W niedzielę odpust Narodzenia Bogurodzicy w perle wśród świątyń greckokatolickich

Tysiące wiernych zgromadzą w sobotę i niedzielę 6-7 września uroczystości odpustowe w greckokatolickiej parafii pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Białym Borze koło Szczecinka. Tamtejsza świątynia, zaprojektowana przez Jerzego Nowosielskiego, jest uznawana za perłę polskiej nowoczesnej architektury sakralnej.

Pielgrzymka powiązana z parafialnym odpustem ku czci Przenajświętszej Bogurodzicy organizowana jest w Białym Borze już po raz sześćdziesiąty ósmy. Pątnicy z całej Polski zgromadzą się przed ikoną Matki Bożej Wygnańców już w sobotę 6 września w godzinach wieczornych. O godz. 18.45 rozpocznie się żałobne nabożeństwo za dusze wszystkich zmarłych biskupów i kapłanów, ale także tych wszystkich, którzy oddali i oddają dziś życie za Ukrainę w sytuacji pełnoskalowej agresji Rosji.

Po krótkim nabożeństwie o godz. 19.00 odbędą się uroczyste nieszpory z okazji święta Narodzenia Matki Bożej, które zakończą się błogosławieństwem (tzw. łytią) chleba, wina, pszenicy i oleju. Będzie to zarazem wprowadzenie w świętowanie niedzielne.

W niedzielę, w dzień odpustu, na godz. 7.00 zaplanowano jutrznię, następnie sprawowana będzie Boska Liturgia dla księży spowiadających pielgrzymów. Z kolei o godz. 9.00 rozpocznie się Akatyst ku czci Matki Bożej w wykonaniu chóru greckokatolickiej parafii pw. Archanioła Michała w Szczecinku. O godz. 10.00 – kolejne nabożeństwo – litania do Matki Bożej.

O godz. 11.00 sprawowana będzie pontyfikalna Boska Liturgia, której przewodniczyć będzie greckokatolicki biskup wrocławsko-koszaliński Włodzimierz Juszczak w koncelebrze z bp. Arkadiuszem Trochanowskim, ordynariuszem eparchii olsztyńsko-gdańskiej. Liturgia zostanie odprawiona w intencji wszystkich białoborskich parafian, wiernych eparchii wrocławsko-olsztyńskiej i pozostałych części kraju.

– Jak co roku, spodziewamy się dużej liczby pielgrzymów, od 3 do 5 tysięcy, którzy specjalnie przybywają na święto Matki Bożej. Po liturgii odbywa się tradycyjna procesja z ikoną i błogosławieństwem pielgrzymów. A po procesji jest święcenie wody, którą każdy wierny zabiera do domu, by dzielić się nią w rodzinie, także z tymi, którzy np. z powodu choroby nie mogli uczestniczyć w odpuście. Starsze pokolenie nie zawsze już bowiem daje radę przyjechać, choć kiedyś przybywali z daleka i poświęcali na to cały dzień. To najstarsze pokolenie z akcji „Wisła”, którzy w latach 60., 70. 80. najpierw modlili się, aby Kościół greckokatolicki wyszedł z podziemia a potem, aby Ukraina uzyskała niepodległość – mówi KAI ks. Mariusz Dmyterko, proboszcz parafii pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Białym Borze.

„Dzisiaj znowu widzimy, że Ukraina krwawi. Są zakusy budowania imperium a wróg nieustannie buduje swoją ideologię śmierci i bezbożności. Modlimy się, aby ustała wojna i nastał sprawiedliwy pokój, aby ludzie przestali ginąć i zrozumieli, że wszyscy jesteśmy braćmi oraz dziećmi Boga” – podkreślił ks. Dmyterko. – Trwa Rok Jubileuszowy pod znakiem nadziei. Ma ona dla nas dziś szczególne znaczenie. Tą nadzieją jest Chrystus, na którego na ikonie wskazuje Matka Boża – dodał.

Rekordowa liczba wiernych – ponad 7 tysięcy – przybyła do Białego Boru w 2013 r., gdy uroczystościom odpustowym przewodniczył arcybiskup większy kijowsko-halicki Swiatosław Szewczuk. Uroczystość z udziałem zwierzchnika Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego połączona była z obchodami jubileuszu 1025-lecia Chrztu Rusi Kijowskiej-Ukrainy w diecezji wrocławsko-gdańskiej oraz 55-leciem pielgrzymek do Białego Boru.

