Ukazała się książka „Niedzieli” o działalności i pobycie Zofii Kossak w Częstochowie

„Nowe ślady. Zofia Kossak odkryta w Częstochowie”, to tytuł najnowszej książki z serii Biblioteki „Niedzieli”. Publikacja ta przygotowana pod redakcją Lidii Dudkiewicz, jeszcze jako redaktor naczelnej „Niedzieli”, ukazuje mniej znane dzieje wybitnej katolickiej pisarki Zofii Kossak (primo voto Szczuckiej, secundo voto Szatkowskiej).

Publikację otwiera „Dekalog Polaka” napisany przez Zofię Kossak w 1940 r. oraz obraz „Polonia” Antoniego Tańskiego, który stanowi stałą ekspozycję w Sali o. Kordeckiego na Jasnej Górze. Przedstawia on poczet wielkich Polaków podążających w sztafecie pokoleń poprzez dzieje Polski. Obraz, mający wyraźne przesłanie patriotyczne, „opowiada” historię naszego narodu. Wśród 192 wybitnych postaci Polaków przedstawionych na tym obrazie znajduje się wizerunek Zofii Kossak, o której św. Jan Paweł II powiedział: „Świetlana postać Pani Zofii Kossak”

„W swojej twórczej pracy pisarskiej Zofia Kossak była świadkiem pragnącym się objawić przez prawdę o Bogu i człowieku, o Polsce i świecie” – napisał w Przedsłowiu do książki abp Wacław Depo, metropolita częstochowski.

„Niewątpliwie więź z Maryją była również drogą zawierzenia Bogu i ważnym składnikiem pisarstwa Zofii Kossak. Dowodem świadczącym o tej głębokiej więzi jest fakt, że kiedy przymusowo opuszczała stolicę po kapitulacji Powstania Warszawskiego w październiku 1944 r., wyniosła ze zburzonego miasta jedyny „skarb”, którym był obraz Matki Boskiej Częstochowskiej” – kontynuuje abp Depo.

Natomiast red. Lidia Dudkiewicz podkreśla, że „środowisko „Niedzieli” staje się w jakimś sensie kustoszem pamięci o tej wybitnej pisarce, a zwłaszcza o częstochowskim etapie jej życia. Zofia Kossak do końca utrzymywała kontakt ks. Antonim Marchewką, powojennym redaktorem naczelnym „Niedzieli”. Gdy „Niedziela” została zawieszona w 1953 r. przez władze komunistyczne, pisarka towarzyszyła księdzu redaktorowi w staraniach o wznowienie pisma”.

Bardzo cenne dla czytelników książki jest świadectwo Anny Fenby Taylor, w którym wnuczka pisarki pokazuje miłość swojej babci do Boga, Ojczyzny i rodziny. Wspomnienia wnuczki zawierają również nie znane listy Zofii Kossak do swoich dzieci i wnuków.

Bardzo ważne informacje o działalności i wierze pisarki ukazuje artykuł ks. Piotra Bączka, redaktora „Niedzieli”. Czytelnik dowiaduje się m. in. o tym, że będąc w Genewie Zofia Kossak zetknęła się z myślą czołowego przedstawiciela francuskiego katolicyzmu Georges’a Goyau.

W twórczości Zofii Kossak obecny jest bardzo mocno chrześcijański wymiar jej pisarstwa. „Chrześcijaństwo w twórczości Zofii Kossak jest jednoznaczne z katolicyzmem. Wspólnota Kościoła rzymskiego jest dla niej najwyższą formą chrystianizmu” – pisze dr hab. Agnieszka Czajkowska (UJD, Częstochowa) i dodaje: „W pisarstwie Zofii Kossak podjęciu Bożego wyzwania towarzyszy wewnętrzna przemiana człowieka. Pisarka bardzo często stawia swoich bohaterów w sytuacjach skrajnych, domagających się dokonania wyboru, który przynosi w konsekwencji radykalną zmianę w postępowaniu i odwrócenie się od świata”.

