Uroczystości 1025. rocznicy Chrztu Rusi Kijowskiej

W dniach 14-15 września br. w Białym Borze pod przewodnictwem zwierzchnika Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego arcybiskupa większego kijowsko-halickiego Światosława Szewczuka odbędą się obchody 1025. rocznicy Chrztu Rusi-Ukrainy eparchii wrocławsko – gdańskiej oraz 55-lecia pielgrzymowania do tego miejsca.

W sobotę 14 września arcybiskup większy Światosław spotka się po południu z przedstawicielami rad parafialnych, organizacji społecznych i mniejszościowych, katechetami i nauczycielami, odprawi uroczyste nieszpory. Po nich odbędzie się występ grupy teatralnej „NAWPAKY” z Gdańska oraz koncert jubileuszowy zespołów chóralnych: parafii greckokatolickiej pw. NPB w Białym Borze, kameralnego ze Szczecina. Ukraińskiego Chóru Kameralnego „Tysiąclecie” oraz Chóru Męskiego „Syntagma”.

W niedzielę rano odprawiony zostanie mołebeń ku czci Bogurodzicy. Potem odbędzie się koncert jubileuszowy oraz odprawiona zostanie pontyfikalna Boska Liturgia. Uroczystości zakończy procesja z białoborską Ikoną Bogurodzicy oraz poświęcenie wody.

Arcybiskup Swiatosław Szewczuk urodził się 5 maja 1970 r. w Stryju w rodzinie bardzo zaangażowanej religijnie w czasach, gdy Kościół greckokatolicki w ówczesnym Związku Radzieckim był zdelegalizowany. Po zakończeniu szkoły średniej uczęszczał do szkoły pielęgniarskiej w Borysławiu, kształcąc się jednocześnie w latach 1983-89 w podziemnym seminarium duchownym.

Gdy na początku lat dziewięćdziesiątych grekokatolicy odzyskali wolność, w 1991 wyjechał na studia filozoficzne w Uniwersytecie Salezjańskim w Buenos Aires. Po powrocie w 1994 studiował teologię w greckokatolickim seminarium duchownym we Lwowie. Wtedy też, 21 maja 1994 r. przyjął święcenia diakonatu a 26 czerwca tegoż roku święcenia kapłańskie z rąk kard. Myrosława Iwana Lubacziwskiego.

Wkrótce potem ks. Szewczuk wyjechał na dalsze studia w zakresie antropologii teologicznej oraz podstaw teologii moralnej w tradycji bizantyjskiej na Papieskim Uniwersytecie św. Tomasza z Akwinu w Rzymie, które ukończył z wyróżnieniem w 1999, uzyskując doktorat z teologii.

Po powrocie na Ukrainę do 2009 był kolejno wicedziekanem Lwowskiej Akademii Teologicznej, prefektem, wicerektorem i rektorem (od czerwca 2007 r.) Lwowskiego Seminarium Duchownego a w latach 2002-05 osobistym sekretarzem kard. Lubomyra Huzara. 14 stycznia 2009 ks. prof. Szewczuk został biskupem eparchii w Buenos Aires.

23 marca 2011 Synod Biskupów UKGK wybrał go na arcybiskupa większego kijowsko-halickiego. Zastąpił na tym stanowisku kard. Lubomira Huzara. Intronizacja w greckokatolickim soborze w Kijowie odbyła się 27 marca tegoż roku w obecności 60 biskupów greckokatolickich i innych katolickich Kościołów wschodnich, przedstawicieli Stolicy Apostolskiej, Konferencji Biskupich Europy, hierarchów Kościoła rzymskokatolickiego na Ukrainie oraz Kościołów prawosławnych tradycji kijowskiej, członków Wszechukraińskiej Rady Kościołów i Organizacji Religijnych.

W czerwcu 2011 r. został mianowany członkiem Kongregacji ds. Kościołów Wschodnich, a rok później członkiem Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan. Oprócz ojczystego ukraińskiego zna biegle języki: angielski, hiszpański, włoski, polski i rosyjski oraz swobodnie czyta teksty greckie i łacińskie.

Parafia Greckokatolicka pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Białym Borze powstała w 1957 r. Do tego roku grekokatolicy nie mieli realnej możliwości utworzenia własnej parafii. Pozostawała alternatywa: uczęszczanie na nabożeństwa do kościołów rzymskokatolickich, czy cerkwi prawosławnych lub pozostanie w domach. Mimo zachęt ze strony niektórych kapłanów Kościoła rzymskokatolickiego i prawosławnego nie doszło do ich asymilacji. Przez okres 10 lat od zakończenia akcji „Wisła” w 1947 r. ludność Białego Boru udawała się najczęściej na Mszę św. przede wszystkim do pobliskiego kościoła rzymskokatolickiego.

Ogromną rolę w powołaniu ośrodka greckokatolickiego duszpasterskiego w Białym Borze odegrali dwaj kapłani: ks. Bazyli Hrynyk i ks. Stefan Dziubyna, którzy swoimi staraniami doprowadzili do powołania placówki w tym miasteczku. Ks. Dziubyna był jej pierwszym proboszczem przez okres 20 lat, do 1977 roku. Do powstania parafii w wielkim stopniu przyczynili się także mieszkańcy Białego Boru, którzy pomimo 10 lat procesu wynaradawiania nie poddali się asymilacji. Takie rodziny, jak: Batruch, Dwulit, Kowalczyk, Łajkosz, Słojka, Drozd, Kutyńscy, Iwancio, Drewko, Szulhan, Zadarko i wiele innych, potrafiły otwarcie przyznać się do swojego ukraińskiego pochodzenia, nie wstydziły się i nie ukrywały tego.

