W Moskwie zostanie odsłonięty pomnik Jana Pawła II

W dniu 14 października br. na wewnętrznym dziedzińcu Wszechrosyjskiej Państwowej Biblioteki Literatury Obcej w Moskwie im. M. I. Rudomino (WPBLO) zostanie odsłonięty pomnik Karola Wojtyły – Jana Pawła II.

Jest on darem ambasady Polski i Fundacji „Semper Polonia”. Uroczystość wypada w 33. rocznicę rozpoczęcia konklawe i na dwa dni przed rocznicą wyboru ówczesnego metropolity krakowskiego na papieża. Chociaż bł. Jan Paweł II nigdy nie był w Rosji, to teraz w jej stolicy stanął monument papieża-Polaka – światowej rangi intelektualisty.

Pomnik stanął w centrum Moskwy, zaledwie półtora kilometra od Kremla. Ustawiony na granitowym cokole i wykonany z brązu, ma dwa metry wysokości i waży ok. dwóch ton. Jego autorami są ukraiński rzeźbiarz Aleksander Wasiakin oraz młodzi rosyjscy rzeźbiarze: Ilja i Nikita Fioklinowie. „Widziałem papieża tylko w telewizji już jako bardzo starego człowieka. Teraz musiałem wykonać jego podobiznę jako człowieka młodego, z czasu, gdy tylko został papieżem. I myślę, że mi się udało” – zwierza się Wasiakin, Zasłużony Artysta Ukrainy.

Monument robi imponujące wrażenie i zapewne jest jednym z bardziej udanych i interesujących jego wizerunków na świecie. Przedstawia Jana Pawła II w naturalnych rozmiarach, siedzącego na fotelu i spoglądającego w dal. Na kolanach papież trzyma Biblię, na której opiera dłoń. Na otwartej stronie Pisma Świętego wyryto słowa z prologu Ewangelii św. Jana „Na początku było Słowo” (J 1,1).

Zgodnie z zamierzeniami inicjatorów rzeźbę cechuje swoista neutralność, tak aby nie wywoływać protestów Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP). Powstał więc pomnik humanisty, a nie hierarchy kościelnego. Nie ma tam krzyża ani nawet pasa papieskiej sutanny, który jednak znalazł się na kolanach Jana Pawła II, pod Księgą. Posąg ma ukazywać papieża jako wybitnego myśliciela i humanistę, a nie jako głowę Kościoła katolickiego, co – zdaniem fundatorów – pozwoliło przełamać początkowe opory ze strony RKP i ostatecznie postawić pomnik.

Znalazł on swe miejsce w tzw. ogrodzie wielkich humanistów, w gronie dwudziestu innych popiersi i rzeźb wybitnych ludzi kultury i sztuki z całego świata: Leonarda da Vinci, Abrahama Lincolna, Niccoló Macchiavellego, Heinricha Heinego, Charlesa Dickensa, Mahatmy Gandhiego, Jamesa Joyce’a, Raoula Wallenberga, Gabriela Mistrala, Jurija Łotmana, Dmitrija Lichaczowa i o. Aleksandra Mienia. Swoją wielkością pomnik papieża dominuje nad innymi.

Idea takiego właśnie uczczenia Jana Pawła II w stolicy Rosji pojawiła się półtora roku temu w środowisku niezależnej inteligencji moskiewskiej. Na początku w skład grupy inicjatywnej wchodziło kilka osób, a projekt przez długi okres czasu był utrzymywany w tajemnicy. Na czele grupy stanęli dyrektor generalna WPBLO Jekatierina Gienijewa i Grigorij Amnuel – reżyser, scenarzysta, polityk, działacz społeczny i dziennikarz.

Wyznał on, że pomysł postawienia pomnika papieża powstał po spotkaniu z nim w Rzymie w 2003 r., gdy reżyser był członkiem delegacji „Klubu Europejskiego” Rosyjskiej Dumy Państwowej. Jan Paweł II przyjął wówczas delegację. „Spotkanie z Ojcem Świętym, z wielkim humanistą i wielkim człowiekiem zapadło mi w sercu na zawsze” – powiedział Amnuel i podkreślił, że była to dla niego jedna z najważniejszych chwil w życiu.

