Toruń: ogólnopolska konferencja „Karol Wojtyła w świetle archiwów kościelnych i państwowych”

W dniu 45. rocznicy wyboru kardynała Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową – 16 października w Urzędzie Marszałkowskim w Toruniu odbyła się ogólnopolska konferencja naukowa „Karol Wojtyła w świetle archiwów kościelnych i państwowych”.

Podczas wydarzenia miało miejsce otwarcie wystawy „Kraków–miasto Karola Wojtyły” autorstwa Moniki Dejneko-Białkowskiej. Współorganizatorem był Klub Inteligencji Katolickiej w Toruniu, a przybyłych prelegentów, a także gości przywitał prof. Michał Białkowski.

– Dzisiejsza konferencja ma za zadanie przedstawić najważniejsze i najciekawsze polskie archiwa, w których zasobach znajdują się dokumenty opowiadające o życiu, działalności i posłudze biskupiej Karola Wojtyły – zaznaczył organizator.

Następnie głos zabrał wicemarszałek województwa kujawsko-pomorskiego Zbigniew Sosnowski, który podkreślił, że miejscem obrad jest urząd, który za swojego patrona obrał osobę św. Jana Pawła II.

– To dobrze, że właśnie dzisiaj w 45. rocznicę powołania Karola Wojtyły na papieża jesteśmy tu razem, aby więcej dowiedzieć się o dokumentach państwowych i kościelnych, z których możemy wyczytać jak trudną drogę przebył Karol Wojtyła dochodząc do funkcji papieża.

„Dlaczego warto badać biografię Karola Wojtyły?” to temat pierwszej prelekcji, którą wygłosił ksiądz prof. Robert Skrzypczak z Akademii Katolickiej w Warszawie. Referent w swoim wystąpieniu podkreślił wyjątkowość pontyfikatu św. Jana Pawła II nazywając go pontyfikatem rekordowym.

– Zadając pytanie dlaczego warto badać biografię Karola Wojtyły należy zwrócić uwagę, że zajmujemy się pontyfikatem, który ma wymiar rekordowy. Wystarczyłoby przywołać tutaj kilka faktów: długość pontyfikatu, w sumie 9665 dni. Ponadto trudno znaleźć takie miejsce, w którym wcześniej nie postawił stopy św. Jan Paweł II. Około 80 tysięcy stron tekstu napisanego przez Karola Wojtyłę i Jana Pawła II cały czas jest przedmiotem badań i naszej lektury. Ilość błogosławionych i świętych pozostawionych kościołowi katolickiemu. Na koniec należy podkreślić, że zaledwie dziewięć lat po Jego śmierci świat świętował jego kanonizację, a wśród tłumu zgromadzonego w Rzymie słychać było spontaniczne Santo Subito – Święty Natychmiast – podkreślił prelegent.

Ks. prof. Skrzypczak wiele miejsca w swoim wystąpieniu przeznaczył na przypomnienie biografii świętego, podając najważniejsze fakty z jego życia i działalności. Na koniec ukazał, że życie Karola Wojtyły było przepełnione całkowitym oddaniem się Bogu.

– Pontyfikat Jana Pawła II był naprawdę Drogą Krzyżową. Należy tu uwzględnić wszelkie próby ataków, skutki zamachu, inne choroby oraz powolne wyniszczanie się jako skutek całkowitego oddania się Bogu i Kościołowi. Widywano Wojtyłę wyciągniętego na posadzce z rękami wyciągniętymi na znak krzyża. Widywano go także odbywającego Drogę Krzyżową w Kalwarii Zebrzydowskiej na kolanach. Kierowca Karola Wojtyły Pan Józef Mucha opowiadał, że wracał do samochodu po czterech bądź pięciu godzinach chodzenia po dróżkach kalwaryjskich z obłoconą sutanną i wejrzeniem pogodnym. – mówił ksiądz Robert Skrzypczak.

Jako drugi głos zabrał współorganizator konferencji prof. Michał Białkowski, który wygłosił prelekcję „Znaczenie zasobów Archiwum Kurii Metropolitalnego w Krakowie dla badań nad biografią Karola Wojtyły”.

Na wstępie mówca zwrócił uwagę słuchaczy na historię samego archiwum, która sięga XV wieku. Następnie po zapoznaniu się z jego dziejami prof. Białkowski przedstawił dokumenty z życia Jana Pawła II, które znajdują się w Krakowie. Wśród nich były między innymi: świadectwo chrztu Karola Wojtyły, świadectwo dojrzałości z państwowego gimnazjum w Wadowicach, protokół egzaminu kończącego I rok studiów na polonistyce, prośba o pozwolenie przyjęcia święceń kapłańskich, opinie z praktyk duszpasterskich czy świadectwo moralności, które pokazuje świadectwo świętości Karola Wojtyły jako młodego kapłana. Ponadto w archiwum znajduję się bardzo ważny dokument ogłoszenia Karola Wojtyły metropolitą krakowskim.

– Akta kardynała Karola Wojtyły to właściwie podstawowy i największy zespół archiwaliów, który jest fundamentalny do pochylenia się nad biografią świętego. Między innymi są to akta personalne. Jest również dział drugi, mianowicie korespondencja prywatna. Oprócz tej korespondencji, w archiwum znajduje się także korespondencja urzędowa Karola Wojtyły – podkreślił prelegent.

