Św. Jan Paweł II wniósł ogromny wkład do zachowania i umocnienia wiary i tożsamości narodowej Polaków na całym świecie – konferencja w  Warszawie

Święty Jan Paweł II przez cały czas swego pontyfikatu nie przestał czuć się Polakiem, spotykał się z rodakami w czasie swych licznych podróży zagranicznych i w ogromnym stopniu przyczynił się do zachowania i umocnienia w nich wiary oraz tradycji narodowych, kulturalnych i innych. Mówili o tym uczestnicy konferencji, zorganizowanej 16 października w Warszawie. Okazją do jej przeprowadzenia była przypadająca obecnie 35. rocznica historycznego spotkania Polonii i Polaków z całego świata w Rzymie.

Otwierając spotkanie delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Emigracji Polskiej bp Robert Chrząszcz przypomniał, że dzień 16 października 1978 – dzień wyboru kard. Karola Wojtyły na papieża – wpisał się na stałe w dzieje Polski, Kościoła katolickiego i świata. Św. Jan Paweł II po objęciu nowego urzędu nie utracił więzi z ziemią ojczystą, nie przestał czuć się Polakiem, ale  nadal troszczył się o dobre imię i rozwój swej ziemskiej ojczyzny – przypomniał mówca.

Przytoczył słowa Ojca Świętego z Kielc 3 czerwca 1991 w czasie jego IV pielgrzymki do Polski, iż jest ona jego matką a o swych rodakach powiedział, że są jego „braćmi i siostrami”. W sposób niezwykle ekspresyjny, wręcz gniewny papież przestrzegał przed zagrożeniami stojącymi przed polskimi rodzinami i przed robieniem złego użytku z wolności.

Nawiązując do tematu tego spotkania biskup pomocniczy archidiecezji krakowskiej zwrócił uwagę, iż Jan Paweł II nigdy nie uważał rozsianej po świecie Polonii za coś obcego w stosunku do Polaków w kraju, ale widział w niej integralną część narodu polskiego. Podkreślał, że odpowiedzialność za Polskę i jej losy spoczywa nie tylko na jej mieszkańcach, ale także na rodakach żyjących na wszystkich kontynentach. I obecna konferencja winna być jakby przedłużeniem tamtego niezwykłego spotkania w Rzymie, do którego doszło przy czynnym udziale papieża Wojtyły.

Zastępca przewodniczącego sejmowej Komisji Łączności z Polakami za Granicą, poseł Andrzej T. Zapałowski, który losami naszych rodaków poza ojczyzną interesuje się już w kolejnej kadencji, odwołując się do swych podróży do środowisk polonijnych na Wschodzie przed 10 laty, zauważył, że od tamtego czasu sytuacja Polaków w większości państw postsowieckich pogorszyła się. Tym większa odpowiedzialność spoczywa na organizacjach w naszym kraju, aby wzmocnić pomoc dla rodaków za wschodnimi granicami.

Przewodniczący Zarządu Krajowego Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Tomasz Rożniak przypomniał, iż papież-Polak spotykał się z rodakami właściwie podczas każdej ze swych 104 podróży zagranicznych. Zależnie od liczebności Polaków w danym kraju były to albo oddzielne punkty programu, albo spotkania z nimi najczęściej w nuncjaturach apostolskich. Wspominając spotkanie rzymskie 35 lat temu, mówca zaznaczył, że miało ono wymiar historyczny i historyczne znaczenie dla jedności Polaków i Polonii z Zachodu i Wschodu.

Po raz pierwszy rodacy z całego świata mogli się spotkać razem, a Rzym był chyba najodpowiedniejszym do tego miejscem. Głównym pomysłodawcą tamtego wydarzenia był pierwszy przewodniczący „Wspólnoty Polskiej”, który uznał, że najlepiej będzie się zebrać w mieście o głębokich korzeniach chrześcijańskich, gdy na Tronie Piotrowym zasiada wielki Polak Jan Paweł II.

Dziś, w ponad 30 lat od tamtego spotkania Polska dynamicznie się rozwija, ma wiele osiągnięć na swoim koncie na wielu płaszczyznach, do czego w niemałym stopniu przyczynili się także nasi rodacy za granicą i nie można zmarnować tego dorobku – podkreślił prelegent.

