Suskrajowice: odsłonięcie pomnika rodzin żydowskich zamordowanych przez Niemców

Polacy i delegacja żydowska uczestniczyli dzisiaj wspólnie w odsłonięciu obelisku zbudowanego przez Ośrodek Edukacyjno – Muzealny „Świętokrzyski Sztetl”, dla uczczenia pamięci zamordowanych przez Niemców w 1943 r. żydowskich matek z dziećmi.

Modlitwę w języku hebrajskim poprowadził przy pomniku rabin Gadka Boaz, pochodzący z Jemenu oraz Kuba Lewinger – jako delegaci Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie. Po modlitwie Kuba Lewinger – członek Bractwa Chewra Kadisza, wyjaśnił wagę pamięci w judaizmie i podziękował za nią społeczności lokalnej. – Ta mała lokalna zbrodnia, jakich było tysiące, znaczy tyle samo ile wielka tragedia – mówił.

Minister Piotr Wawrzyk podkreślił aspekt niemieckiej odpowiedzialności za zbrodnie dokonane na Żydach, a burmistrz Chmielnika Paweł Wójcik – trwałość lokalnej pamięci.

Historię, która rozegrała się w tym terenie przypomnieli inicjatorzy wydarzenia – edukatorzy z Ośrodka Edukacyjno-Muzealnego „Świętokrzyski Sztetl”.

Tę zbrodnię z czasów II wojny światowej wspominano, po raz pierwszy po latach, w marcu br. podczas obchodów Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych w Ośrodku Edukacyjno-Muzealnym „Świętokrzyski Sztetl” w Chmielniku. W miejscu, gdzie dwie Żydówki o nazwisku Frydman i Katz oraz ich dzieci zostały zamordowane przez Niemców, miejscowa ludność w latach 80. XX wieku wylała skromną płytę. Z czasem płyta zaczęła ulegać degradacji, a wydarzenie – zapomnieniu.

Świadkowie tamtych wydarzeń podają różne daty: 1943 albo 1944 rok. Nie do końca też wiadomo, ile dokładnie osób zginęło. Według przekazów były to dwie kobiety i trójka dzieci (inne źródła mówią o siedmiu osobach). Zostały one zabite przez hitlerowców, którzy najpierw podpalili ich dom.

Wspomnieniowy film na ten temat przygotował zespół Ośrodka w reżyserii Doroty Gołębiowskiej. Po kwerendzie, ustalono datę zbrodni na 1943 rok. Inicjatywa upamiętnienia spotkała się z akceptacją lokalnych mieszkańców. Tematem zainteresowali się także uczestnicy Konkursu „Nasi sąsiedzi – Żydzi”.

– To jest ogromnie cenne, że powstał pomnik, że zechciano ten fakt nagłośnić i upamiętnić – mówiła dzisiaj radna Teresa Chwalińska, deklarując opiekę lokalnych mieszkańców nad pomnikiem.

Uczestnicy warsztatów plastycznych złożyli kamienie pamięci, wartę zaciągnęli zuchy i harcerze ze Szkoły Podstawowej w Chmielniku, byli także strażacy.

W licznej grupie stawili się mieszkańcy wsi, szczególnie zaangażowani w upamiętnienie, m.in. jak sołtys Dariusz Kuc.

Odsłonięty dzisiaj pomnik tworzy kamień z płytą informacyjną, z dołączoną dotychczasową płytą upamiętniającą oraz otoczenie z uporządkowanego szpaleru nasadzonych roślin.