Sadomierz: klasztor na Świętym Krzyżu na liście Pomników Historii

Klasztor na Świętym Krzyżu w diecezji sandomierskiej wraz ze znajdującymi się nieopodal przedchrześcijańskimi obwałowaniami kamiennymi na Łysej Górze znalazły się wśród obiektów wpisanych na listę Pomników Historii. Uroczystość odbyła się 15 marca br. w Pałacu Prezydenckim w Warszawie.

Podczas uroczystego wpisywania na listę Pomników Historii zabytkowych obiektów obecna była liczna delegacja z regionu świętokrzyskiego. Przybyli przedstawiciele oblatów z prowincjałem Polskiej Prowincji Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej o. Pawłem Zającem OMI oraz superiorem o. Zygfrydem Wiechą OMI, władz wojewódzkich i kieleckich uczelni.

Akt wpisania Świętego Krzyża na listę Pomników Historii odebrał superior o. Zygrfryd Wiecha OMI.

W przekazanym dla KAI komentarzu przełożony świętokrzyskich oblatów podkreślił, że Święty Krzyż jest obiektem, zasługującym na wpisanie na listę pomników historii, gdyż on był największym sanktuarium Polski aż do połowy XVII w.

– To właśnie od przechowywanych tutaj relikwii Drzewa Krzyża Świętego nazwę bierze województwo świętokrzyskie, ziemia świętokrzyska oraz różne instytucje działające na terenie województwa. Święty Krzyż jest duchową stolicą dla tej części naszej ojczyzny – dodaje rektor tamtejszej bazyliki. Święty Krzyż to najstarsze polskie sanktuarium. Sprowadzenie benedyktynów zainicjował Bolesław Chrobry w 1006 r. Obecnie opiekę nad Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego sprawuje Zgromadzenie Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej.

Drugi obiekt regionu świętokrzyskiego wpisany na listę Pomników Historii, to cysterski klasztor w Wąchocku, który jest jednym z przykładów wspaniałej architektury romańskiej w Polsce. Został wybudowany na przełomie XII i XIII wieku. Opactwo ufundował w 1179 roku biskup krakowski Gedeon, zaś budowniczym był Simon, z pochodzenia Włoch.

Klasztor był dwukrotnie niszczony przez najazdy tatarskie. Mimo tego, że zakonnicy przywracali go do dawnej świetności, w 1656 roku najechały go wojska księcia Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego, spustoszyły miasto i okolicę. Zrabowały też bogate archiwum, skarbiec i cenne zabytki.

Kasacji zakonu cystersów dokonały w 1818 roku władze carskie. W 1951 roku klasztor odrodził się staraniem konwentu. Przy pomocy państwa podjęto restaurację tego cennego zespołu zabytkowego.

Pomniki Historii ustanawiane są od 1994 r. Wpisanie na ich listę jest jedną z form ochrony zabytków w Polsce, która znalazła się w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Status Pomnika Historii przyznawany jest rozporządzeniem Prezydenta RP.

Zgodnie z opracowanymi wytycznymi mogą go uzyskać obiekty lub zespoły obiektów zabytkowych, które posiadają szczególną wartość historyczną, naukową, artystyczną, utrwaloną w powszechnej świadomości i o dużym znaczeniu dla polskiego dziedzictwa kulturowego.