młodzieżą miał okazję spotkać się i rozmawiać z polskimi biskupami i politykami. Zarówno na Wawelu, jak i na Jasnej Górze docenił wierność narodu polskiego wartościom chrześcijańskim. Przestrzegł nas jednak, abyśmy trwali w tej wierności i realizacji wymagań wiary, jakie stawia przed nami obecna sytuacja na świecie.

Chorych nawiedzać, umarłych pogrzebać

– Doświadczenie miłosierdzia staje się widzialne w świadectwie konkretnych znaków, jak uczył nas sam Jezus. Za każdym razem, kiedy wierny sam wykona jeden lub kilka z tych uczynków, z pewnością otrzyma jubileuszowy odpust – czytamy w liście Ojca Świętego zapowiadający Rok Święty. Jubileusz Miłosierdzia był okazją, aby jeszcze bardziej przyjrzeć się otaczającym nas potrzebującym i przyjść im z pomocą.

Ikoną Jubileuszu, zachęcającą innych do spełniania uczynków miłosierdzia był sam papież Franciszek, który w tym czasie niejednokrotnie zaskoczył determinacją w niesieniu pomocy tym, którzy jej potrzebują. Podczas wizyty w Krakowie papież Franciszek odwiedził leżącego w szpitalu kard. Franciszka Macharskiego. Gest przyjaźni i braterstwa Ojca Świętego wobec kardynała stał się wymownym znakiem miłosierdzia okazanym względem budowniczego Sanktuarium Miłosierdzia Bożego i emerytowanego metropolity krakowskiego, który zmarł kilka dni później.

W działania na rzecz chorych i potrzebujących podczas Roku Miłosierdzia aktywnie włączyły się wszystkie diecezje. W każdej – zgodnie z życzeniem papieża Franciszka – „pamiątką” jubileuszu jest konkretne dzieło pomocy najbardziej potrzebującym.

Przewodniczący Komisji Charytatywnej KEP bp Wiesław Szlachetka zwraca uwagę, że diecezje z zaangażowaniem włączyły się w zaproponowany przez papieża Franciszka pomysł. Zwrócił uwagę, że diecezje prześcigają się w pomysłach i wymieniają się sposobami realizacji poszczególnych inicjatyw.

Jednym z dzieł archidiecezji wrocławskiej jest wsparcie działań zainicjowanych przez siostry boromeuszki, m.in. Okno Życia, dzięki któremu uratowanych zostało dotąd dziewięcioro niemowląt, świadczący pomoc osobom starszym i chorym Ośrodek Świętego Jerzego, poradnia rodzinna oraz centrum leczenia niepłodności.

Głodnych nakarmić, spragnionych napoić, nagich przyodziać

Diecezjalne oddziały Caritas z okazji Roku Świętego prowadziły w wielu diecezjach spotkania formacyjno-modlitewne dla parafialnych zespołów Caritas i parafialnych zespołów charytatywnych. Przeprowadzono również liczne akcje skierowane na pomoc najbardziej potrzebującym. W Płocku odbyły się „ wczaso-rekolekcje” dla osób chorych i starszych.

W archidiecezji częstochowskiej otwarto jadłodajnię św. Antoniego dla biednych w dzielnicy Ostatni Grosz. Otwarto również Centrum Wolontariatu przy Caritas Archidiecezji Częstochowskiej.

W Lesznie poznańska Caritas wspomogła budowę Domu Dziecka, a w Krakowie powstał dom opieki i magazyn żywności dla ubogich. Przy wielu kościołach prowadzone też były akcje poboru krwi i szpiku kostnego. Podczas zbiórek prowadzonych tylko na terenie diecezji sandomierskiej oddano ponad 25 litrów krwi.

Częstochowskie Caritas zorganizowało również akcję ”Buty muszą chodzić”, której celem było przekazanie nowego obuwia dla osób ubogich z terenu archidiecezji częstochowskiej, szczególnie dzieci i młodzieży. Podobną inicjatywę – „Mały bucik dla Czarnego Brata” przeprowadziło Dzieło Misyjne Diecezji Tarnowskiej z myślą o dzieciach z krajów misyjnych.

Więźniów pocieszać

Rok Święty Miłosierdzia był okazją do jeszcze większego zaangażowania w duszpasterstwo więźniów. Dzięki specjalnemu programowi duszpasterskiemu, z którego korzystać mogli duszpasterze zakładów karnych i aresztów śledczych, również dla odbywających karę Rok Święty miał szczególne znaczenie.

Na mocy dekretu papieża Franciszka podczas Roku Świętego Miłosierdzia bramy cel więziennych stały się Drzwiami Świętymi, dla wszystkich tych, którzy przechodząc przez nie skierują myśli i modlitwę do Ojca. Więźniowie odpust zupełny mogli otrzymać w kaplicach więziennych.

Inauguracji Jubileuszu Miłosierdzia w więzieniach i symbolicznego otwarcia Drzwi dokonał w stołecznym areszcie śledczym na Służewie metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz, w bielskim areszcie śledczym w jubileuszu więźniów udział wziął bp Roman Pindel, natomiast w Krakowie osadzeni, ich rodziny oraz pracownicy służby więziennej z małopolskich i kieleckich placówek pielgrzymowali do łagiewnickiego sanktuarium, aby tam wypraszać Boże Miłosierdzie.

Jako gest miłosierdzia poznańska młodzież przygotowała 1050 kartek i listów dla więźniów. Liczba nie była przypadkowa, bowiem w symboliczny sposób nawiązywała do rocznicy Chrztu Polski.

Rok Święty – czas odkrywania różnych twarzy miłosierdzia – zakończy 20 listopada 2016 r., w uroczystość Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata zamknięcie watykańskich Drzwi Świętych. Analogiczny obrzęd w większości diecezji na świecie odbył się w minioną niedzielę.