Warszawa: odsłonięcie tablicy upamiętniającą Matkę Nieznanego Żołnierza

Dziekan stołecznego garnizonu, ks. płk Jan Domian poświęcił tablicę upamiętniającą Jadwigę Zarugiewiczową odsłoniętą dziś na frontonie budynku Dowództwa Garnizonu Warszawa, od strony Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego. Tablica ma w symboliczny sposób upamiętniać wszystkie matki nieznanych żołnierzy. W uroczystości uczestniczyła małżonka Prezydenta RP Anna Komorowska. Odsłonięcie tablicy było elementem obchodów 86. rocznicy utworzenia Grobu Nieznanego Żołnierza.

Uroczystość rozpoczęła się od zmiany posterunku honorowego przy Grobie Nieznanego Żołnierza, na płycie pomnika złożone zostały kwiaty. Następnie goście przeszli pod budynek Dowództwa Garnizonu Warszawa, gdzie odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy.

Znalazły się na niej zdjęcie i notki biograficzne Jadwigi Zarugiewiczowej i jej syna Konstantego, wiersz Artura Oppmana „Żołnierz Nieznany” oraz herby Warszawy i Lwowa z umieszczonym na nich wizerunkiem orderu wojennego Virtuti Militari.

– Tak jak Grób NŻ w Warszawie był i jest wyrazem symbolicznym oddaniem hołdu wszystkim znanym i wszystkim bezimiennym poległym, tak i niech nasza tablica z wyrazami hołdu dla Jadwigi Zarugiewiczowej będzie symbolem naszej czci dla wszystkich matek znanych i nieznanych żołnierzy, którzy polegli w walkach o suwerenną i wolną Rzeczpospolitą we wszystkich wojnach i insurekcjach XIX i XX wieku – powiedział Andrzej Kunert. Sekretarz ROPWiM przypomniał okoliczności powstania Grobu Nieznanego Żołnierza oraz postać Jadwigi Zarugiewiczowej, lwowskiej działaczki społecznej i charytatywnej. W czasie obrony Lwowa w walkach w Zadwórzu zginął jej syn Konstanty a jego grób nie został nigdy odnaleziony. Jadwiga Zarugiewiczowa została wytypowana do wylosowania wskazania jednej z trzech trumien, zawierających szczątki bezimiennych żołnierzy, obrońców Lwowa. Trumna z ciałem anonimowego żołnierza została przewieziona następnie do Warszawy i złożona 2 listopada 1925 roku w kolumnadzie Pałacu Saskiego.

Aktu odsłonięcia tablicy dokonali prezydentowa Anna Komorowska, wnuk Jadwigi Zarugiewiczowej, Tomasz, Andrzej Kunert, sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, wiceprezydent Warszawy Jacek Wojciechowicz oraz dowódca Garnizonu Warszawa gen. bryg. Wiesław Grudziński. Tablicę pobłogosławił ks. płk Jan Domian, dziekan stołecznego garnizonu. Pod tablicą złożone zostały kwiaty.

– Ta tablica to jest wyrazem hołdu i czci dla wszystkich matek, tych znanych poległych, ale w pierwszym rzędzie tych nieznanych, bezimiennych, którzy spoczywają gdzieś w nieznanych miejscach, w bezimiennych mogiłach. Wydawało nam się najwłaściwsze, żeby w dniu 86. rocznicy utworzenia Grobu Nieznanego Żołnierza taką tablicę odsłonić – powiedział KAI Andrzej Kunert.

Inicjatorem uroczystości była Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Urząd Miasta Stołecznego Warszawy i Dowództwo Garnizonu Warszawa.

Idea budowy w Warszawie Grobu Nieznanego Żołnierza powstała w 1923 roku. Wcześniej, pamięć o bezimiennych ofiarach wojny uczcili Francuzi, składając pod Łukiem Tryumfalnym zwłoki jednego z tysięcy niezidentyfikowanych bojowników pod Verdun. W ślad za nimi poszły inne narody. 24 stycznia 1925 r. kiedy to ówczesny minister spraw wojskowych gen. dyw. Władysław Sikorski przedstawił Radzie Ministrów wniosek w sprawie ustanowienia i budowy Grobu Nieznanego Żołnierza, proponując jego lokalizację w centralnym punkcie kolumnady Pałacu Saskiego. Wystrój Grobu zaprojektował Stanisław Ostrowski.

To właśnie Jadwiga Zarugiewiczowa została symboliczną Matką Nieznanego Żołnierza. W dniu 29 października 1925 roku na Cmentarzu Obrońców Lwowa wskazała jedną z trzech trumien zawierających szczątki bezimiennych żołnierzy, przetransportowaną następnie do Warszawy i uroczyście złożoną w kolumnadzie Pałacu Saskiego, po uroczystym nabożeństwie w archikatedrze św. Jana, w dniu 2 listopada 1925 roku.

Obok trumny do niszy ustawiono 14 urn z ziemią z pobojowisk wytypowanych do losowania. Od tamtego czasu GNŻ stał się panteonem narodowej pamięci, miejscem składania kwiatów podczas uroczystości państwowych i wojskowych oraz oficjalnych wizyt zagraniczny delegacji wysokiego szczebla. Kolumnada Pałacu Saskiego została zniszczona w 1944 roku. Zachował się jednak fragment z Grobem Nieznanego Żołnierza.

W dniu 2 czerwca 1979 roku, podczas swojej pierwszej pielgrzymki w Polsce, przy grobie modlił się papież Jan Paweł II oraz złożył swój podpis w Księdze Pamiątkowej GNŻ. W 1988 r. w Wojskowym Instytucie Historycznym opracowano treść nowych 12 tablic upamiętniających całe militarne dzieje Polski, umieszczając na nich nazwy 142 pół bitewnych od Cedyni do Berlina.

Podobnie jak dawniej, tak i dziś na płycie GNŻ kwiaty składają odwiedzający nasz kraj wysokiej rangi osobistości – koronowane głowy, wysokiej rangi przedstawiciele świata polityki, sił zbrojnych, delegacje krajowych i zagranicznych władz państwowych oraz różnego rodzaju organizacji, a także ambasadorzy obejmujący misję dyplomatyczną w Warszawie.