Parafia Greckokatolicka pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Białym Borze istnieje od 1957 r. Jest jedną z wyjątkowych wspólnot na mapie Kościoła greckokatolickiego w Polsce. Autorem koncepcji świątyni był wybitny polski malarz i teolog prawosławny Jerzy Nowosielski. Białoborska cerkiew powstała jako „dzieło totalne” artysty. „Od dziecka marzyłem, żeby zaprojektować obiekt sakralny. Współpracowałem z architektami, robiłem polichromie, ale to były kawałki. A chciałem stworzyć coś od podstaw” – mówił Nowosielski po doprowadzeniu dzieła do finału.

Projekt zrealizowano w latach 1992-1997. W 1998 r. cerkiew została uznana za perłę polskiej nowoczesnej architektury sakralnej, a w 2006 r., w czasie wystawy „Ikony polskiej architektury” w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej, przez jury zaliczona została do 20 najważniejszych budynków III RP.

– Marzenie Profesora spotkało się też z marzeniami parafian, którzy od początku dążyli do powiększenia świątyni, gdyż przez 40 lat modlili się w małej kapliczce. Jest to dzieło wybitne. Jak mawiał sam Nowosielski, świątynia ta jest zaproszeniem do wejścia w przestrzeń ikony i odkrycia tam szczególnej obecności Boga. Jest to namiastka bazyliki wczesnochrześcijańskiej. Na frontonie, części wejściowej, znajduje się ikonostas, dzięki czemu na potrzeby odpustu można wyjść z liturgią na zewnątrz. Ołtarz jest wtedy sytuowany w tzw. narteksie (krytym przedsionku) świątyni, a dolna część fasady pełni rolę ikonostasu. Wierni stoją na placu przed świątynią, przez co doświadczają liturgii w szczególny sposób – wyjaśnia ks. Dmyterko.

W 2019 r. białoborska świątynia została wpisana do rejestru zabytków. Niedawno cerkiew otrzymała dofinansowanie z Polskiego Ładu, dzięki czemu możliwe było odnowienie malowideł Jerzego Nowosielskiego na fasadzie

Parafia w Białym Borze liczy obecnie ok. 500 osób. W większości są to Ukraińcy przesiedleni tam w 1947 r. w ramach akcji „Wisła”. O historii parafii mówi tablica umieszczona na miejscowej kaplicy cmentarnej, użytkowanej przez przez grekokatolików, jak również nagrobki na miejscowym cmentarzu. Jest to parafia wyjątkowa – poprzez zaangażowanie i poczucie solidarności wiernych w różnych sytuacjach został wypracowany szczególny klimat modlitewno – pobożnościowy.

Swój szczególny wymiar ma święto Parafialne Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy. Od samego początku funkcjonowania parafii święto to ma charakter diecezjalny. Gromadzi corocznie kilka tysięcy grekokatolików przede wszystkim z Polski północno-zachodniej. Wychowało się tam wiele tysięcy młodych grekokatolików. Piękną tradycją corocznego święta jest masowe spowiadanie się przybyłych pątników i uzyskiwanie przez nich odpustu w tym szczególnym miejscu.

Szczególna rola tego miejsca oraz kultu, jakim cieszy się białoborska Ikona Matki Bożej, stały się podstawą do tego, aby 23 września 2007 r. cerkiew została podniesiona do rangi sanktuarium diecezjalnego. Była to swego rodzaju nagroda dla pielgrzymów za wierność oraz nowe zadanie dla parafii, aby stworzyć jeszcze szersze możliwości korzystania z łask płynących poprzez białoborską ikonę Bogurodzicy dla wiernych również innych wyznań.

Parafia w Białym Borze aktywnie włącza się również w organizację wielu inicjatyw i imprez, które nabrały charakteru cyklicznego. Są to imprezy kulturalne, takie jak Festiwal Dziecięcej Twórczości Ukraińskiej, spotkania integracyjnych dwóch kultur: Wschodu i Zachodu; coroczne spotkania integracyjne w ramach Białoborskiego Kolędowania.

Wrześniowym uroczystościom odpustowym towarzyszą wystawy, koncerty muzyczne i spotkania oświatowo – naukowe jak m.in. konferencja naukowa „Architektura i muzyka cerkiewna jako przestrzeń ikoniczna wczoraj i dziś”. Parafia promuje również zdrowy styl życia, organizując imprezy sportowe – obozy sportowe czy kilka edycji regionalnego turnieju halowej piłki nożnej.