Drukuj Powrót do artykułu

Setny ETHOS – o Soborze Watykańskim II

23 marca 2013 | 18:44 | kh Ⓒ Ⓟ

„Każdy wierny w Kościele jest dłużnikiem Soboru Watykańskiego II” – pisze kard. Angelo Scola w kwartalniku ETHOS, wydawanym przez Instytut Jana Pawła II KUL. Ukazał się setny numer, poświęcony „Filozofii Vaticanum Secundum”. Na bez mała pięciuset stronach czytelnicy znajdą kompetentną i fascynującą panoramę analiz, komentarzy i świadectw dotyczących soborowego nauczania oraz jego źródeł, kontekstów i recepcji.

Zasadniczy korpus artykułów redakcja ujęła w 6 działów, m.in. „Wobec nowoczesności”, „Kościół – komunia i świadectwo” oraz „Logika wiary”. Autor edytorialu (A.M.W.), zatytułowanego „Soborowa rewolucja?” zauważa, iż głębokie rozumienie kluczowej idei „aggiornamento” wskazuje na przekonanie o „niewyczerpalnej nowości chrześcijaństwa” i nie ogranicza się do „przystosowania do wymogów współczesności”. Stawiając pytanie o rolę czynnika Boskiego i ludzkiego w Kościele, autor podkreśla aktualność kwestii relacji nie tylko pomiędzy łaską a naturą, ale też pomiędzy łaską a historią.

Kard. Scola pisze, że duszpasterski czyli „pastoralny” charakter Soboru pozwala na ujęcie relacji między chrześcijaństwem a historią „w jednolitej perspektywie logiki sakramentalnej”. Trzeba pamiętać, że historia Kościoła obecnego w świecie ma przede wszystkim status teologiczny, a nie polityczny czy jakikolwiek inny. Ponadto, jak pisze ks. G.Marengo, ów pastoralny rys Vaticanum II sprawił, iż Sobór stał się „uroczystym aktem wiary chrześcijańskiej, przenikniętym zapałem misyjnym i zaangażowaniem w dramat ludzkiej egzystencji”.

Bodaj najczęściej przywoływanymi przez autorów artykułów tekstami soborowymi są „Gaudium et spes”, „Lumen gentium” oraz dokumenty o dialogu ekumenicznym i międzyreligijnym (Sobór był przecież „ekumeniczny”), a także o liturgii. Szczególnie wielopłaszczyznowo umieszcza Sobór na tle prądów kulturowo-politycznych oraz filozoficzno-teologicznych prof. Rocco Buttiglione w artykule „Sobór Watykański II. Tradycja i nowoczesność”.

W Kościele posoborowym wybuchł kryzys – zauważa prof. Buttiglione. Ale dodaje: współczesność nie przezwycięża chrześcijaństwa, a „Kościół wezwany został do dawania świadectwa Bogu i zdania sprawy ze swojej misji”. Nie może się z tego wycofać – w imię dialogu z Bogiem i troski o człowieka, któremu grozi rozpad podmiotowości. Buttiglione, kreśląc szeroko rolę Jana Pawła II dla reinterpretacji Soboru, kończy swoje analizy fundamentalnym cytatem z „Redemptor hominis”: „Odkupiciel człowieka Jezus Chrystus jest ośrodkiem wszechświata i historii”.

ETHOS nie podaje usystematyzowanego kalendarium Soboru ani rozwoju trendów posoborowych, ale poprzez fragmenty różnych tekstów czytelnik może śledzić przebieg Bosko-ludzkich zmagań współczesnego etapu historii zbawienia. Duch św., inspirując Jana XXIII, nie dał mu, jak się wydaje, pełnej wiedzy o tym, jakie tak naprawdę Wydarzenie zapoczątkował. Interesującymi oknami, przez które patrzymy na Sobór są tu osobisty dziennik Y. Congara OP oraz wspomnienia prof. J.Guittona, zilustrowane reprodukcjami „soborowych” obrazów francuskiego filozofa i zarazem świeckiego audytora. Innego typu osobiste spojrzenie prezentuje nawiązująca do Soboru poezja traktowana jako „locus theologicus”(„miejsce teologiczne”) – pisze o niej ks. J. Sochoń. Inspirująca do dziś pozostaje soborowa obecność prof. S.Swieżawskiego z KUL-u (tekst prof. P.Gutowskiego), czy dyskusje w środowisku „Tygodnika Powszechnego” (artykuł A.Głąb).