Ks. dr hab. Sławomir Zych – dyrektor Ośrodka Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego – przypomniał, że pierwsze spotkanie nt. relacji Jan Paweł II a Polonia odbyło się w tej uczelni już w 1981. Później KUL jeszcze kilkakrotnie gościł uczestników podobnych wydarzeń. Mówca przywołał dwóch kapłanów, szczególnie zasłużonych dla badania losów diaspory polskiej na Wschodzie: księży profesorów Romana Dzwonkowskiego i Józefa Szymańskiego. Przypomniał ponadto, że Jan Paweł II jeszcze jako zwykły ksiądz Karol Wojtyła posługiwał duszpastersko polskim emigrantom we Francji i w Belgii, gdy przebywał w tych krajach w czasie swych studiów w Rzymie w latach 1946-48, poznał więc ich warunki życia i losy.

O spotkaniu rzymskim szczegółowo opowiedział wiceprzewodniczący Rady Polonii Świata Tadeusz Adam Pilat ze Szwecji. Zwrócił uwagę na liczne niewiadome i trudności, jakie towarzyszyły przygotowaniom do tamtego wydarzenia. Przede wszystkim było wiele wzajemnych nieufności ze strony stowarzyszeń polonijnych z Zachodu i Wschodu. O ile te pierwsze były liczne i na ogół dobrze działały, to te drugie zaczęły powstawać w ówczesnym ZSRR dopiero pod koniec lat osiemdziesiątych dzięki odwilży politycznej, jaka tam się wówczas dokonywała. Przy tym początkowo nosiły one nazwy towarzystw społeczno-oświatowych, a dopiero po rozpadzie Kraju Rad stawały się stowarzyszeniami Polaków w poszczególnych krajach (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, Rosja i inne). Podobnie było w ówczesnej Czechosłowacji, na Węgrzech, w Bułgarii i innych byłych demoludach.

Wszystko to utrudniało integrację środowisk polonijnych i nie pomagało w przezwyciężaniu nieufności – tłumaczył gość ze Szwecji. Zaznaczył jednak, że ostatecznie udało się osiągnąć zgodę i porozumienie a spotkanie w Rzymie w dniach 26-28 października 1990 z udziałem i pod przewodnictwem Ojca Świętego zakończyło się wielkim sukcesem.

O dawnych i późniejszych związkach Karola Wojtyły, a następnie Jana Pawła II z Polakami na obczyźnie opowiedział ks. prof. Józef Szymański z Uniwersytetu Pomorskiego w Słupsku. Zaczęło się to jeszcze w okresie rzymskich studiów przyszłego papieża w 1948, gdy odwiedził on rodaków w Belgii i Francji, a potem już jako arcybiskup krakowski i kardynał w latach siedemdziesiątych podróżował do Stanów Zjednoczonych, Kanady i Australii. Wyrażał im uznanie za trwanie w wierze i przy wartościach narodowych oraz zachęcał do dochowania im wierności w przyszłości.

A później już jako papież podczas niemal każdej swej podróży zagranicznej znajdował czas i chęć na spotkanie z rodakami w odwiedzanych krajach – przypomniał prelegent. Dodał, że kontakty te były też okazją do podkreślania wielkiej roli Kościoła w utrzymania polskości oraz zachowaniu tradycji narodowych i religijnych przez emigrantów polskich w państwach ich zamieszkania.

Kolejni mówcy przedstawili w swych wystąpieniach takie tematy jak działalność Fundacji Jana Pawła II w Rzymie i związane z nią instytucje (ks. prał. Stanisław Budyn – rektor Polskiej Misji Katolickiej w Niemczech), pontyfikat Jana Pawła II w oczach przywódców III RP na uchodźstwie (dr Robert Zapart z Rzeszowa) oraz spotkania papieża z Polakami w USA (dr Paweł Sieradzki – KUL), w Meksyku (dr hab. Cezary Taracha – KUL) i we Francji (dr Anna Łucka z Paryża).

W czasie konferencji wręczono dyplomy i medale zasłużonym dla Polaków za granicą i ich duszpasterstwa działaczom z Polski i zagranicy. Jednym z odznaczonych był bp R. Chrząszcz. Podpisano również porozumienie o współpracy między Stowarzyszeniem „Wspólnota Polska” a Ośrodkiem Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Obie te instytucje współorganizowały tę konferencję w siedzibie „Wspólnoty”.