Stolica Apostolska 2025 – najważniejsze wydarzenia

Publikujemy kalendarium najważniejszych wydarzeń 2025 roku w Stolicy Apostolskiej i w Watykanie.

STYCZEŃ

Trwa Jubileusz Nadziei – Rok Święty 2025. Otworzył go w Wigilię Bożego Narodzenia 2024 roku papież Franciszek. Na swe obchody jubileuszowe przyjechali przedstawiciele różnych stanów Kościoła, grup zawodowych, wiekowych, różnych form pobożności itd. Do połowy grudnia 2025 roku do Rzymu przybyło z tej okazji 32 mln pielgrzymów. Najliczniejszy był Jubileusz Młodych z udziałem miliona osób ze 146 krajów świata. Rok Święty zakończy się 6 stycznia 2026 roku.

Dykasterie ds. Nauki Wiary oraz ds. Kultury i Edukacji opublikowały wspólnie notę „Antiqua et nova” na temat zależności między sztuczną inteligencją a inteligencją ludzką. Dokument zawiera wskazówki dotyczące etycznego rozwoju sztucznej inteligencji. „To dobra baza do dialogu ze światem o AI” – skomentowała dr hab. Monika Marta Przybysz z Instytutu Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa UKSW.

LUTY

Papież Franciszek zadecydował o wpisaniu św. Matki Teresy z Kalkuty do Ogólnego Kalendarza Rzymskiego. Jej liturgiczne wspomnienie obchodzone będzie w Kościele na całym świecie 5 września i ma zostać umieszczone we wszystkich kalendarzach i księgach liturgicznych jako wspomnienie dowolne.

Poważne problemy zdrowotne papieża. Od 14 lutego do 23 marca Franciszek przebywał w szpitalu z powodu silnego zapalenia oskrzeli, a następnie obustronnego zapalenia płuc, z którego powodu miał też problemy z głosem.

Papież ustanowił Komisję ds. Darowizn na rzecz Stolicy Apostolskiej. Jej zadaniem było zachęcanie „poprzez specjalne kampanie wśród wiernych, konferencji episkopatów i innych potencjalnych dobroczyńców” do darowizn na rzecz misji i dzieł charytatywnych Stolicy Apostolskiej, a także znajdowanie funduszy od chętnych darczyńców na konkretne projekty przedstawione przez instytucje Kurii Rzymskiej i Gubernatoratu Państwa Watykańskiego. Komisję zlikwidował w grudniu nowy papież Leon XIV.

MARZEC

Papież zatwierdził trzyletni plan skoordynowanej realizacji Synodu Biskupów o synodalności, którego kulminacją będzie Zgromadzenie Kościelne w Watykanie w październiku 2028 roku. Ma być ono okazją do zebrania wszystkich „dojrzałych owoców” procesu synodalnego na poziomie Kościoła powszechnego. Faza realizacji nie powinna być rozumiana jako „proste zastosowanie dyrektyw pochodzących z góry”, ale raczej jako „proces przyjmowania” dokumentu końcowego z 2024 roku w sposób „dostosowany do lokalnych kultur i potrzeb wspólnot”.

KWIECIEŃ

Dykasteria ds. Duchowieństwa wydała dekret w sprawie dyscypliny intencji Mszy Świętych. Dokument kładzie nacisk na to, by wierni dobrze rozumieli różnice pomiędzy sprawowaniem Mszy w konkretnej intencji, a zwykłym wspomnieniem jakiejś intencji czy osoby w modlitwie w czasie Mszy. Wnosi dwa nowe elementy do kanonicznego porządku prawnego. Po pierwsze poszerza możliwość odprawiania tzw. Mszy zbiorowych, to znaczy w wielu intencjach. Po drugie wyraźnie stwierdza, że nadużyciem jest przyjmowanie jakichkolwiek ofiar za zwykłe wspomnienie jakiejś intencji modlitewnej czy to w modlitwie wiernych, czy w innym momencie Mszy.