Próbę ukazania ważnych informacji związanych z Karolem Wojtyłą podjął także prof. Paweł Skibiński z Uniwersytetu Warszawskiego, którego temat wystąpienia brzmiał: „Karol Wojtyła w materiałach Archiwum Archidiecezjalnego Warszawskiego”. Prelegent zwrócił uwagę na ukazanie zasobów, które znajdują się w archiwum, a które dotyczą spraw związanych z Episkopatem Polski, korespondencją pomiędzy prymasem, a diecezją krakowską, czy także kwestie dotyczące samej relacji prymasa Polski z Karolem Wojtyłą.

Na koniec swojego wystąpienia prelegent zwrócił się do słuchaczy jednocześnie zaznaczając jak ważne jest dbanie o pamięć i dziedzictwo Jana Pawła II.

– Przede wszystkim powinniśmy to robić, ponieważ to jesteśmy winni św. Janowi Pawłowi II. Pamiętajmy, że jesteśmy też winni sobie ten wysiłek, ponieważ zmarnowanie takiego skarbu jakim jest dziedzictwo Karola Wojtyły i Jana Pawła II, jeśli nastąpi to w wyniku naszych zaniedbań będziemy z tego bardzo mocno rozliczani – zaznaczył mówca.

Ks. prof. Bogdan Giemza to kolejny z prelegentów, który wygłosił referat „Karol Wojtyła w świetle archiwów salwatoriańskich w Polsce.” Na wstępie zgromadzeni goście mogli zapoznać się z informacjami dotyczącymi struktury archiwów zakonnych. W swoim wystąpieniu prelegent dbając o szczegóły, przedstawił treść dokumentów znajdujących się w archiwach salwatoriańskich. Warto zwrócić uwagę między innymi na kroniki domowe w Zakopanem, przy których prelegent opowiadał o wspólnych wędrówkach bądź jeździe na nartach Karola Wojtyły i Stanisława Dziwisza.

Podczas konferencji pochylono się nad działalnością, a także zasobami Archiwum Akt Nowych. Prelekcję wygłosił dr Edgar Sukiennik reprezentujący Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego w Warszawie. W swoim wystąpieniu zwrócił uwagę słuchaczy między innymi na to w jakich zasobach szukać informacji o Karolu Wojtyle. Edgar Sukiennik podkreślił także, że temat ten nie został jeszcze do końca wyczerpany.

– Najbardziej ciekawym zespołem dotyczącym Karola Wojtyły może być ten opatrzony tytułem wydział wyznania rzymskokatolickiego, w którym znajdują się między innymi kwestie dotyczące parafii, obiektów sakralnych, działalności księży i zakonników, nauczania religii, a także obchodzenia uroczystości kościelnych. Na koniec chciałbym powiedzieć, że jest to temat rzeka. Przyjdzie mi zapewne jeszcze spędzić tygodnie, jak nie miesiące w tym archiwum – mówił prelegent.

Ciekawym spostrzeżeniem było ukazanie informacji o Karolu Wojtyle w świetle dokumentacji komunistycznego aparatu bezpieczeństwa z zasobu Oddziałowego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie. Prelekcję wygłosiła prof. Łucja Marek, która także w sposób szczegółowy przedstawiła treść dokumentów. Warto w tym przypadku zwrócić uwagę na kwestię działalności Karola Wojtyły jako wykładowcy na uczelni. Dokumenty te ukazywały, że ważne dla niego były relacje z młodzieżą, w szczególności tą akademicką. Prelegentka na koniec swojego wystąpienia zawarła także krótkie podsumowanie.

– Badając działalność Karola Wojtyły musimy mierzyć się z trudnościami. Pierwsze to rozproszenie dokumentów i znajdowanie potrzebnych i ciekawych informacji spośród tego zasobu – podkreślała przedstawicielka Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie.

Jako ostatni głos zabrał prof. Jarosław Durka z Uniwersytetu Kaliskiego im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, którego temat wystąpienia brzmiał „Pielgrzymki arcybiskupa Karola Wojtyły do Częstochowy i Piekar Śląskich w dokumentach Służby Bezpieczeństwa z zasobów Oddziałowego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach.” Profesor zwrócił uwagę na to w jaki sposób przebiegały uroczystości kościelne w tamtym czasie, kładąc jednocześnie akcent na relację władz do tych wydarzeń.

– Dzisiaj wydaje się to nielogiczne, ale w tamtym czasie tak właśnie rządzący postrzegali uroczystości religijne, jako swoje zagrożenie, konkurencję polityczną – mówił prelegent.

W swoim wystąpieniu prof. Jarosław Durka mówił o postrzeganiu Karola Wojtyły przez Służby Bezpieczeństwa. Zwrócił także uwagę na ciekawy wątek relacji pomiędzy Stefanem Wyszyńskim, a Karolem Wojtyłą.

– Pracownicy aparatu bezpieczeństwa bezskutecznie doszukiwali się konfliktu lub niechęci prymasa Wyszyńskiego i Kardynała Wojtyły.

Po wygłoszeniu wszystkich prelekcji miała miejsce dyskusja, podsumowanie obrad i zakończenie konferencji. Należy podkreślić, że całość transmitowana była na kanale YouTube Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, patronat honorowy nad wydarzeniem objęli: Konferencja Episkopatu Polski, Biskup toruński Wiesław Śmigiel oraz Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego.