Warszawa: tablica ku czci mieszkańców Indii, którzy pomogli Polakom podczas II wojny światowej

W Warszawie odsłonięto tablicę wdzięczności wobec władz i mieszkańców księstwa Kolhapur w Indiach, którzy udzielili schronienia Polakom ewakuowanym wraz z armią gen. Władysława Andersa ze Związku Radzieckiego w 1942 r. Tablicę, znajdującą się na Skwerze Żołnierzy Tułaczy poświęcił biskup polowy Józef Guzdek.

Na marmurowej tablicy umieszczono napis: „Podczas II wojny światowej tysiące Polaków deportowano do Związku Sowieckiego. Po amnestii 1942 r. wielu ze zwolnionych z miejsc zsyłki i łagrów, dzięki staraniom generała Władysława Andersa i Wojska Polskiego ewakuowano do Irany. Indie ofiarowały pomoc. W latach 1943-1948 dzięki gościnności Księstwa Kolhapur pięć tysięcy polskich uchodźców znalazło schronienie w osiedlu Valivade. Rozproszeni po święcie zachowaliśmy Indie w naszych sercach i wdzięcznej pamięci. Koło Polaków z Indii 1942-1948 Instytut Pamięci Narodowej”.

W uroczystości odsłonięcia tablicy wzięli udział kombatanci i byli uchodźcy z Indii, przedstawiciele parlamentu i władz samorządowych, wojsko. Obecny był Ajay Bisaria, ambasador Republiki Indii w Polsce.

– My w Polsce od ponad 40 lat znamy znaczenie słowa „solidarność”. Wy tej solidarności, w drodze do Polski doznaliście od narodu indyjskiego dużo wcześniej. Ten obelisk jest zatem wyrazem solidarności i pamięci – powiedział prof. Jarosław Szarek prezes IPN, zwracając się do kilkunastu osób obecnych na uroczystości i zrzeszonych w Kole Polaków z Indii.

– Pomnik jest świadectwem jednego z najjaśniejszych rozdziałów wspólnych relacji polsko-indyjskich – powiedział Ajay Bisaria, ambasador Republiki Indii w Polsce. Wyraził nadzieję, że pamięć o obecności polskich uchodźców w Indiach pozostanie nadal żywa.

W imieniu kombatantów głos zabrał Andrzej Chendyński, prezes Koła Polaków z Indii 1942-1948. Opowiedział on o warunkach, w których mieszkali, uczyli się i pracowali polscy uchodźcy. – Zapewniamy jego ekscelencję ambasadora, że Indie mają w nas przyjaciół nie tylko w Polsce, ale wszędzie tam, gdzie rozsiał nas po świecie wiatr historii – powiedział. Zaprosił do udziału w 19 zjeździe „dzieci z Indii”, który odbędzie się w maju przyszłego roku we Wrocławiu.

Listy do uczestników uroczystości skierowali marszałkowie Sejmu i Senatu.

Biskup polowy poświęcił tablicę. W krótkiej refleksji przed modlitwą powiedział, że miał okazję w 2014 r. towarzyszyć pielgrzymce „dzieci z Indii” do kraju, który w 1942 r. udzielił schronienia 5 tys. kobiet i dzieci. Dodał, że było to niezwykle poruszające doświadczenie. – Dobrze, że ten znak wdzięczności tutaj powstał, bo miarą szlachetności i wielkości ludzi jest wdzięczność – powiedział biskup Guzdek.

Uroczystość zakończyła ceremonia złożenia kwiatów. Organizatorami uroczystości były Instytut Pamięci Narodowej oraz Koło Polaków z Indii z lat 1942-1948.

Dzięki układowi Sikorski – Majski z 30 lipca 1941 r. polscy zesłańcy w Związku Radzieckim zostali objęci amnestią, dzięki której mogli opuścić ZSRR. Z armią gen. Władysława Andersa do Iranu ewakuowało się w 1942 r. ok. 40 tys. kobiet i dzieci.

Ludność cywilna początkowo została umieszczona w obozach w Teheranie i innych miastach, skąd była wysyłana do państw, które wyrażały zgodę na ich przyjęcie. Indie jako pierwsze wyraziły taką zgodę jeszcze w 1942 r. W Valivade-Kolhapur powstało największe osiedle-miasteczko, nazywane „Mała Polska w Indiach”, w którym przebywało 5 tys. dzieci, młodzieży i kobiet (mężczyźni walczyli w ramach II Korpusu Polskiego na froncie włoskim). Istnienie osiedla zakładano początkowo na 3 lata, później okazało się, że konieczne jest jego funkcjonowanie do 1948 r. Komendantem osiedla był kpt. Władysław Jagiełłowicz.

W Valivade funkcjonowały cztery szkoły powszechne, gimnazjum, liceum oraz szkoła kupiecka. Organizowano kursy zawodowe, m.in.: krawieckie, gastronomiczne. Funkcjonowały organizacje harcerskie, wybudowany został kościół, poczta, straż bezpieczeństwa, szpital, straż pożarna, wodociągi, łaźnie, sklepy, cukiernie, a nawet kino.

Osiedle funkcjonowało do 1948 r. Około 10 % uchodźców wróciło do Polski, wielu zamieszkało w Anglii, Włoszech USA, Kanadzie, RPA i Australii. Na ziemi indyjskiej na cmentarzu w Kolhapur w drodze do Ojczyzny pozostało 78 Polaków.