Franciszek gruntownie zreformował szkolenie w Papieskiej Akademii Kościelnej. Celem jest zapewnienie bardziej wszechstronnego, praktycznego i jednocześnie duchowego szkolenia dla młodych kapłanów w służbie Kościoła powszechnego. „Szkoła nuncjuszy”, która od ponad 300 lat kształci księży w służbie dyplomatycznej Stolicy Apostolskiej zostanie przekształcona w ośrodek akademicki nauk dyplomatycznych. Będzie mogła przyznawać stopnie drugiego i trzeciego stopnia (odpowiadające stopniom magistra i doktora) w tej dziedzinie.

Nie można usunąć zapisu z metryk chrzcielnych. Nota wyjaśniająca Dykasterii ds. Tekstów Prawnych stwierdza, że rejestr chrztów jest obiektywnym zapisem czynności sakramentalnych dokonanych historycznie przez Kościół i nie jest możliwe uznanie zaistniałego faktu za nieistniejący lub niemożliwy do potwierdzenia. Brak rejestracji chrztu lub usunięcie jego potwierdzenia utrudniłby prawidłowe sprawowanie sakramentów w Kościele, gdyż jedynie osoba ochrzczona może przyjąć kolejne sakramenty. W rejestrze chrztów wolno natomiast dokonać wpisu dotyczącego „formalnego aktu wystąpienia z Kościoła katolickiego”, gdy zainteresowana osoba wyraża wolę opuszczenia Kościoła.

Śmierć papieża Franciszka. Ojciec Święty zmarł 21 kwietnia o godzinie 7.35 w wyniku udaru mózgu. Dwa dni później trumnę z jego ciałem procesjonalnie przeniesiono z Domu św. Marty przez Plac św. Piotra do bazyliki św. Piotra, gdzie hołd oddało mu 100 tys. ludzi. Pogrzebowa Msza św. 26 kwietnia zgromadziła 250 tys. wiernych. Franciszek, zgodnie ze swoją wolą, został pochowany w ziemnym grobie w bocznej nawie rzymskiej Bazyliki Matki Bożej Większej. Żegnały go oklaski 150 tys. ludzi zgromadzonych na sześciokilometrowej trasie konduktu. Franciszek jest pierwszym od 120 lat papieżem pochowanym poza Watykanem. Jego pontyfikat trwał 12 lat.

MAJ

Wybór nowego papieża. Po trwającym zaledwie jeden dzień konklawe kolejnym następcą św. Piotra został 8 maja pochodzący z USA 70-letni kard. Robert Francis Prevost, dotychczasowy prefekt Dykasterii ds. Biskupów, a wcześniej biskup diecezji Chiclayo w Peru i generał zakonu augustianów. Inauguracja jego posługi Piotrowej odbyła się 18 maja na Placu św. Piotra, zaś ingres do bazyliki św. Jana na Lateranie – katedry biskupów Rzymu – 25 maja.

CZERWIEC

Kolarze uczestniczący w wyścigu Giro d’Italia po raz pierwszy przejechali przez Watykan. Ten etap nie był zaliczany do zawodów, kolarze nie musieli więc ścigać się na wybrukowanych uliczkach Ogrodów Watykańskich. Pozdrawiając ich Leon XIV przypomniał o roli sportu w kształtowaniu młodzieży. „Jesteście wzorem dla młodych ludzi na całym świecie” – przypomniał papież, zachęcając sportowców, by troszczyli się nie tylko o ciało, ale także o „umysł, serce i ducha”.

LIPIEC

Dykasteria ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów zatwierdziła formularz Mszy św. pro custodia creationis. Jest on inspirowany encykliką „Laudato si’” papieża Franciszka i jego nauczaniem na temat ochrony stworzenia. Zawarte w nim teksty biblijne mówią głównie o wdzięczności wobec Boga za dar stworzenia. Jako pierwszy Mszę według formularza odprawił 9 lipca Leon XIV w Borgo (Wiosce) Laudato Si’ w Castel Gandolfo. Zajmuje ona obszar 55 hektarów eksterytorialnego obszaru Willi Papieskich. Podzielona jest na 35 hektarów ogrodów i 20 hektarów ziemi uprawnej, które mają być uprawiane i zachowane dla przyszłych pokoleń zgodnie z zasadami zawartymi w encyklice Franciszka. Wioska ma również prowadzić działalność edukacyjną. Papież oficjalnie otworzył ją 5 września.

