Uroczystości pogrzebowe Józefa Oleksego

– Zszedł z drogi wiary, aby teraz, u schyłku życia na nią powrócić. To powrót na szlak drogi, którą idą polskie pokolenia, która buduje polską tożsamość – stwierdził w kazaniu podczas pogrzebu Józefa Oleksego abp Sławoj Leszek Głódź.

W katedrze polowej Wojska Polskiego w Warszawie metropolita gdański przewodniczył w piątek uroczystościom pogrzebowym byłego marszałka Sejmu, premiera i przewodniczącego SLD. Józef Oleksy zmarł 9 stycznia w Warszawie. Miał 68 lat. Został pochowany na warszawskich Powązkach.

Na początku Mszy św. odczytana została decyzja prezydenta Bronisława Komorowskiego o nadaniu Józefowi Oleksemu Krzyża Wielkiego Orderu Odrodzenia Polski.

Metropolita gdański pożegnał Oleksego, „nieszablonowego, bogatego, wymykającego się schematom życia: naukowca, działacza partyjnego, polityka pełniącego najwyższe funkcje w niepodległej Rzeczpospolitej”. Podkreślił, że „katolicki pogrzeb był pragnieniem śp. Józefa i wyrazem jego woli wypowiedzianym w sposób świadomy”.

– Pogrzeb taki, to także powinność Kościoła, bo przed 68 laty został ochrzczony. To przed Bogiem zda sprawę z biegu swych życiowych dróg, motywów, który wytyczały ich – w jego wypadku – zmienny bieg – zauważył kaznodzieja. Dodał, że choć „sprawy wiary zostały zredukowane do świątecznych tradycji, ale przecież nie wyrzucone doszczętnie za burtę życia”.

– Można pytać jaka była duchowa cena zmiany kierunku życiowej drogi. Szczególnie od tego momentu, kiedy związał się z komunistycznym aparatem partyjnym. Co poprzez podjęcie takich decyzji stracił? Co zaprzepaścił? Co osiągnął? – zastanawiał się metropolita gdański.

Zauważył, że u schyłku życia Oleksy tamte wybory tłumaczył oportunizmem i pragmatyzmem, relatywizował swoją postawę”. – Tylu z nas było i jest dziećmi PRL-u – dodał.

Wspominając zmarłego, abp Głódź stwierdził, iż „antyklerykalizm, antykościelność nie stanowiły wyróżnika postawy Józefa Oleksego – przez lata działacza marksistowskiej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a w III Rzeczypospolitej lidera lewicowego ugrupowania”. Zdaniem kaznodziei, różnił się tym od niektórych współtowarzyszy swej ideowej drogi.

– To pewne: nie był jednym z janczarów dawnego systemu, tych z pierwszej linii walki ideologicznej i politycznej – stwierdził abp Głódź. „Właściwie żyłem porządnie, starałem się nie wyrządzać ludziom zła, nie krzywdzić ich . Nawet jak byłem w reżimie komuny, unikałem sytuacji, w których bym czegokolwiek nadużywał, kogoś sponiewierał” – to jego słowa. Potwierdza je opinia wielu, którzy go z tamtych lat pamiętają – dodał kaznodzieja.

Stwierdził też, że w nowej rzeczywistości po 1989 r. Józef Oleksy „nie przestawił ideowej zwrotnicy”. – Pozostał człowiekiem lewicy. Pragnął ją przebudować. Usunąć z niej toksyny ideologicznego zacietrzewienia. Uwolnić od balastu złej przeszłości – mówił metropolita gdański.

– Nie przeszkadzał mu krzyż w sejmowej Sali. Nie przyklaskiwał antykościelnym bataliom podważającym zakorzeniony w polskich sercach ład chrześcijańskiego życia. Szedł drogą, która lewica włoska nazywa „tertia via” – droga dialogu. Zadziwił wielu, kiedy jako urzędujący premier lewicowego rządu, w 1995 roku klęczał przed Wizerunkiem Matki Bożej Częstochowskiej. Jakby tamtego dnia wracał do źródeł swego życia. Jakby ku temu klęcznikowi w kaplicy Cudownego Obrazu prowadzony był ręką swej pobożnej matki – pątniczki jasnogórskiej – wspominał kaznodzieja.

