Ukraina: ogólnokrajowe obchody Dnia Pamięci i Modlitwy za Ofiary Wielkiego Głodu

Zgodnie z wieloletnim już zwyczajem i tradycją czwarta sobota listopada, w tym roku było to 25, jest na Ukrainie obchodzona jako Dzień Pamięci i Modlitwy za Ofiary Wielkiego Głodu w latach trzydziestych w tej republice. W świątyniach różnych wyznań i religii są wtedy odprawiane nabożeństwa w tej intencji, a w domach i miejscach publicznych ludzie zapalają świece i modlą się za miliony swych przodków, którzy zmarli w wyniku głodu wywołanego przez komunistów.

O godz. 16 w całym kraju ogłoszono chwilę ciszy, po czym rozpoczęła się wspomniana akcja „Zapal świeczkę”, podczas której ludzie zapalają je w oknach swych domów oraz pod pomnikami ofiar tragedii sprzed 90 lat.

W Kijowie wspólna modlitwa odbyła się w soborze Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny na terenie prawosławnej Ławry Pieczerskiej. Oprócz głów i wyższych duchownych różnych Kościołów i wyznań chrześcijańskich oraz innych religii wzięli w niej udział także przedstawiciele najwyższych władz politycznych i wojskowych Ukrainy.

Za niewinne ofiary głodu modlili się, zgodnie ze swą wiarą, wszyscy obecni tam wyżsi członkowie wspólnot religijnych, m.in. zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego – arcybiskup większy kijowsko-halicki Swiatosław Szewczuk oraz łaciński biskup kijowsko-żytomierski Witalij Krywicki SDB.

Następnie wszyscy uczestnicy uroczystości przeszli pod pomnik ofiar, znajdujący się na placu przed Narodowym Muzeum Wielkiego Głodu – Ludobójstwa i tam pozostawili zapalone przez siebie lampki.

W tym roku w obchodach Dnia wzięli udział też wysokiej rangi goście z zagranicy, m.in. prezydenci: Łotwy – Edgars Rinkēvičs i Szwajcarii – Alain Berset, premier Litwy Ingrida Šimonytė, przewodniczący bądź członkowie parlamentów Belgii, Czech i kilku innych krajów oraz członkowie korpusu dyplomatycznego.

W XX wieku Ukraińcy przeżyli trzy wielkie klęski głodu – w latach 1921-23, 1932-33 i 1946-47, ale za największy uważają ten z lat trzydziestych, który pociągnął za sobą śmierć kilku milionów ludzi i to on jest określany mianem Ludobójstwa. Wywołał go sztucznie reżim bolszewicki pod przywództwem Józefa Stalina, który chciał w ten sposób zmusić Ukraińców, zwłaszcza ciągle jeszcze licznych tam dość zamożnych miejscowych chłopów do wstępowania do kołchozów.

Wstępem do tych działań były rozpoczęte już w 1928 tzw. „rozkułaczanie” rolników, czyli przymusowa ich kolektywizacja, połączona później z kampanią zabierania bieżących plonów i ziaren do nowych siewów oraz masowy terror na wsi. Jednym z głównych efektów był właśnie głód, gdy pozbawieni wszelkich środków do życia ludzie masowo umierali, a ci, którym udało się przeżyć i u których znaleziono najmniejsze choćby zapasy zboża czy mąki, a tym bardziej mięsa, byli na miejscu rozstrzeliwani.

W grudniu 1932 w 82 rejonach Ukrainy władze sowieckie zabroniły handlu artykułami żywnościowymi i wstrzymano dostawy towarów przemysłowych, a na początku 1933 pozbawiono rolników ostatnich nadziei na ratunek, zakazując im wyjazdu z ogarniętej głodem republiki. Ten „głodowy” terror trwał ok. 22 miesięcy i pochłonął, według danych oficjalnych, ok. 4 mln istnień ludzkich.

Przez cały okres rządów komunistycznych zjawisko Wielkiego Głodu na Ukrainie było tematem tabu i nie wolno było o nim wspominać nawet w formie bardzo oględnej. Badanie tej tragedii narodowej stało się możliwe dopiero pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku. Po powstaniu niepodległej Ukrainy w 1991 sprawę całkowicie odblokowano i podjęto działania na rzecz upamiętnienia tego wydarzenia. Ustawa „O Wielkim Głodzie lat 1932-33 na Ukrainie”, uchwalona 28 listopada 2006, uznała go za ludobójstwo narodu ukraińskiego oraz przewidywała kary za „publiczne jego zaprzeczanie”, widząc w tym „naigrawanie się z pamięci milionów ofiar (…) i poniżanie godności narodu ukraińskiego”.

Z kolei Sąd Apelacyjny Miasta Kijowa wydał 13 stycznia 2010 orzeczenie, w którym ogłaszał sowieckich przywódców Józefa Stalina i 7 innych działaczy „winnymi zorganizowania Wielkiego Głodu na Ukrainie”. Na mocy dekretów prezydenckich z lat 1998 i 2007 w całym kraju czwarta sobota listopada jest obchodzona jako Dzień Pamięci i Modlitwy za Ofiary Wielkiego Głodu.

Warto jeszcze zaznaczyć, że tegoroczne obchody Dnia Pamięci i Modlitwy odbyły się w kilkanaście minut po jednym z najgwałtowniejszych w ostatnim czasie ataku wojsk rosyjskich na Kijów, który wyrządził duże zniszczenia w całym mieście.