Po wielu trudnościach udało się w końcu 4 września 1957 roku uzyskać odpowiedni dekret ówczesnego administratora apostolskiego diecezji gorzowskiej i warmińskiej bp Teodora Benscha. Miesiąc później, 14 października 1957r., w miejscowym kościele rzymskokatolickim, ks. Dziubyna odprawił pierwszą od 10 lat Boską Liturgię dla grekokatolików. Nadal jednak niektóre czynniki zamierzały uniemożliwić, a przynajmniej utrudnić odbywanie praktyk religijnych Ukraińcom. Jednak nie udało się tego uczynić, gdyż mieszkańcy Białego Boru wpadli na pomysł, aby wykorzystać starą, poniemiecką kaplicę cmentarną na swoje potrzeby. Stała na uboczu miasteczka, była mocno zniszczona i od lat nieużywana przez nikogo. Grekokatolicy od razu przystąpili do remontu tego obiektu. W ciągu 3 tygodni zaadoptowali budynek do swoich potrzeb. Józef Batruch – stolarz, i jego brat Piotr, przy pomocy innych mieszkańców miasta dokonali gruntownego remontu. Uroczyste poświęcenie nowej kapliczki odbyło się 10 listopada 1957 r., przy udziale od ok. 500-800 wiernych. Konsekracji cerkwi dokonał ks. Hrynyk. Było to pierwsze na Pomorzu Zachodnim poświęcenie obiektu świątynnego dla wyłącznego użytku grekokatolików. Cerkiewce nadano wezwanie Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy. Coroczne obchody związane z tym świętem po dziś dzień przypadają, na 21 września.

Nowa placówka szybko rozwijała się. Pomimo faktu, iż grekokatolicy spotykali się jedynie w niedziele i święta, to jednak możliwość cotygodniowego pomodlenia się i porozmawiania ze sobą podtrzymywała ich na duchu. Ks. Dziubyna był dobrym organizatorem i potrafił gromadzić wokół siebie coraz to nowych parafian. Przez 20 lat swojego duszpasterstwa, we współpracy z ukraińską szkołą podstawową im. Tarasa Szewczenki, stworzył świetnie zorganizowaną placówkę, a poprzez urządzanie corocznych odpustów rozsławił imię Białego Boru nie tylko w całej Polsce, ale i poza jej granicami.

Rok 1977 rozpoczynał nowy etap w historii parafii greckokatolickiej w Białym Borze. Związane to było przede wszystkim z pojawieniem się nowego proboszcza. Dotychczasowy administrator ks. Dziubyna w 1977 r. został mianowany wikariuszem generalnym dla grekokatolików w Polsce. Na placówce w Białym Borze zastąpił go ks. Jarosław Madzelan, który zarządzał parafią do 1990 roku. Jeszcze w 1977 roku z funduszy prywatnych ks. Dziubyny i zbiórek zagranicznych, zakupiono budynek parafialny. Od 1980 roku do miasteczka przybył o. Mikołaj Nikodym Stecura i wspomagał proboszcza w pracy. Od samego początku o. Nikodym nakłaniał ks. Madzelana do wstąpienia do zakonu ojców studytów. W roku 1985 postanowił wstąpić do zgromadzenia i przyjął imię zakonne – Jakub. W taki oto sposób w Białym Borze zaistniał, chociaż nieformalnie, zakon. Składał się z dwóch ojców i był jedynym tego rodzaju zgromadzeniem w Polsce.

Obejmując nową parafię, ks. Madzelan oprócz Białego Boru obsługiwał także: Szczecinek, Barkowo i Międzybórz. W 1986 r. ma terenie parafii mieszkało łącznie ok. 400 rodzin greckokatolickich, w sumie 1500 osób. Na sam tylko Biały Bór przypadało ok. 500 grekokatolików.

Z parafii Białego Boru wyszło wielu kapłanów m. in. Stefan Batruch – syn długoletniego kościelnego i współpracownika ks. Madzelana, – Andrzeja Batrucha, jak również Jan Doboszczak. Natomiast z parafii Międzybórz do stanu duchownego wstąpił Jan Łajkosz, syn wieloletniego psalmisty Stefana Łajkosza. Najwięcej księży pochodziło z parafii Barkowo: Bogdan Drozd, Roman Drozd, Jarosław Moskałyk, Bogdan Ohorodnyk i Eugeniusz Popowycz.

W latach 1989 –1991 parafia w Białym Borze przeżywała ważne chwile w swojej historii. Oprócz przemian politycznych, społecznych i religijnych, które dokonały się w kraju, Ukraińcy w Białym Borze byli świadkami zmian, zachodzącymi w ich własnym środowisku. Ważnym i momentem w życiu parafii była zmiana na stanowisku proboszcza. Dnia 1 lipca 1990 roku duszpasterstwo w Białym Borze rozpoczął ks. Józef Ulicki, który poświęcił się budowie nowej świątyni, której architekturę, wyposażenie wnętrza i wystrój malarski powierzono znanemu polskiemu malarzowi – prof. Jerzemu Nowosielskiemu. Budowę świątyni rozpoczęto w 1991 roku i trwała ona 6 lat. We wrześniu 1997 roku w 50. rocznicę deportacji Ukraińców abp Jan Martyniak uroczyście poświęcił nowy budynek cerkwi. Po przeniesieniu w lipcu 1997 roku ks. Ulickiego do Gdańska, jego miejsce zajęli dwaj młodzi kapłani – ks. Bogdan Drozd – jako proboszcz, i ks. Piotr Baran – wikariusz.

We wrześniu 2007 r. w czasie odpustu Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy białoborska cerkiew decyzją bp Włodzimierza Juszczaka, jako pierwsza w diecezji wrocławsko-gdańskiej została podniesiona do godności sanktuarium.