Rusza IV Letni Przegląd Filmowy Pod Wspólnym Niebem

Pokazem dwóch filmów opowiadających o współczesnej Ukrainie 9 lipca w Warszawie rozpoczyna się IV Letni Przegląd Filmowy Pod Wspólnym Niebem. Program wydarzenia prezentuje kinematografie krajów, z których społeczności aktywnie współtworzą współczesną Warszawę – Ukrainy, Białorusi, Gruzji, Wietnamu i Indii. Wieczory filmowe odbywać się będą od 9 lipca do 10 września, w każdą środę o godz. 20.00, na dziedzińcu Centrum Myśli Jana Pawła II przy ul. Foksal 11 w Warszawie. Wstęp na wszystkie seanse jest wolny.

To już czwarta edycja projektu, który w poprzednich latach zgromadził swoją wierną publiczność. To jednocześnie wyjątkowa propozycja na mapie kulturalnej Warszawy – w sercu miasta, na klimatycznym dziedzińcu zabytkowej kamienicy, tworzy się przestrzeń autentycznego spotkania kultur poprzez sztukę filmową najwyższej próby. Organizatorem przeglądu jest Centrum Myśli Jana Pawła II, warszawska instytucja kultury, która w swoich działaniach programowych podejmuje tematykę kondycji etycznej człowieka i kreuje przestrzeń dialogu i współpracy między środowiskami naukowymi i artystycznymi oraz międzyreligijnymi ponad podziałami kulturowymi i ideologicznymi.

Idea, czyli kino w odpowiedzi na zmieniające się miasto

Warszawa przechodzi największą transformację demograficzną od czasów II wojny światowej. Od lutego 2022 roku do stolicy przybyło ponad 300 tysięcy uchodźców z Ukrainy. Równolegle trwa napływ migrantów z Białorusi – uciekających przed represjami reżimu Łukaszenki. Nie można zapominać też o społecznościach, które od lat budują swoją obecność w mieście: Gruzini, Wietnamczycy, mieszkańcy subkontynentu indyjskiego. Warszawa z miasta stosunkowo jednorodnego kulturowo przekształca się w stolicę, w której ponownie spotykają się różne tradycje i kultury.

Przegląd Pod Wspólnym Niebem narodził się trzy lata temu jako artystyczna odpowiedź na te przemiany. Wyrósł z przekonania, że sztuka ma moc budowania mostów tam, gdzie słowa czasem zawodzą. Filmy, które w tym roku zaprezentuje Centrum Myśli Jana Pawła II, to nie tylko artystyczne dzieła najwyższej próby, ale przede wszystkim okna na światy naszych nowych sąsiadów – Ukraińców, Białorusinów, Gruzinów, Wietnamczyków czy Hindusów. Poprzez ich historie, marzenia i doświadczenia, uczestnicy mają okazję odkryć, co łączy różnorodną warszawską społeczność.

Od kilu lat prowadzimy badania wśród naszej publiczności. Po doświadczeniu wspólnego wieczoru filmowego, zyskujemy prawo do zadania pytania o obawy naszych widzów i w odpowiedzi słyszymy czasem niepokój spowodowany rosnącą polaryzacją społeczeństwa, wzajemną wrogością, funkcjonowaniem w obrębie „baniek”, poza które trudno wyjść – mówi Michał Senk, dyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II.

Zdaniem Senka w dobie migracji i społecznych przemian, jakie przeżywa współczesna Warszawa, kino staje się uniwersalnym językiem, który pozwala lepiej rozumieć siebie nawzajem. – Nasz przegląd stwarza możliwość, by lepiej się poznać, zmienić perspektywę, odłożyć na bok krzywdzące stereotypy, otworzyć się na drugiego człowieka i doświadczyć wspólnoty – wyjaśnia dyrektor Centrum.

Więcej niż seanse filmowe

Każdy wieczór to więcej niż projekcja filmu – to całościowe doświadczenie międzykulturowe. Wprowadzenia przed seansami dostarczają widzom kontekstu kulturowego i artystycznego, zaś moderowane po filmach dyskusje, z udziałem twórców, ekspertów i publiczności, tworzą przestrzeń dla autentycznego spotkania i dialogu.

Co roku staramy się zapewnić naszym widzom najwyższą jakość artystyczną prezentowanych filmów, czymś ich zaskoczyć i pobudzić do refleksji, pokazać te tytuły, które nie były do tej pory szeroko prezentowane warszawskiej publiczności – mówi Mateusz Toma, kurator Przeglądu Pod Wspólnym Niebem w Centrum Myśli Jana Pawła II. Jak dodaje, organizatorzy wybierają pozycje docenione na międzynarodowych festiwalach, które wyróżniają się innowacyjnym podejściem do formy i języka filmowego.

– Choć szczególny nacisk kładziemy na kino ukraińskie i białoruskie, co jest odpowiedzią na bezprecedensową falę migracji z tych krajów po 2022 roku, to stawiamy zawsze na różnorodność geograficzną i kulturową, która odzwierciedla zmieniającą się demografię miasta i pozwala lepiej zrozumieć doświadczenia oraz perspektywy naszych nowych sąsiadów – tłumaczy Mateusz Toma.