O związkach Zofii Kossak z „Niedzielą”, o której pisarka napisała w jednym ze swoich listów „to moje ukochane dziecko” pisze ks. Mariusz Frukacz, redaktor „Niedzieli”. Autor przypomina, że to Zofia Kossak zabiegała u bp. Teodora Kubiny o wznowienie „Niedzieli” w 1945 r. Przy redakcji „Niedzieli” Zofia Kossak zaczęła również organizować mały zespół do redagowania dodatku dla młodzieży pt. „Ład Młodych”.

Ta wybitna pisarka katolicka na łamach „Niedzieli” opublikowała „Lagier. Wspomnienia więźniarki”, której zostały wydane jako książka w Częstochowie, w 1946 r. pod tytułem „Z otchłani” oraz swoje utwory: „Szaleńcy Boży” i „Gość Oczekiwany”. Na łamach „Niedzieli” pisarka opublikowała 98 tekstów. Do artykułu ks. Frukacza dołączona została bibliografia, na którą składają się teksty opublikowane na łamach „Niedzieli” jeszcze za życia pisarki. Zostały w niej zamieszczone teksty, które udało się zidentyfikować, gdyż częściowo były
one publikowane bez imienia i nazwiska albo podpisywane inicjałami
Z. lub Z. K.

O związkach wybitnej pisarki Zofii Kossak z Częstochową pisze również dr Elżbieta Wróbel (UJD, Częstochowa), która koncentruje się na ludziach, których pisarka spotkała w Częstochowie. Z artykułu czytelnik książki dowie się, że grono zacnych częstochowian, którzy pomagali Zofii Kossak otwierają Filomena i Edward Usakiewiczowie. Podczas pobytu w Częstochowie powieściopisarka szybko nawiązała kontakt z wybitnym częstochowskim księgarzem i wydawcą Władysławem Nagłowskim. To właśnie on wydał wspomnienia pisarki „Z otchłani”. W opowieści o pobycie Zofii Kossak w Częstochowie ważne miejsce zajmuje osoba ks. Antoniego Marchewki, redaktora naczelnego „Niedzieli” w latach 1945-53.

Książka jest cennym źródłem nowych informacji o życiu i dziele pisarki. Jest skierowana do historyków i osób zajmujących się twórczością Zofii Kossak oraz do młodego pokolenia, które powinno sięgnąć do książek tej wybitnej pisarki.

Zofia Kossak (1889-1968) po upadku Powstania Warszawskiego razem z córką Anną przybyła do Częstochowy. Tutaj Zofia Kossak pisała książkę „Z otchłani” i jednocześnie podjęła starania o wznowienie Tygodnika Katolickiego „Niedziela”, który nie ukazywał się w okresie okupacji. Zofia Kossak przez cały 1945 r. co tydzień drukowała w „Niedzieli” wspomnienia więźniarki pt. „Lagier”. Teksty te ukazywały się anonimowo aż do 2 września 1945 r., kiedy to po raz pierwszy przy tytule pojawiły się inicjały Z. K. „Lagier” to zapis losów kobiet, które w 1943 r. z warszawskiego więzienia na Pawiaku wywieziono do niemieckiego obozu w Auschwitz. W transporcie była też Zofia Kossak. W kwietniu 1944 r. z wyrokiem śmierci znalazła się ona ponownie na Pawiaku. Została zwolniona tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego.

W lutym 1945 r. zwróciła się do biskupa częstochowskiego Teodora Kubiny z propozycją pomocy przy wznowieniu „Niedzieli”. Ksiądz Biskup przyjął tę inicjatywę i wkrótce powołał ks. Antoniego Marchewkę na stanowisko redaktora naczelnego tygodnika. Zofia Kossak-Szatkowska zajęła się wraz z ks. Marchewką organizowaniem redakcji i zaczęła publikować swoje teksty na łamach „Niedzieli”. Pierwszy numer pisma po wznowieniu ukazał się z datą 8 kwietnia 1945 r. Ta wybitna pisarka wchodziła też w skład zespołu redakcyjnego.