W jednym z wywiadów przypomniał, jak bardzo Jan Paweł II pragnął odwiedzić Rosję i nie było mu to dane. “Dlatego powstała idea postawienia pomnika, aby każdy, kto zechce, mógł przyjść do biblioteki i spojrzeć papieżowi prosto w oczy, a potem się zadumać” – powiedział reżyser.

Dyrektor J. Gienijewa jest jedną z nielicznych już dziś osób w Rosji, które pozostają pod wpływem zamordowanego ponad 20 lat temu wybitnego prawosławnego kapłana, teologa i myśliciela Aleksandra Mienia. Wchodzi ona także w skład kolegium redakcyjnego rosyjskiej Encyklopedii Katolickiej. W jednym z wywiadów podkreśliła, że postawienie pomnika Janowi Pawłowi II będzie „ważnym wydarzeniem dla chrześcijańskiego dialogu w Rosji” i “wyrazem uznania ze strony rosyjskiego społeczeństwa dla tego, co papież zrobił dla dobra całej ludzkości”. Jan Paweł II na krótko przed śmiercią przyjął ją w Watykanie na osobistej audiencji. W czasie spotkania zapytała go: „Ojcze Święty, dlaczego zechciałeś się ze mną spotkać? Czy nie dlatego, że jestem duchową córką o. Aleksandra Mienia?”. Papież odpowiedział: „Tak, ale nie jest to jedyny powód. Twoja biblioteka robi coś bardzo ważnego. Wy łączycie kultury i tym samym umniejszacie niezgodę i nienawiść na świecie”.

Jednym z wydarzeń poprzedzających odsłonięcie pomnika był wieczór wspomnień 19 maja br. w siedzibie Biblioteki pt. „Błogosławiony Jan Paweł II – Myśliciel, Poeta i Nauczyciel”. W czasie spotkania mówiono m.in. na temat: „Spotkania intelektualistów w Castel Gandolfo”, „Jeden autor, jedno dzieło, rożne formy realizacji przekazu «Tryptyku Rzymskiego» Jana Pawła II”, „Poemat Jana Pawła II «Misterium Wielkanocne»”, „Jan Paweł II – Papież i Człowiek, w życiu i w sztuce”. Ponadto zaprezentowano jedno z najważniejszych dzieł filozoficznych Karola Wojtyły – „Osoba i czyn”.

Na odsłonięcie pomnika zaproszono 200 osób: wybitnych przedstawicieli rosyjskiej inteligencji, polityków, a także zagranicznych dyplomatów. Ma być przedstawiciel RKP. Stronę katolicką będą reprezentować nuncjusz apostolski w Rosji abp Ivan Jurkovič, sekretarz generalny rosyjskiego episkopatu ks. Igor Kowalewski, inni księża i siostry zakonne.

Ceremonię poprowadzi dyr. Jekaterina Gienijewa. Uroczystość uświetni m.in. kompozycja «Chaconne memoria del Giovanni Paolo II» wykonana przez Orkiestrę „Sinfonia Varsovia» pod dyrekcją kompozytora Krzysztofa Pendereckiego, który także będzie obecny na uroczystości.

W ideę postawienia w Moskwie papieskiego pomnika zaangażowała się także polska dyplomacja, która silnie wsparła tę inicjatywę. Finanse na realizację projektu pomnika zebrała Fundacja Semper Polonia w Warszawie. Powstanie monumentu wsparły: Fundacji Polska Miedź, Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo, Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych „Przyjaźń”, System Gazociągów Tranzytowych EuRoPol Gaz i ZELINO Ltd. Część środków zebrano także w samej Rosji.

Przy okazji odsłonięcia pomnika warto przypomnieć, że 25 września br. uroczyście obchodzono 100-lecie świątyni Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Moskwie, która dziewięć lat temu stała się katedrą rzymskokatolickiego metropolity archidiecezji Matki Bożej w Moskwie. Do jej renowacji przyczynił się także Jan Paweł II, o czym świadczy tablica w kruchcie świątyni. Jeśli dodamy do tego fakt, że w katolickiej Kurii Metropolitalnej w Moskwie znajduje się relikwiarz z kroplą krwi bł. Jana Pawła II, to możemy w tym widzieć dzieło Opatrzności Bożej, która sprawiła, że wielkie pragnienie Jana Pawła II odwiedzenia Rosji w jakiś sposób urzeczywistniło się.