Sandomierz: miedzioryt św. Franciszka Ksawerego wzbogacił Muzeum Diecezjalne

Zabytkowy miedzioryt przedstawiający św. Franciszka Ksawerego przekazany został do zbiorów Muzeum Diecezjalnego. Jak wskazuje inskrypcja, obraz mógł powstać w Rzymie i przywieziony został pod koniec XVII w. do Sandomierza.

Miedzioryt ukazuje św. Franciszka Ksawerego przedstawionego w sutannie jezuickiej i komży ze stułą. Jego głowę otacza promienista aureola, w prawej ręce trzyma krzyż z gałązką lilii – atrybuty utrwalone w jezuickiej tradycji ikonograficznej dla postaci tego świętego.

W dolnej części ryciny umieszczona jest następująca inskrypcja: „Effigies Gratiosa imaginis S. Francisco Xaverii In Templo sandomieriensi PP Societatis IESU Attigit reliquias Romae” – „Łaskami słynąca podobizna obrazu świętego Franciszka Ksawerego w świątyni ojców jezuitów w Sandomierzu. Dotknęła relikwii w Rzymie”.

Jak informuje Urszula Stępień, kustosz Muzeum Diecezjalnego, w sandomierskim kościele jezuitów istniał ołtarz św. Franciszka Ksawerego, który wzniesiono w końcu XVII w. Wizerunek świętego był w nadwiślańskim mieście szczególnie czczony, a sam Ksawery nazywany „Thaumaturgus Sandomiriensis” .

– O szczególnym kulcie św. Franciszka Ksawerego świadczy też zachowany na dawnym cmentarzu przykościelnym okazały pomnik z drugiej połowy XVIII w. Być może ołtarz ten wzbogacono w XVIII w. o rzeźby przedstawiające personifikacje Afryki i Azji, dzieła Tomasza Huttera, które przechowywane są w naszym Muzeum Diecezjalnym. Ikonografia rzeźb wiąże się z wątkiem św. Franciszka Ksawerego, choć nie ma pewności co do umiejscowienia figur w obrębie kościoła jezuickiego – wyjaśnia kustosz Urszula Stępień.

Po kasacie jezuitów w 1773 r. kościół sandomierski pw. świętych Piotra Pawła przy kolegium jezuickim uległ stopniowej degradacji, a w 1823 r. ostatecznie został rozebrany. Po bogatej dekoracji rzeźbiarskiej świątyni jezuickiej nie pozostało wiele materialnych śladów: kilka drewnianych i kamiennych rzeźb, które drogą analizy formalnej zostały związane z twórczością Tomasza Huttera, wśród nich m.in. figury św. Piotra i św. Pawła na fasadzie katedry sandomierskiej czy płaskorzeźbione medaliony z zakrystii mansjonarskiej w katedrze.

– Z jezuicką świątynią możemy także próbować wiązać obrazy z bogatą dekoracją snycerską znajdujące się na filarach katedry. W kościele parafialnym w Łoniowie znajdują się także dwa ołtarze, które przeniesiono z kościoła jezuitów, w tym jeden z obrazem św. Franciszka Ksawerego. Ołtarz ten ustawiono pod koniec XVIII w. w kaplicy św. Franciszka Ksawerego, wzniesionej staraniem hrabiego Ignacego Hilarego Moszyńskiego – poinformowała kustosz.

Zdaniem kustosz U. Stępień, dzięki pozyskanej do Muzeum Diecezjalnego rycinie można wskazać, że obraz przedstawiający św. Franciszka Ksawerego, słynący niegdyś łaskami w świątyni ojców jezuitów w Sandomierzu, znajduje się obecnie w kościele w Łoniowie. Jak wskazuje inskrypcja na rycinie, mógł on powstać w Rzymie i został przywieziony do Sandomierza pod koniec XVII w.

Św. Franciszek Ksawery jeden z założycieli zakonu jezuitów, żył w latach 1506-1552, pochodził z kraju Basków, wykształcił się na paryskiej Sorbonie. Był na misjach m.in. w Indii, Japonii. Pisał listy z pracy misyjnej z Dalekiego Wschodu do swoich przyjaciół w Europie m.in. do św. Ignacego z Loyoli. Był wielkim misjonarzem XVI wieku.

Do chwały błogosławionych wyniósł Franciszka Ksawerego papież Paweł V w 1619 roku. W 1622 r., kanonizował go papież Grzegorz XV. W roku 1910 papież św. Pius X ogłosił świętego patronem Dzieła Rozkrzewiania Wiary, a w roku 1927 papież Pius XI ogłosił go głównym patronem misji katolickich.