Leon XIV przyjął prezydenta Andrzeja Dudę, który zaprosił papieża do złożenia wizyty w Polsce. Zasugerował rok 2027, gdy obchodzona będzie 150. rocznica objawień Matki Bożej w Gietrzwałdzie. Zaproszenie potwierdził nowy prezydent Karol Nawrocki, który gościł u papieża we wrześniu. W grudniu z Leonem XIV spotkali się członkowie Prezydium Konferencji Episkopatu Polski, którzy również zaprosili papieża. Po audiencji stwierdzili jednak, że do wizyty prawdopodobnie nie dojdzie w roku 2027, gdyż jest to w Polsce rok wyborczy, a praktyką watykańską jest nieorganizowanie wówczas papieskich wizyt.

Papież przyjął prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego. Do ich ponownego spotkania doszło w grudniu. Stolica Apostolska podejmuje wysiłki dyplomatyczne zmierzające do odzyskania przez Ukrainę dzieci porwanych przez Rosję w czasie działań wojennych. Wyraża również gotowość do podjęcia się mediacji między obu krajami w celu doprowadzenia do zawieszenia broni.

Leon XIV zaangażował się w rozwiązanie kryzysu humanitarnego w Strefie Gazy. W lipcu rozmawiał telefonicznie z premierem Izraela i prezydentem Palestyny, we wrześniu przyjął prezydenta Izraela, w listopadzie prezydenta Palestyny, a w grudniu ponownie rozmawiał z prezydentem Izraela przez telefon.

SIERPIEŃ

Papieski Komitet Światowego Dnia Dziecka został włączony w struktury Dykasterii ds. Świeckich, Rodziny i Życia. Wcześniej był on związany z Dykasterią ds. Kultury i Edukacji. Dotychczas jedyny Światowy Dzień Dziecka odbył w Rzymie 25-26 maja 2024 roku. Kolejne zaplanowano na 25-27 września 2026 roku.

Leon XIV kontynuuje reformę Kurii Rzymskiej i watykańskich finansów, rozpoczętą przez Franciszka. W sierpniu opublikowano rozporządzenie wykonawcze, zawierające regulamin wdrażający decyzje Franciszka z 2020 i 2024 roku dotyczące zasad przejrzystości, kontroli oraz konkurencji w procedurach udzielania zamówień publicznych Stolicy Apostolskiej i Państwa Miasta Watykańskiego. Z kolei w październiku Leon XIV uchylił instrukcję z 2022 roku o zarządzaniu działalnością finansową i płynnością Stolicy Apostolskiej i instytucji z nią związanych, w pełni podporządkowując ich działalność inwestycyjną, przeznaczoną na własny użytek przepisom Komitetu ds. Inwestycji, korzystając „z wewnętrznej struktury organizacyjnej Instytutu Dzieł Religijnych”. Ponadto w sierpniu poszerzono prawa i ochronę socjalną osób pracujących w Watykanie poprzez zmiany m.in. w kwestii płatnego urlopu rodzicielskiego i zasiłków rodzinnych. We wrześniu papież zezwolił na zatrudnianie osób z niepełnosprawnością. W listopadzie zatwierdził publikację nowych regulaminów Kurii Rzymskiej i pracującego w niej personelu, zastępując przepisy wprowadzone przez Jana Pawła II w 1999 roku. W grudniu zaś Leon XIV zatwierdził nowy statut Urzędu Pracy Stolicy Apostolskiej, wzmacniający prawną ochronę jej pracowników Stolicy Apostolskiej, m.in. przez nowe regulacje w kwestii rozwiązywania sporów. Jest to wyraz stosowania nauczania społecznego Kościoła wewnątrz Stolicy Apostolskiej.

