Toruń: bp Guzdek poświęcił pomnik gen. Józefa Hallera

Pomnik generała Józefa Hallera, Legionisty, twórcy tzw. „Błękitnej Armii” we Francji i przewodniczącego ZHP, został dziś odsłonięty w Toruniu. Uroczystość poprzedziła Msza św. sprawowana w kościele garnizonowym św. Katarzyny pod przewodnictwem biskupa polowego WP Józefa Guzdka.

W homilii bp Guzdek przypomniał drogę życiową generała i zachęcał torunian do naśladowania jego postawy. Po Mszy św. przy placu św. Katarzyny odsłonięty i poświęcony został pomnik generała. Dziś mija 139. rocznica jego urodzin. Gen. Haller jest honorowym obywatelem Torunia.

Mszę św. z bp Guzdkiem koncelebrował ks. płk Marek Karczewski, dziekan wojsk lądowych.
W homilii bp Guzdek podkreślił, że generał Haller pozostaje dla współczesnych wzorem patrioty i człowieka głębokiej wiary, którego życiorys powinien być stale przypominany. Podkreślił, że siłą twórcy „Błękitnej Armii” były rodzina i Kościół. – W rodzinnym domu uczył się odpowiedzialności i wrażliwości na potrzeby drugiego człowieka. To, czego nauczył się w rodzinnym domu przynosiło owoc aż do ostatnich dni jego ziemskiego życia – powiedział. Dodał, że w rodzinnym domu panował klimat „autentycznej miłości Boga i więzi z Kościołem” co uwidaczniało się m.in. w przynależności do Sodalicji Mariańskiej oraz do Trzeciego Zakonu św. Franciszka, a później także Akcji Katolickiej.

Biskup Guzdek przywołał także wspomnienia Wincentego Witosa, który podkreślał żarliwą religijność Józefa Hallera. – Generał nigdy nie wyparł się Chrystusa i Kościoła, ale pozostał do śmierci wierny temu, co wyniósł z rodzinnego domu i pogłębił w czasie dorosłego życia. Dlatego jego życie było tak piękne, a czyny szlachetne – powiedział.

Wspominając życie generała Hallera ordynariusz wojskowy zauważył jego ofiarność w wychowanie młodzieży. Przywołał jego działalność w Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” oraz to, że w emigracyjnym rządzie Władysława Sikorskiego kierował resortem oświaty. Podkreślił też, że do końca życia poświęcił się pracy charytatywnej wspierając biednych, zagubionych i potrzebujących. – Dziś, gdy rozlega się zachęta do życia wygodnego, nawet kosztem innych, nasz bohater przypomina wskazanie z odczytanej przed chwilą Ewangelii: Bliźnim jest każdy człowiek będący w potrzebie – powiedział.

Zachęcał, aby pomnik nie tylko upamiętniał generała, ale przypominał o tych wartościach, którymi kierował się twórca „Błękitnej Armii”. – On swoim życiem odpowie nam na wiele pytań. A odpowiedzi te będą mieć wartość ponadczasową. Będzie przypominał nam, że dla przetrwania narodu i zachowania wolności Ojczyzny konieczne są: zachowanie wiary w Boga i przywiązanie do ziemi ojców. Żadna cena nie jest za wysoka dla obrony tych wartości. Od nich bowiem zależy ocalenie narodu i nagroda życia wiecznego – podkreślił.

We Mszy św. uczestniczyła prawnuczka generała, Barbara Haller. Obecny był minister Tomasz Nałęcz z Kancelarii Prezydenta RP, który objął uroczystości patronatem. Mszę uświetniła obecność Orkiestry Wojskowej z Bydgoszczy. Do Torunia zjechali też hallerczycy z całej Polski, między innymi członkowie Towarzystwa Pamięci Generała Józefa Hallera i Hallerczyków z podkrakowskich Jurczyc – miejsca urodzenia generała z repliką historycznego sztandaru Błękitnej Armii. Sztandar ten został ufundowany w 1919 roku i osobiście poświęcony przez papieża Benedykta XV, a następnie przekazany ówczesnemu dowódcy gen. Hallerowi.

Po zakończonej Eucharystii, u zbiegu placu Św. Katarzyny i ulicy Piastowskiej, gdzie ustawiony jest monument, odbyła się uroczystość jego odsłonięcia i poświęcenia.

Usytuowanie pomnika nie jest przypadkowe. W 1920 roku właśnie w tym miejscu odbył się przemarsz wojsk generała. Wysoki na ponad 6 metrów, wykonany z granitu pomnik pokazuje całą postać generała Hallera. Przedstawiony jest w płaszczu żołnierskim i charakterystycznym dla niego kołnierzu futrzanym, rogatywce i z laską w ręku. Autorem pomnika jest Andrzej Borcz – artysta rzeźbiarz, adiunkt na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Aktu poświęcenia pomnika dokonał biskup Józef Guzdek.

Uroczystości odsłonięcia towarzyszy wystawa przygotowana przez Muzeum Okręgowe zatytułowana „Powrót Pomorza do Polski w 1920 r. Dowódca wojsk Frontu Pomorskiego generał Józef Haller”, zlokalizowana na dziedzińcu Ratusza Staromiejskiego. Wystawa będzie czynna do 19 sierpnia 2012 r.
Generał Haller urodził się w 1873 roku w Jurczycach. Studia odbył w Wiedniu w Wojskowej Akademii Technicznej, następnie służył w armii austriackiej. W czasie I wojny światowej został w 1916 dowódcą II Brygady Legionów.

W 1918 w wyniku tzw. szarży pod Rarańczą na czele Polskiego Korpusu Posiłkowego przy armii austriackiej przedostał się na stronę rosyjską. Następnie przebywał we Francji, gdzie z ramienia Komitetu Narodowego Polskiego utworzył u boku Francji tzw. „Błękitną Armię”. Na jej czele przybył w 1919 do kraju na front ukraiński.

W 1920 objął w imieniu Polski Pomorze Gdańskie, a w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowodził armią ochotniczą. Był też Inspektorem Generalnym armii i członkiem Rady Wojennej.
W latach 1920-1927 był posłem na sejm. W sposób gwałtowny atakował Marszałka Piłsudskiego. Po przewrocie majowym w 1926 r. został przeniesiony w stan spoczynku. Współorganizował opozycję, tzw. Front Morges, a także utworzone w 1937 Stronnictwo Pracy.

Po kampanii wrześniowej przebywał na emigracji. W latach 1940-1943 pełnił funkcje ministra oświaty w rządzie Władysława Sikorskiego. Po wojnie pozostał na emigracji. Zmarł w 1960 roku. Jego prochy sprowadzono do Polski. Znajdują się w kościele garnizonowym pw. św. Agnieszki w Krakowie.