Wyjątkowe miejsce w tekstach setnego ETHOS-u zajmuje Karol Wojtyła-Jan Paweł II. Jako biskup – Ojciec soborowy (artykuły G. Weigela i ks. R. Skrzypczaka), jako metropolita Krakowa – inicjator przeprowadzonego w duchu Vaticanum II synodu diecezjalnego (piszą o tym bp T. Pieronek i ks. A. Dobrzyński), wreszcie jako papież – kontynuator i reinterpretator soborowego nauczania (m.in. tekst ks. G.Marengo).

Jedną z podstawowych kwestii podnoszonych przez bpa Wojtyłę – profesora etyki w KUL – była właściwa odpowiedź na pytanie – kim jest człowiek, czyli właściwa antropologia. Jako papież także wielokrotnie zwracał uwagę na „sprawę człowieka”, tak bardzo poddawanego degradacji w trendach kulturowych i systemach polityczno-gospodarczych. Sobór niczego nie potępił, ale w obradach często wracały problemy ateizmu i komunizmu (warto tu sięgnąć do artykułu A.Grajewskiego). O właściwe rozumienie człowieka i jego godności potykały się też wielkie posoborowe dyskusje np. wokół encykliki Pawła VI „Humanae vitae” lub nad teologią wyzwolenia, gdzie trudno przecenić znaczenie myśli i argumentacji kardynała a potem papieża z Krakowa.

Równoległa linia myślowa dotyczy rozumienia ciągłości Kościoła, jego misyjności i komunijności, od encykliki „Ecclesiam suam” Pawła VI aż po kontekst posoborowych podziałów w środowiskach teologicznych. Dwa artykuły ukazują też Benedykta XVI jako papieża-teologa, prowadzącego dalej Kościół (artykuły ks. J. Szymika oraz prof. T. Rowland). Kwartalnik przypomina również tekst kard. J. Ratzingera, opublikowany w Osservatore Romano w 1992 r. – „Jan Paweł II i Sobór”.

100. numer ETHOS-u nie zdążył już uwzględnić synodu biskupów zwołanego w 50. rocznicę rozpoczęcia Soboru, choć czytamy w edytorialu, że trzeba „na nowo odkrywać źródła, z których wypływało dzieło Soboru – dlatego właśnie Benedykt XVI ogłosił Rok Wiary”.

Jednak, niestety, raczej „wnuki Soboru nie stawiają pytań” – napisał C.Ritter, nawiązując do tytułu ważnej i głośnej niegdyś książki. Tym niemniej nie traci na aktualności konstatacja, że po Vaticanum Secundum uprzywilejowaną przestrzenią dialogu Kościoła ze światem pozostaje kultura (artykuł prof. K.Klauzy). W samym Kościele natomiast potrzeba ciągłego pogłębiania – jak pisze kard. Scola – „samoświadomości i świętości, których Duch udziela oblubienicy, gdy nie porzuca ona głoszenia zbawczego wydarzenia Chrystusa w każdym czasie, z gotowością na męczeństwo.”

ETHOS jest wydawanym przez Instytut Jana Pawła II KUL od 1988 r. kwartalnikiem punktowanym, mającym charakter interdyscyplinarny, ponadśrodowiskowy i naukowo-popularyzacyjny. Instytut istniejąc od roku 1982 zdołał w tym czasie przygotować również ponad 100 publikacji książkowych. Jego założycielem był ks. prof. Tadeusz Styczeń SDS (zm. w 2010), następca Karola Wojtyły w Katedrze Etyki KUL. Obecnie dyrektorem Instytutu (już jako ośrodka badań w ramach Wydziału Filozofii) i redaktorem naczelnym kwartalnika jest ks. prof. Alfred M. Wierzbicki.

Drogi Czytelniku,
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
Wersja do druku
Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Możesz określić warunki przechowywania cookies na Twoim urządzeniu za pomocą ustawień przeglądarki internetowej.
Administratorem danych osobowych użytkowników Serwisu jest Katolicka Agencja Informacyjna sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (KAI). Dane osobowe przetwarzamy m.in. w celu wykonania umowy pomiędzy KAI a użytkownikiem Serwisu, wypełnienia obowiązków prawnych ciążących na Administratorze, a także w celach kontaktowych i marketingowych. Masz prawo dostępu do treści swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu, a także prawo do przenoszenia danych. Szczegóły w naszej Polityce prywatności.