WRZESIEŃ

Kanonizacja dwóch młodych błogosławionych z Włoch: Piotra Jerzego Frassatiego (1901-1925), znanego jako „człowiek Ośmiu Błogosławieństw”, i Karola Acutisa (1991-2006), który Eucharystię uważał za „autostradę do nieba”. Była to pierwsza kanonizacja za pontyfikatu Leona XIV, choć decyzję o niej podjął jeszcze papież Franciszek.

PAŹDZIERNIK

Pierwsza adhortacja apostolska Leona XIV „Dilexit te” o miłości do ubogich. Była ona przygotowywana jeszcze za pontyfikatu Franciszka. Dokument przypomina, że miłość do ubogich nie jest „drogą opcjonalną”, lecz stanowi „kryterium prawdziwego kultu”, gdyż ubodzy są w sercu Ewangelii i dlatego nie można jej sprowadzać do osobistego upodobania niektórych papieży lub określonych nurtów teologicznych, ani przedstawiać jako społeczną czy humanitarną konsekwencję, zewnętrzną względem wiary chrześcijańskiej.

Kanonizacja siedmiorga błogosławionych. Wśród nowych świętych są dwaj męczennicy: Ignacy Maloyan, ormiański arcybiskup i męczennik z czasów ludobójstwa Ormian (1869-1915) oraz Piotr To Rot, świecki katecheta z Papui-Nowej Gwinei, który oddał życie za obronę małżeństwa chrześcijańskiego (1912-1945), a ponadto: Maria Troncatti, salezjanka i misjonarka wśród rdzennego ludu Shuar w Ekwadorze (1883-1969); oraz Wincencja Maria Poloni, założycielka Instytutu Sióstr Miłosierdzia z Werony (1802-1855); Carmen Elena Rendiles Martínez, założycielka Zgromadzenia Służebnic Jezusa z Caracas (1903-1977); Bartłomiej Longo, świecki apostoł Różańca i założyciel sanktuarium w Pompejach (1841-1926); oraz Józef Grzegorz Hernández Cisneros, lekarz i naukowiec z Wenezueli, zwany „lekarzem Boga” (1864-1919). O ich kanonizacji zdecydował jeszcze papież Franciszek, uznając cuda przypisywane ich wstawiennictwu, natomiast jej datę wyznaczył już Leon XIV.

Zwierzchnik anglikańskiego Kościoła Anglii i katolicki biskup Rzymu modlili się razem po raz pierwszy od XVI wieku. Nabożeństwo z udziałem króla Karola III i papieża Leona XIV odbyło się w Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie. Obaj odmówili wspólnie modlitwę południową z Liturgii Godzin w towarzystwie anglikańskiego arcybiskupa Yorku Stephena Cottrella. Brytyjski monarcha otrzymał też tytuł Królewskiego Konfratra wspólnoty benedyktyńskiej w Papieskiej Bazylice św. Pawła za Murami, której monarchowie Anglii byli w średniowieczu protektorami. Powstanie Kościoła anglikańskiego przerwało tę tradycję, ale w herbie bazyliki wciąż widnieje Order Podwiązki, najwyższe odznaczenie brytyjskiej monarchii.

Leon XIV po raz pierwszy udzielił święceń biskupich. W Bazylice św. Piotra przyjął je Polak, 55-letni prał. Mirosław Wachowski, dotychczasowy podsekretarz Sekcji ds. Stosunków z Państwami i Organizacjami Międzynarodowymi w Sekretariacie Stanu Stolicy Apostolskiej, mianowany nuncjuszem apostolskim w Iraku.

