Sędziszów: uroczystości ku czci żołnierzy legendarnego oddziału „Spaleni”

Msza św. w kościele św. Piotra i Pawła, Marsz Pamięci, Apel Poległych, wielopokoleniowe spotkanie młodzieży i kombatantów z udziałem władz przy pomniku ku czci „Spalonych” obok sędziszowskiego kościoła – tak dzisiaj społeczność gminy Sędziszów przypomniała historię legendarnego w okolicy oddziału Armii Krajowej.

Uroczystości odbywały się w ósmą rocznicę odsłonięcia pomnika, na którym znajduje się blisko 90 nazwisk członków oddziału.

Rozpoczęły się one Marszem Pamięci z udziałem uczniów z kilkunastu szkół, starosty jędrzejowskiego Edmunda Kaczmarka, burmistrza Sędziszowa Wacława Szarka, kombatantów i ich rodzin oraz mieszkańców miasteczka. Obecny był m.in. 91-letni Włodzimierz Kołkowski pseudonim „Korsarz”, prezes Stowarzyszenia Rodzin Oddziału „Spaleni”, który obecnie mieszka w Gliwicach.

Podczas Mszy św. modlono się za poległych członków oddziału, którzy pochodzili z Sędziszowa i okolic, w większości z rodzin kolejarskich. Za bliską współpracę z AK byli u siebie spaleni. Stworzyli oddział partyzancki, który najważniejsze akcje przeprowadził w kwietniu, maju, czerwcu, lipcu 1944.

„To byli nasi dziadowie, ojcowie, o których pamięć przez dziesięciolecia PRL była relatywizowana, wręcz zbrukana. Ale trwali w pamięci zbiorowej, lokalnej, rodzinnej. Teraz oddajemy im hołd” – powiedziała KAI Ewa Kubas–Samociuk, sekretarz gminy Sędziszów.

„Spaleni” pomagali partyzantom, angażowali się w sabotaż i akcje dywersyjne, na wszelki sposób przeciwstawiali się okupantowi. Na co dzień pracowali na kolei, a Sędziszów był wówczas ważnym, rozbudowanym przez Niemców węzłem komunikacyjnym.

Jednym z takich pracowników PKP był Stefan Rajski ps. „Zryw”, dyżurny ruchu przeniesiony w 1942 r. do Sędziszowa z Kielc na rozkaz podziemnych władz AK. W marcu 1944 r. doszło do dekonspiracji, a „Zryw”, jak wielu jego współpracowników, został „spalony”. Przez Sędziszów przeszła fala aresztowań, rozstrzeliwań, zsyłek.

Partyzancka walka trwała jednak nadal. 17-18 kwietnia 1944 r. w lesie Tarnia obok stacji PKP, na zapleczu młyna i tartaku, tworzył się oddział partyzancki z dwudziestu zdekonspirowanych żołnierzy AK. Oddział pod dowództwem ppor. Stefana Rajskiego „Zrywa” ostatecznie przyjął kryptonim „Spaleni”. Liczył 86 osób.