Sandomierz: „Ogrody przykościelne – teoria i praktyka” – sympozjum dla księży

Adresowane do księży sympozjum pt. „Ogrody przykościelne – teoria i praktyka” odbyło się 14 grudnia w Diecezjalnym Centrum Kultury, Edukacji i Formacji Chrześcijańskiej „Quo Vadis” w Sandomierzu. Duszpasterze zapoznali się z praktycznymi rozwiązaniami, które warto zastosować przy projektowaniu przykościelnej przestrzeni i ogrodów, a także chrześcijańską symboliką i koniecznością uwzględnienia pojęcia sacrum.

Jak zauważył ks. dr hab. Jacek Łapiński, jeden z współorganizatorów sympozjum, teren przykościelny również stanowi przedłużenie sacrum.

– Dobre zaaranżowanie tego terenu, to jest wprowadzenie do właściwego sacrum. Ktoś idąc do świątyni, jeśli przechodzi przez ładnie zaprojektowany teren, to przygotowuje się do spotkania z sacrum. Sympozjum ma na celu pokazanie, co według sztuki ogrodów powinno być robione, aby było też zgodne z sacrum – wyjaśniał współorganizator wydarzenia.

Dr hab. Ewa Trzaskowska mówiąc na temat kształtowania terenów przykościelnych wskazywała, że przestrzeń przy kościołach włączona jest w życie społeczne i gospodarcze poprzez takie formy jak parking i garaże.

– Powoduje to nieświadomą, przypadkową, ale zwykle szkodliwą ingerencję w sferę sacrum. Często rodzi to zagrożenia dla wartości estetycznych i symboliczno- emocjonalnych – podkreśliła prelegentka.

Wskazała również na brak lub pomijanie symboliki. Na zakończenie prelekcji udzieliła kilku wskazówek odnośnie projektowania ogrodów przykościelnych.

– Ważne jest uwzględnienie otoczenia, czyli kontekstu miejsca, dlatego należy inwentaryzować wszystko, co należy do terenu kościelnego: budowle, gatunki roślinności oraz ich stan zachowania. Dopiero na podstawie analiz można podjąć decyzje dotyczące zachowania, rewitalizacji lub ewentualnego usunięcia konkretnych elementów – mówiła dr hab. Ewa Trzaskowska.

Dr inż. Piotr Kulesza w swoim wystąpieniu na temat aranżacji współczesnej przestrzeni sakralnej i wybranych elementów przestrzennych i kompozycyjnych, odwoływał się do symboliki chrześcijańskiej, wskazując takie elementy jak: ogrodzenie, brama, woda.

– Ogrodzenie jest symboliczną granicą miedzy sacrum a profanum. Mur w znaczeniu alegorycznym utożsamiano z Chrystusem ze względu na moc jego opieki nad ludźmi. Jezus Chrystus uczył, jak godzić i spajać odmienne światy. Mur ma chronić, oddzielać, a z drugiej strony wyznaczać przestrzeń o cechach sakralnych. Brama z kolei jest symbolem wejścia do Królestwa Bożego – mówił prelegent.

Dodał, że symbol wody można uzyskać, stawiając w ogrodzie imitację studni z cembrowiną, instalując tzw. suchy potok albo ekologiczny ogród deszczowy napełniany wodą podczas opadów. Potem ta woda stopniowo opada, następuje jej retencja, jest więc połączenie symboliki z ekologią.

O chrześcijańskiej symbolice roślin mówiła dr hab. Magdalena Lubiarz, zwracając uwagę na to, że wielką stratą ogrodów przykościelnych jest niedocenianie drzew.

– Trzeba pamiętać, że chrześcijaństwo przejęło od wcześniejszych kultur postrzeganie drzew jako miejsca przebywania Boga. Grusza jest symbolem objawień Matki Bożej, a we współczesnych ogrodach przykościelnych raczej trudno jest znaleźć gruszę. Swój wymiar świętości w toku rozwoju chrześcijaństwa stracił także dąb. Tymczasem warto do niego wrócić w ogrodach przykościelnych, ponieważ jest on długowieczny, potężny, o przepięknym pokroju – mówiła prelegentka.

Na zakończenie spotkania zostały poprowadzone warsztaty z projektowania przykościelnych ogrodów. Ks. Jacka Łapińskiego powiedział, że organizatorzy sympozjum pokazali w ten sposób księżom na konkretnych przykładach, jak powinny być projektowane ogrody przykościelne oraz dali praktyczne pewne wskazówki.

Organizatorem spotkania była sandomierska kuria diecezjalna oraz Instytut Matematyki Informatyki i Architektury Krajobrazu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.