Do Watykanu przybył Mar Awa III, patriarcha-katolikos Asyryjskiego Kościoła Wschodu. Przyjmując go papież podkreślił, że głównym wyzwaniem w dialogu ekumenicznym jest „wspólne wypracowanie modelu pełnej komunii, inspirowanego pierwszym tysiącleciem, a jednocześnie stanowiącego rozważną odpowiedź na wyzwania naszych czasów”. Nie powinien on „polegać na absorpcji lub dominacji, ale raczej promować wymianę darów między naszymi Kościołami, otrzymanych od Ducha Świętego dla budowania Ciała Chrystusa”.

List apostolski Leona XIV „Disegnare nuove tappe di speranza” (Kreślić nowe mapy nadziei). W 60. rocznicę ogłoszenia deklaracji „Gravissimum educationis” na Soborze Watykańskim II papież ukazuje edukację jako serce ewangelizacji i „jedną z najwyższych form chrześcijańskiej miłości”.

LISTOPAD

Św. Jan Henryk Newman został ogłoszony Doktorem Kościoła jako Doctor Amicitiae (Doktor Przyjaźni). Anglikański konwertyta na katolicyzm, wybitny teolog i kardynał, żyjący w XIX wieku, znalazł się tym samym w gronie 38 osób, w tym 4 kobiet, które „wniosły znaczący wkład w pogłębienie zrozumienia misterium Boga i wydatnie powiększyły bogactwo doświadczenia chrześcijańskiego”. Decyzją Leona XIV Newman będzie również patronem Papieskiego Uniwersytetu Urbaniana w Rzymie, kształcącego misjonarzy i duchownych z krajów misyjnych.

Dykasteria ds. Nauki Wiary opublikowała notę doktrynalną „Mater populi fidelis” (Matka wiernego ludu), dotyczącą niektórych tytułów maryjnych odnoszących się do współpracy Maryi w dziele zbawienia. Ma ona na celu przedstawienie wyważonej refleksji doktrynalnej na temat roli Maryi, unikając niejasności związanych zwłaszcza z tytułem Współodkupicielki. Kościół od wieków naucza, że Maryja Panna uczestniczyła w sposób wyjątkowy w dziele odkupienia, dobrowolnie zgadzając się na Wcielenie i trwając pod krzyżem. Jednak równowaga doktrynalna polega na uznaniu tej współpracy bez mylenia jej z wyłączną rolą Syna. Termin „Współodkupicielka”, choć obecny w tradycji – już w X wieku nazywano ją Co-Redemptrix – nigdy nie został zdefiniowany jako dogmat, a Sobór Watykański II zdecydował się nie umieszczać go w konstytucji dogmatycznej „Lumen gentium”, preferując wyrażenia takie jak „współpracownica” lub „złączona z dziełem Chrystusa”. Z kolei tytuł „Pośredniczka” został uznany za niedopuszczalny, gdy przypisuje Maryi funkcję właściwą wyłącznie Jezusowi Chrystusowi. Jednakże pozostaje cenny i teologicznie uzasadniony, gdy wyraża udział Maryi w zbawczej misji Chrystusa. Tytuły „Matka łaski” oraz „Pośredniczka wszystkich łask” są uznawane za dopuszczalne w ściśle określonym sensie, przy czym dokument poświęca im szczególnie obszerny komentarz, wyjaśniający możliwe ryzyka niewłaściwego rozumienia tych określeń. Nota potwierdza katolickie nauczanie, która zawsze podkreślało, że wszystko w Maryi jest ukierunkowane na centralną rolę Chrystusa i Jego zbawcze dzieło. Dlatego, choć niektóre tytuły maryjne można teologicznie uzasadnić poprzez poprawną egzegezę, uznaje się za wskazane, by ich unikać.

Międzynarodowa Komisja Teologiczna Stowarzyszenia Maryjnego (IMATC) w oficjalnym stanowisku z 8 grudnia 2025 wskazała na różne elementy „Mater Populi Fidelis”, które nazywa błędnymi, „niefortunnymi” i wymagającymi „istotnych wyjaśnień oraz modyfikacji”.

Leon XIV ustanowił Apostolstwo Ludzi Morza jako centralny i koordynacyjny organ Dzieła Apostolstwa Morza. Jednocześnie papież zatwierdził jego statut. Tym samym Apostolstwo Ludzi Morza stało się podmiotem prawa kanonicznego.