Abp Głódź stwierdził też, że zmarły premier był „patriotą polskiej Ojczyzny”. – Dawał temu wyraz w różnych kontekstach. Kiedy mówił o potrzebie uwzględniania polskiego interesu narodowego, umacniania polskiej tożsamości i historycznej pamięci, niwelowania zaniedbań, ułomności i przemilczeń – w dużej mierze dziedzictwa minionego okresu. Może to swoisty rachunek sumienia? – zastanawiał się kaznodzieja.

Metropolita gdański nawiązał też do swojego ostatniego spotkania z Oleksym „pod jednym dachem warszawskiego szpitala”, którego obaj byli pacjentami. – Moja choroba przyszła nagle, jego trwała już długo, kilka lat. Przyjmował ją ze spokojem i duchowym pokojem. Z dystansem, bez skarg, bez akcentowania swych cierpień. Jego pobożna matka powiedziałaby, że zdał się na wolę Bożą, że zrozumiał, że nasz ostateczny los spoczywa w innych rękach niż ludzkie”- zauważył hierarcha i wyjaśnił, że właśnie dlatego w dniu pożegnania marszałka w kościele odczytano ewangeliczną przypowieść o zagubionej owcy.

Abp Głódź poinformował, że „brat nasz Józef w przeddzień swej śmierci przyjął sakrament namaszczenia chorych”. Zebranych w katedrze zachęcał do modlitwy za zmarłego „z wiarą i nadzieją w miłosierdzie Boże”.

– Józef Oleksy był niewątpliwie pełnowymiarowym politykiem, który zapisując kolejne karty swej politycznej kariery rozumiał istotę państwa – powiedział podczas uroczystości pogrzebowych w katedrze polowej marszałek Sejmu Radosław Sikorski. Podkreślił, że choć stał po przeciwnej stronie sceny politycznej i inaczej patrzył na rzeczywistość, to cenił Józefa Oleksego za otwarcie na dialog. Dodał, że w pamięci parlamentarzystów Oleksy zapisał się jako człowiek pracowity, pełen energii, który z odpowiedzialnością i zaangażowaniem podejmował swoje obowiązki.

Sikorski dodał, że ma w pamięci krzywdę jakiej doświadczył „stając się ofiarą bezprzykładnej nagonki”. – Dla premiera pomówienie o zdradę Ojczyzny to wyjątkowo bolesny zarzut. Do końca życia z goryczą wspominał tamte dramatyczne dla siebie chwile. Nie zabrakło mu jednak siły, aby przetrwać bezpardonowe ataki – powiedział.

W imieniu rządu Józefa Oleksego pożegnała premier Ewa Kopacz. – Chcę wyrazić szacunek dla Pana postawy w momentach najtrudniejszych. W momentach gdy polityka sięgnęła po najcięższe argumenty. W takiej chwili jak dziś prawdą jest, że odchodzą różnice, a zostaje pamięć o człowieku, który bronił swoich racji zachowując szacunek dla przeciwników – powiedziała.

Ewa Kopacz podkreśliła, że mimo ostrości wypowiedzi Józef Oleksy zachowywał swoisty urok „przyzwoitego oponenta”, który do życia publicznego wprowadził „dżentelmeńską sztukę dyskusji i który swoim życiorysem wpisał się w pełną wyzwań i prób historię Polski”.

Modlitwę w intencji Józef Oleksego odmówił abp Abel, ordynariusz prawosławnej diecezji lubelsko-chełmskiej. Po Mszy św. trumna z ciałem Józefa Oleksego została w asyście honorowej żołnierzy Wojska Polskiego wyprowadzona z katedry polowej i przewieziona na Cmentarz Wojskowy na Powązkach.

Józef Oleksy zmarł 9 stycznia w Warszawie. Miał 68 lat, od 9 lat walczył z chorobą nowotworową.

W okresie PRL, w latach latach 1987-89, był I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Białej Podlaskiej. Uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu. W latach 1993–1995 i 2004–2005 był marszałkiem Sejmu RP, w latach 1995–1996 premierem, w 2004 r. – wicepremierem oraz ministrem spraw wewnętrznych i administracji w rządzie Leszka Millera.

Był ponadto posłem na Sejm w latach 1989–2005, przewodniczącym Socjaldemokracji RP (1996–1997) i Sojuszu Lewicy Demokratycznej (2004–2005), wiceprzewodniczącym SLD w latach 2003–2004 i 2012–2015.