Warszawa: w Muzeum Wojska Polskiego otwarto wystawę poświęconą ks. Józefowi Poniatowskiemu

Dziś mija 200. rocznica bohaterskiej śmierci księcia Józefa Poniatowskiego w Bitwie Narodów pod Lipskiem. Z tej okazji w Muzeum Wojska Polskiego otwarta została wystawa „Usque ad finem. Książę Józef Poniatowski w Bitwie Narodów pod Lipskiem”, poświęcona pamięci bratanka ostatniego polskiego króla oraz żołnierzom Księstwa Warszawskiego.

W otwarciu wystawy wziął udział prezydent RP Bronisław Komorowski. – Książę Józef jest symbolem honoru i zachowań honorowych w Polsce – mówił podczas otwarcia. Prezydent podkreślił, że Poniatowski przestrzegał zasady szanowania ludzi, którzy z różnych powodów stają się przeciwnikami, będąc w innych mundurach, walcząc o inną sprawę, reprezentując różne interesy. – Potrafił łączyć żarliwe umiłowanie Ojczyzny, konsekwentne dążenie do obrony jej niepodległości a potem jej odzyskania, z otwartością na innych – powiedział. Prezydent podkreślił, że choć książę Józef Poniatowski znany był z kawaleryjskiej fantazji, cechowała go także odpowiedzialność za żołnierzy, za powierzone mu struktury, kwestie organizacyjne, administracyjne i polityczne. – Warto więc ks. Józefa czynić w dalszym ciągu wzorcem do naśladowania, człowiekiem, który do dzisiejszego dnia może służyć ojczyźnie, poprzez legendę i poprzez własne dokonania – powiedział.

Parafrazując przypisywane ks. Józefowi słowa: Bóg mi powierzył honor Polaków, Bogu go oddam, prezydent Komorowski podkreślił, że Poniatowski "stoi na straży honoru Polaków". Prezydent wyraził wdzięczność dyrekcji Muzeum Wojska Polskiego i twórcom wystawy za przypomnienie postaci ks. Józefa Poniatowskiego. – Dziękuję, że kontynuujecie piękną tradycję organizowania wystaw rocznicowych związanych z ważnymi postaciami polskiej historii.(…) Warto wykazywać pewien wysiłek organizacyjny i także finansowy, aby podtrzymywać pamięć o ks. Józefie Poniatowskim, bo jest to postać niezwykła, wykraczająca swym dorobkiem, oddziaływaniem, legendą i postawą poza obszar polskiej kultury i poza obszar polskiej tradycji wojskowej – podkreślił prezydent.
Podczas uroczystości z krótkim koncertem wystąpił Chór Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego. Do Muzeum Wojska przybyli m.in. Tomasz Siemoniak, minister obrony narodowej, generałowie WP m. in. gen. broni Lech Majewski, przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, m. in. Pierre Buhler, ambasador Republiki Francji w Polsce.

Celem ekspozycji jest przypomnienie postaci naczelnego wodza armii Księstwa Warszawskiego. Jej przewodnim motywem jest cykl ikonografii ukazujący dramatyczny moment bitwy pod Lipskiem – śmierć księcia Poniatowskiego w nurtach Elstery. Najważniejszym eksponatem jest monumentalny obraz „Ostatnie godziny bitwy pod Lipskiem”, pędzla Artura Nikutowskiego, użyczony przez berlińskie Muzeum Historii Niemiec.
Dopełnieniem prezentacji jest sztafaż militarny złożony z barwnych, efektownych mundurów oficerów armii Księstwa Warszawskiego uzupełnionych przez paradną broń. W tej sekwencji ekspozycji znajdują się pamiątki po księciu Józefie: szabla, pistolet i kapciuch na tytoń. Wyróżniającym się w aranżacji architektonicznej akcentem przestrzennym jest pruska armata polowa z początku XIX wieku (użyczona z Biblioteki Kórnickiej PAN) na pełnowymiarowej lawecie.

Książę Józef Poniatowski urodził się 7 maja 1763 roku w Wiedniu. Był synem Andrzeja Poniatowskiego, generała w służbie austriackiej, który w 1764 r. otrzymał od Sejmu dziedziczny tytuł książęcy, i Teresy z hrabiów Kinsky. W wieku 10 lat został sierotą i trafił pod opiekę stryja, króla Stanisława Augusta. Karierę wojskową zaczynał w armii austriackiej. Brał udział w wojnie z Turcją.
Był zwolennikiem Konstytucji 3 maja. Podczas wojny polsko-rosyjskiej w 1792 roku dowodził wojskami koronnymi. Podczas bitwy pod Zieleńcami wraz z Tadeuszem Kościuszką zostali pierwszymi kawalerami orderu wojennego Virtuti Militari. Po przystąpieniu stryja do konfederacji targowickiej Józef Poniatowski złożył dymisję i odszedł z wojska. Walczył w insurekcji kościuszkowskiej.
Tu rozpoczął się malowniczy okres jego życia, pełen skandali i rozrywek, którego miejscem stał się Pałac pod Blachą, siedziba księcia. Komnaty pałacu były miejscem hulanek i zabaw, określano go pierwszym salonem Warszawy.

Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego w 1807 roku książę Józef Poniatowski został ministrem wojny i organizował wojsko polskie. W 1809 r. dowodził wojskami Księstwa Warszawskiego w wojnie z Austrią i wziął udział w słynnej bitwie na groblach pod Raszynem, za co zyskał szacunek żołnierzy
Podczas wyprawy Napoleona na Moskwę, dowodził jednym z korpusów Wielkiej Armii, składającym się z wojsk Księstwa Warszawskiego, walczącym m.in. pod Smoleńskiem i Borodino.
Po kampanii rosyjskiej Poniatowski starał się odbudowywać armię polską. Wierny cesarzowi Francuzów wycofał się z ok. 30 tys. wojska polskiego do Saksonii, będącej aliantem Francji, gdyż z armii groziło przejście pod rozkazy cara Aleksandra I. Dzień przed bitwą pod Lipskiem cesarz Napoleon mianował Poniatowskiego marszałkiem Francji, jako jedynego cudzoziemca.
W trakcie bitwy pod Lipskiem Józef Poniatowski był kilkakrotnie ranny. Podczas przeprawy przez Elsterę został najprawdopodobniej omyłkowo postrzelony dwiema kulami przez Francuzów, zginął 19 października 1813 roku. Przypisywane mu są słowa, jakie wypowiedział przed śmiercią: "Bóg mi powierzył honor Polaków. Bogu go tylko oddam".
W 1817 roku ciało Poniatowskiego sprowadzono do Polski i jako pierwszego nie monarchę złożono w krypcie katedry Wawelskiej.