Leon XIV postanowił, że przewodniczącym Papieskiej Komisji do spraw Państwa Watykańskiego nie musi być już kardynał. Tym samym dostosował obowiązujące prawo do stanu faktycznego, gdyż od 1 marca br. na czele Komisji stoi włoska siostra zakonna Raffaella Petrini.

List apostolski Leona XVI „In unitate fidei” wydany z okazji 1700. rocznicy Soboru Nicejskiego. „Musimy wspólnie kroczyć ku jedności i pojednaniu między wszystkimi chrześcijanami. Credo nicejskie może być podstawą i punktem odniesienia tej wędrówki” – stwierdził papież. Zachęcił cały Kościół do ponownego odkrycia i pogłębienia wiary wyrażonej w nicejskim Wyznaniu Wiary. Przypomniał, iż został zatwierdzony dokument Międzynarodowej Komisji Teologicznej „Jezus Chrystus, Syn Boży, Zbawiciel. 1700. rocznica Soboru Ekumenicznego w Nicei”.

Dykasteria ds. Nauki Wiary opublikowała notę doktrynalną „Una caro. Elogio della monogamia” (Jedno ciało. Pochwała monogamii). Ukazuje ona małżeństwo jako wyłączną i wzajemną przynależność, w której pełny dar z siebie staje się przestrzenią wolności i otwarciem na nieskończoność. Dokument akcentuje znaczenie miłości małżeńskiej i wrażliwości na ubogich, a zarazem jednoznacznie potępia wszelką przemoc – fizyczną i psychiczną – przypominając, że „małżeństwo nie jest posiadaniem”.

GRUDZIEŃ

Komisja ds. diakonatu kobiet, kierowana przez kard. Giuseppe Petrocchiego opublikowała raport, w którym wyklucza możliwość dopuszczenia kobiet do diakonatu rozumianego jako stopień sakramentu święceń. Dokument podkreśla jednak, że na obecnym etapie nie można jeszcze wydać orzeczenia ostatecznego. Dla dalszego prowadzenia badań konieczne jest „rzetelne i szerokie krytyczne badanie diakonatu samego w sobie, czyli jego tożsamości sakramentalnej i misji kościelnej, z wyjaśnieniem niektórych aspektów strukturalnych i duszpasterskich, które obecnie nie są w pełni określone”.

Na znaczenie archeologii chrześcijańskiej dla życia i misji Kościoła wskazał Leon XIV w liście apostolskim ogłoszonym z okazji stulecia Papieskiego Instytutu Archeologii Chrześcijańskiej. Papież zaznaczył, że archeologia chrześcijańska pomaga lepiej rozumieć wiarę. Wskazał, iż jest ona „nieodłącznym elementem interpretacji chrześcijaństwa, a co za tym idzie, formacji katechetycznej i teologicznej”. Chrześcijaństwo jest bowiem religią wcieloną, zakorzenioną w historii, w konkretnych miejscach, gestach i przedmiotach. Badania archeologiczne odsłaniają te materialne ślady pierwszych wieków, czyniąc wiarę bardziej namacalną i chroniąc ją przed oderwaniem od rzeczywistości.

List apostolski Leona XIV „Una fedeltà che genera” (Wierność, która rodzi) o kapłanach i ich tożsamości. Został ogłoszony z okazji 60-lecia dekretów Soboru Watykańskiego II o posłudze i życiu kapłanów „Presbyterorum ordinis” i formacji kapłanów „Optatam totius”. Papież przekonuje, że odnowa Kościoła w dużej mierze zależy od posługi kapłańskiej. Cytując św. Jana Marię Vianneya podkreśla, że „«Kapłaństwo to miłość serca Jezusowego». Miłość tak silna, że rozprasza chmury przyzwyczajenia, zniechęcenia i samotności, miłość całkowita, która jest nam w pełni dana w Eucharystii”.

Paweł Bieliński