Ukraińska lokalność

Tegoroczny przegląd rozpocznie właśnie pokaz kina ukraińskiego. Już 9 lipca widzowie będą mieli okazję zobaczyć dwie produkcje z 2024 roku: „Redakcję” w reż. Romana Bondarchuka i „Czyste niebo” Marcina Kundery. To zestawienie obrazu przedwojennej Ukrainy – społeczeństwa ukraińskiego, podatnego na manipulacje, fake newsy i polityczne intrygi, satyrycznie sportretowanego w „Redakcji” – i czule ukazanego w „Czystym niebie” kraju w cieniu wojny, w którym młodzi ludzie upominają się o prawo do beztroskiego dzieciństwa. Pierwszy z tytułów powstał w obwodzie chersońskim tuż przed rosyjską inwazją. Twórcy dedykowali go montażyście, który zginął na froncie.

Białoruskie świadectwa

Dramat protestów, jakie miały miejsce w  Białorusi w 2020 roku pokazują dwa filmy. „Pod szarym niebem” (2024) Mary Tamkovich to historia dziennikarki transmitującej na żywo brutalną pacyfikację pokojowej demonstracji. Z kolei dokument „Matczyzna” (2023) śledzi walkę matki o prawdę w sprawie tragicznej śmierci syna w białoruskiej armii.

Gruzińska duchowość

Gruzja w przeglądzie reprezentowana jest przez dwa zaskakujące filmy. 16 lipca widzowie zobaczą „Obywatela Świętego” (2023) w reżyserii Tinatina Kajrishviliego. W górniczym miasteczku znika figura lokalnego świętego. Gdy pojawia się tajemniczy nieznajomy, mieszkańcy biorą go za ożywionego patrona. Film w poetycki sposób pokazuje ludzką potrzebę wiary i rozczarowanie, gdy rzeczywistość nie spełnia oczekiwań. Drugi gruziński tytuł to „Holy Electricity” (2024) – pełnometrażowy debiut Tato Kotetishviliego, nagrodzony Złotym Lampartem w Locarno. Dwaj kuzyni wpadają na szalony pomysł biznesowy: przerabiają stare krzyże ze złomowiska na świecące neony i ruszają w objazdową sprzedaż po Gruzji. Ta komediowa opowieść o przyjaźni i przetrwaniu przewrotnie łączy sacrum z kapitalizmem, pokazując współczesną Gruzję jako kraj pełen absurdu i nieoczekiwanego piękna.

Polska wielokulturowość

„Listy z Wilczej” (2025) to dokument Arjuna Talwara, mieszkającego w Polsce indyjskiego reżysera, który postanowił poznać swoich warszawskich sąsiadów. Film w niezwykły sposób pokazuje kulturowo różnorodne oblicze stolicy i jako pierwszy polski dokument trafił w tym roku do prestiżowej sekcji Panorama festiwalu Berlinale.

Wietnamskie dziedzictwo

„Dziecko z pyłu” (2025) Weroniki Mliczewskiej opowiada o 55-letnim Sangu, synu amerykańskiego żołnierza i Wietnamki. Gdy po latach odnajduje ojca w USA, musi wybierać między rodziną w Wietnamie a marzeniem o amerykańskim życiu. Film zdobył dwie główne nagrody podczas tegorocznego Krakowskiego Festiwalu Filmowego i tym samym polską kwalifikację do najbliższych Oscarów.

Indyjskie kino kobiet

Przegląd zamkną dwa niezwykłe filmy z Indii: „Girls Will Be Girls” (2024) – odważna opowieść o nastolatce odkrywającej seksualność w konserwatywnym społeczeństwie oraz „Wszystkie odcienie światła” (2024), nagrodzony Grand Prix w Cannes – poetycka, międzypokoleniowa historia trzech kobiet w Mumbaju, które wspierają się nawzajem w obliczu życiowych trudności.

Wszystkie filmy wyświetlane są na dużym ekranie na dziedzińcu kamienicy przy Foksal 11, w każdą środę od 9 lipca do 10 września o godz. 20.00. Centrum Myśli Jana Pawła II zaprasza publiczność na wygodne leżaki i krzesła, wstęp na pokazy jest wolny. Jeśli pogoda uniemożliwi pokaz w plenerze, organizator przenosi go do sali projekcyjnej na 1. piętrze kamienicy.

Z pełnym programem można zapoznać się na stronie: https://www.centrumjp2.pl/iv-letni-przeglad-filmowy-pod-wspolnym-niebem/

Partnerami projektu są: Bulbamovie, Fundacja dla Wolności, Biełsat TV, Muzeum Wolnej Białorusi, Ukraina! Festiwal Filmowy, Filmowa Stolica Lata

Patroni medialni: Kino, waw4free, Pełna Sala, Życie Śródmieścia.