„Świętokrzyskie sztetle” – premiera filmu w TVP Historia w rocznicę pogromu kieleckiego

W 66. rocznicę pogromu kieleckiego, 4 lipca kanał TVP Historia wyemituje premierowo film Pawła Guli pt. „Świętokrzyskie sztetle”. Autor mieszka w Los Angeles a z pochodzenia jest kielczaninem. „To obraz, którego przesłaniem jest dialog i porozumienie” – uważa Adam Dąbek z Regionalnej Organizacji Turystycznej w Kielcach, która patronowała realizacji filmu.

Film ukazuje Kielce i miasteczka Kielecczyzny jako miejsca dialogu, na tle trudnej, często dramatycznej historii. Są tam opowieści dawnych żydowskich mieszkańców Kielecczyzny oraz relacje ze spotkań grup młodzieży – polskiej i izraelskiej, która zawiązuje przyjaźnie, odkrywając nowe oblicze Kielecczyzny.

W filmie „grają” także świętokrzyskie miejsca – tytułowe sztetle: Kielce, Bodzentyn, Chmielnik, Nowy Korczyn, Małogoszcz, które są m.in. tłem do opowieści jednej z ofiar ofiary pogromu, Barucha Dorfmana, który w pogromie Żydów w Kielcach 4 lipca 1946 r. stracił oko. W swoich filmowych wypowiedziach zaznacza on konsekwentnie dążenia do dialogu.

Film, który powstawał przez dwa lata w Polsce i Izraelu dofinansowała Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Świętokrzyskiego w ramach Świętokrzyskiego Funduszu Artystyczno-Filmowego.

Pomysłodawcy dokumentu maja nadzieję, że zachęci on Żydów do odwiedzenia Kielc i Kielecczyzny tym bardziej, że w regionie zachowało się wiele pamiątek po dawnych kielczanach narodowości żydowskiej.

W 2010 r. zakończyły się prace odnowienia i nowego wizerunku cmentarza żydowskiego na Pakoszu, z nowym pomnikiem ku czci pomordowanych podczas pogromu.

Z kolei w Chmielniku trwają parce adaptacyjne nad przekształceniem synagogi z XVIII w. w unikatowe muzeum – Ośrodek Edukacyjno – Muzealny „Świętokrzyski Sztetl”, który będzie skupiał i upowszechniał wiedzę o 22 sztetlach w regionie.

Podczas kieleckich wydarzeń z 4 lipca 1946 r., w trakcie krwawych zamieszek w części miasta zamieszkałej przez Żydów zostało zamordowanych 39. obywateli pochodzenia żydowskiego oraz dwóch Polaków. Według przyjętej wówczas oficjalnej wersji tłum kielczan napadł na żydowskich mieszkańców kamienicy przy ul. Planty 7, oskarżając ich o uprowadzenie chłopca, Henryka Błaszczyka.

Podczas pokazowego procesu oskarżono 12 osób, z których 9 stracono. Pogrom wzburzył opinię publiczną w Polsce i na świecie, przyczynił się do upowszechnienia stereotypu Polaka-antysemity.

Historyczne badania nad faktyczną genezą i przebiegiem pogromu odsłaniają nowe fakty i motywy wydarzeń. Według najnowszych źródeł pogrom był prowokacją ówczesnych władz, której celem było m.in. odwrócenie uwagi od sfingowanych wyborów w Polsce, pretekstem do ataków na antykomunistyczną opozycję i wywołanie emigracji Żydów.