Święty Krzyż: wojewódzka inauguracja Europejskich Dni Dziedzictwa (zapowiedź)

Wojewódzka inauguracja tegorocznych Europejskich Dni Dziedzictwa w regionie świętokrzyskim odbędzie się 11 września w klasztorze Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej na Świętym Krzyżu.

W programie obchodów będą m.in. uroczysta Msza św. z udziałem regionalnego chóru, zwiedzanie wystawy misyjnej (na styku kultur) oraz ekspozycji poświęconej najnowszym badaniom archeologiczno-architektonicznym w klasztorze, a także prezentacja produktów regionalnych gmin świętokrzyskich, w tym m.in. wyrobów i rękodzieła sztuki ludowej i potraw regionalnych.

Ponadto turyści i pielgrzymi będą mogli zwiedzać klasztor z przewodnikiem (bazylikę, krużganki, zakrystię, kaplicę Oleśnickich, dawną aptekę świętokrzyską, muzeum historyczno-misyjne) oraz panoramę szczytów gór świętokrzyskich z tarasu widokowego odbudowanej w 2014 r. wieży kościelnej.

Europejskie Dni Dziedzictwa to największy w Europie  projekt społeczny i edukacyjny. Ich idea narodziła się 3 października 1985 r. w Granadzie w Hiszpanii podczas II Konferencji Rady Europy. Pierwsze ogólnoeuropejskie Dni Dziedzictwa zorganizowano w 1991 roku. Polska – podobnie jak wszystkie inne kraje Rady Europy – uczestniczy w nich od 1993 r.

Głównym celem Europejskich Dni Dziedzictwa jest promowanie regionalnego dziedzictwa kulturowego oraz przypominanie o wspólnych korzeniach kultury europejskiej.

Tematem tegorocznej 23. edycji EDD w Polsce, które odbędą się w dniach 12-13 i 19-20 września jest „Utracone dziedzictwo”. Organizatorzy mają nadzieję, że uniwersalność, wieloaspektowość i możliwość niezwykle szerokiej interpretacji tak ujętego hasła dają szansę wszystkim organizatorom, w każdym regionie Polski, wpisania się w jego przekaz.

„W obszarze naszych zainteresowań znajdują się wszelkie elementy utraconego dziedzictwa – poczynając od olbrzymich strat w zasobach dziedzictwa kulturowego Polaków, będących wynikiem tragicznych wydarzeń wojennych, których 70. rocznicę zakończenia będziemy obchodzić w 2015 roku, poprzez utratę materialnych źródeł tożsamości, spowodowaną decyzją polityczną o zmianie granic, a w konsekwencji przesiedleniu wielu tysięcy ludzi (…)” – czytamy m.in. na stronie organizatorów: http://edd.nid.pl/

Koordynatorem Europejskich Dni Dziedzictwa w Polsce jest Narodowy Instytut Dziedzictwa. Honorowy patronat sprawuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Pobenedyktyński klasztor Świętego Krzyża na Łysej Górze jest jednym z najważniejszych obiektów zabytkowych regionu, który od niego właśnie przyjął swoją nazwę. W obrębie zespołu klasztornego, ufundowanego w pierwszej połowie XII w. przez księcia Bolesława Krzywoustego i rozbudowywanego do końca XVIII w., zachował się w całości obwód późnogotyckich krużganków z ostrołukowymi sklepieniami krzyżowymi (połowa XV wieku).

Oprócz nich do najcenniejszych obiektów zespołu należą kaplica grobowa rodu Oleśnickich, powstała w latach 1704-1720 na miejscu dawnego kapitularza, zakrystia z XIV-XV w., ozdobiona malowidłami z XVIII w., z pełnym XVIII-wiecznym wyposażeniem snycerskim, a także  neoklasycystyczny kościół z późnobarokowymi kamiennymi fasadami, wzniesiony w latach 1781-1806.

W ciągu wieków benedyktyni świętokrzyscy rozwijali też w obrębie swoich dóbr gospodarkę, między innymi hutnictwo szkła i żelaza. Od XVI w. mieli kilka kuźnic żelaznych w Michałowie oraz Wierzbniku koło Starachowic. Zakłady te utracili w wyniku kasaty, podobnie jak zabudowania klasztorne i wspaniałą bibliotekę, której zbiory uległy w ciągu XIX w. rozproszeniu, a część spłonęła w czasie II wojny światowej.

Święty Krzyż to najstarsze polskie sanktuarium. Przechowywane są w nim relikwie Drzewa Krzyża Świętego. Do kasacji opactwa w 1819 r. gospodarzami sanktuarium byli benedyktyni, obecnie opiekę nad nim sprawują Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej.