Tylko połowa Polaków jest świadoma starzenia się naszego społeczeństwa

Tylko co drugi Polak ma świadomość, że nasze społeczeństwo się starzeje. Częściej przekonane są o tym osoby lepiej wykształcone, o wyższych dochodach, mieszkające w dużych miastach.

Co trzeci Polak wspiera osoby starsze, najczęściej w rodzinie. Pomoc jest przeważnie nieodpłatna i w opinii opiekunów niesprawiająca kłopotu – wynika z najnowszych badań CBOS.

Badacze CBOS powołują się w swoim raporcie na prognozy GUS na lata 2008-2035, według których udział osób w wieku poprodukcyjnym będzie stale wzrastał. W roku 2035 osiągnie 26,7% ogółu ludności Polski, co oznacza wzrost o 11 punktów procentowych w stosunku do roku 2007.

Z badania CBOS wynika, że świadomość starzenia się polskiego społeczeństwa nie jest wśród Polaków powszechna – przekonanie takie wyraża 51 % ankietowanych. Pogląd taki częściej prezentują osoby lepiej wykształcone, mieszkające w większych miejscowościach, znajdujące się w stosunkowo dobrym położeniu materialnym. O starzeniu się polskiego społeczeństwa przekonanych jest 68% osób z wykształceniem wyższym, 67% osób o dochodach „per capita” powyżej 1500 zł i 59% mieszkańców największych ponadpółmilionowych miast.

Ponad połowa dorosłych Polaków (52%) zna osobiście kogoś, kto z powodu starszego wieku ma trudności z wykonywaniem niektórych codziennych czynności, takich jak: załatwianie spraw w urzędach, robienie zakupów, sprzątanie, przygotowywanie posiłków, ubieranie się, higiena osobista. Co dziesiąty ankietowany przyznaje, że sam ma tego typu problemy.

Ograniczenia wynikające z wieku nasilają się po ukończeniu 75. roku życia – deklaruje je co drugi badany w tej grupie wiekowej. Wśród ankietowanych w wieku 60–74 lata zgłasza je co siódmy respondent, a w grupie wiekowej 55-59 lat co dziesiąty.

Wśród badanych powyżej 75. roku życia zdecydowanie pogarsza się również samoocena stanu zdrowia. Większość badanych w tym wieku źle ocenia swój stan zdrowia, a jedynie co dziesiąty dobrze. Wśród młodszych respondentów subiektywna ocena stanu zdrowia jest dużo lepsza – w grupie wiekowej 60–74 lata co czwarty badany ocenia go dobrze, a jedna trzecia źle.

Co trzeci dorosły mieszkaniec Polski pomaga komuś, kto jest w starszym wieku i potrzebuje pomocy. Stosunkowo częściej udzielanie pomocy seniorom deklarują osoby lepiej wykształcone – z wykształceniem średnim (36%) lub wyższym (39%) oraz znajdujące się w lepszej sytuacji materialnej.

Podobnie jak w badaniu sprzed 12 lat CBOS wskazuje, że pomoc udzielana osobom starszym ma przede wszystkim charakter rodzinny – niemal trzy czwarte pomagających wspiera kogoś z najbliższej rodziny (73%). W dalszej kolejności, pod względem częstości wskazań, sytuuje się pomoc sąsiedzka oraz ta obejmująca znajomych (po 21%). Niewiele rzadziej Polacy pomagają komuś z grona przyjaciół (16%) i osobom z dalszej rodziny (12%).

Również sposoby wspierania seniorów nie uległy większym zmianom w ciągu ostatnich dwunastu lat. Polacy nadal najczęściej pomagają osobom starszym w prowadzeniu gospodarstwa domowego: w zakupach, sprzątaniu, praniu, przygotowywaniu posiłków. Niewiele rzadziej wparcie polega na dotrzymywaniu towarzystwa w domu, na spacerze, w kościele oraz na pomocy w załatwianiu rozmaitych spraw np. u lekarza, w urzędzie, w banku. Częstą formą wsparcia jest udzielanie porad w ważnych sprawach oraz pielęgnacja w chorobie. Rzadziej pomoc związana jest z utrzymaniem higieny osobistej i ubieraniem oraz
wsparciem finansowym.

Mimo, że opieka nad osobami starszymi stanowi na ogół spore obciążenie czasowe (11 godzin tygodniowo, czyli ok. 1,5 godz. dziennie) i z reguły wykonywana jest nieodpłatnie, to jedynie co dziesiąty opiekun uważa, że jest ona uciążliwa (11%). Prawie połowa pomagających określa ją jako raczej niesprawiającą kłopotu (46%), a dwie piąte jako zupełnie niesprawiającą kłopotu (42%).

Większość osób wymagających pomocy z powodu wieku mieszka z kimś z rodziny (70%), co czwarta mieszka sama (25%), a jedynie bardzo nieliczni z innymi bliskimi osobami (5%).

Osoby starsze nieradzące sobie z wykonywaniem niektórych codziennych czynności najczęściej wspierane są przez rodzinę – w większości przypadków przez dzieci (63%), rzadziej przez współmałżonków (38%) i wnuki (29%). Stosunkowo często seniorom pomagają przyjaciele (26%), znajomi (23%) oraz sąsiedzi (23%). Trochę rzadziej osoby starsze wspierane są przez rodzeństwo (16%) oraz dalszą rodzinę (13%). Z instytucjonalnych form wsparcia – pielęgniarki środowiskowej, opiekunki z ośrodka pomocy społecznej czy płatnej opiekunki – korzysta stosunkowo niewielka grupa osób starszych.

Badanie przeprowadzono w dniach 10-16 maja na 1017-osobowej reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków.